Được thành lập năm 1965, Trung đoàn 257 thực hiện tốt quyết tâm chiến lược trong tác chiến phòng không “vừa chiến đấu vừa xây dựng, lấy chiến trường làm thao trường, càng đánh càng trưởng thành nhanh chóng và vững chắc”.
Tháng 4-1972, sau những trận không quân Mỹ dùng B-52 đánh phá ở Nghệ An, Thanh Hóa, Hải Phòng, Sư đoàn Phòng không 361 đã xây dựng phương án đánh B-52 để bảo vệ Hà Nội, trong đó giao nhiệm vụ cho Trung đoàn 257 bảo vệ hướng đông nam và tây bắc Hà Nội. Cán bộ, chiến sĩ trung đoàn đã xây dựng quyết tâm chiến đấu cao, xác định máy bay B-52 là đối tượng tác chiến chủ yếu. Tuy nhiên vấn đề đặt ra là từ năm 1966, địch đã nhiều lần sử dụng B-52 đánh phá miền Bắc nhưng chưa có đơn vị tên lửa nào bắn rơi tại chỗ “siêu pháo đài bay” và trung đoàn chưa một lần đánh B-52. Vậy, làm thế nào bắn rơi B-52 bảo vệ Hà Nội?
    |
 |
| Cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 257 học tập truyền thống qua chiến công bảo vệ vùng trời Thủ đô trong Chiến dịch “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” . Ảnh: Ngọc Giang |
Để tìm đáp án, cán bộ, chiến sĩ trung đoàn đã nghiên cứu những mặt mạnh, hạn chế của B-52 và lên phương án luyện tập. Ngày 22-11-1972, được tin hai tiểu đoàn 43, 44 của Trung đoàn Tên lửa 263 đã khảo nghiệm thành công cách đánh 3 điểm, bắn rơi một chiếc B-52 ở biên giới Lào-Thái Lan, cơ quan tham mưu trung đoàn kịp thời phổ biến kinh nghiệm trận đánh cho các tiểu đoàn hỏa lực và chỉ đạo các đơn vị bổ sung, vận dụng vào phương án tác chiến và cách đánh-chủ yếu đánh bằng phương pháp 3 điểm, tỉnh táo sử dụng phương pháp bắn vượt nửa góc, đánh mục tiêu bay vào là chủ yếu, khi đánh máy bay bay ra phải bảo đảm chắc thắng.
Một phong trào thi đua học tập, rèn luyện được phát động sôi nổi; các kíp chiến đấu tập luyện những nội dung chống nhiễu đánh B-52, chống tên lửa sơ-rai, luyện tập hiệp đồng chiến đấu 1 cấp, 2 cấp... Đại tá, Anh hùng LLVT nhân dân Đinh Thế Văn (nguyên Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 77, Trung đoàn 257 trong Chiến dịch “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không”) nhớ lại: “Rút kinh nghiệm đêm 19-12 các đơn vị tên lửa khu vực Hà Nội không bắn rơi tại chỗ máy bay B-52, Tiểu đoàn 77 đã dân chủ bàn bạc cách đánh và hạ quyết tâm phát hiện mục tiêu trên nền nhiễu tạp để bảo đảm hiệu suất chiến đấu cao. 20 giờ ngày 20-12, sau khi kiểm tra chức năng khí tài sẵn sàng chiến đấu, sĩ quan điều khiển Nguyễn Văn Đức mở máy thu kiểm tra nhiễu và phát hiện hướng bắc-đông bắc có nhiều dải nhiễu, xác định khả năng là tốp máy bay B-52. Sau khi báo cáo, trung đoàn giao nhiệm vụ cho Tiểu đoàn 77 tiêu diệt tốp máy bay này. Đến 20 giờ 34 phút, tôi hạ lệnh phóng 2 quả đạn. Sau khi đạn nổ, các trắc thủ quang học báo cáo: Mục tiêu bốc cháy bay về hướng tây. Đây là chiếc máy bay B-52 thứ hai bị tiểu đoàn bắn rơi tại chỗ kể từ ngày đầu chiến dịch phòng không cuối tháng 12-1972”.
Những chiến công oai hùng trên bầu trời Hà Nội luôn là niềm tự hào của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ của Trung đoàn 257. Đưa chúng tôi đi thăm nhà truyền thống, Thượng tá Lưu Công Cường, Chính ủy Trung đoàn 257 cho biết: “Ngoài những bức tranh, ảnh tư liệu, câu chuyện lịch sử, đơn vị còn làm một sa bàn điện tử về đánh B-52 trong 12 ngày đêm giữ bầu trời Hà Nội. Nhờ vậy, khách tham quan và bộ đội có cái nhìn tổng thể và ghi nhớ lâu hơn về sự kiện này. Hơn nữa, khi thể hiện hướng máy bay, cách bố trí và cách đánh của trung đoàn tên lửa còn giúp bộ đội nâng cao ý thức chiến thuật và tinh thần sẵn sàng chiến đấu”.
Không chỉ lập công xuất sắc trong trận “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không”, Trung đoàn 257 còn có “bộ sưu tập” thành tích đáng nể trong kháng chiến. Từ khi thành lập, đơn vị đã tham gia chiến đấu 450 trận trên địa bàn 9 tỉnh, thành phố, bắn rơi 74 máy bay (trong đó có 11 máy bay ném bom chiến lược B-52 (8 chiếc rơi tại chỗ). “Tự hào với truyền thống 52 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, cán bộ, chiến sĩ trung đoàn hôm nay ý thức sâu sắc về trách nhiệm chính trị, đoàn kết, chủ động khắc phục khó khăn, phấn đấu vươn lên, quyết tâm bảo vệ vững chắc bầu trời Thủ đô Hà Nội và các mục tiêu được giao”-Thượng tá Nguyễn Thanh Tùng, Trung đoàn trưởng Trung đoàn 257 khẳng định.
VIỆT HÀ - BÍCH TRANG