QĐND - Nguyệt san Sự kiện và Nhân chứng số ra tháng 7-2016 đăng bài “Công trình tưởng niệm tại một số địa danh lịch sử miền Đông Nam Bộ: Nhiều nơi cần chưa có, nhiều nơi có tan hoang”; tiếp đó, số ra tháng 9-2016 đăng bài: “Một số di tích kháng chiến ở TP Hồ Chí Minh: Nhiều vướng mắc trong quản lý, bảo tồn”. Sau khi báo đăng, tòa soạn đã nhận được ý kiến của chuyên gia, cán bộ quản lý văn hóa một số địa phương liên quan xung quanh những vấn đề báo nêu.
Ông Nguyễn Văn Lợi, Phó chủ tịch UBND huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu:
Vướng mắc do cơ chế, phân cấp quản lý chưa rõ ràng
Nguyệt san Sự kiện và Nhân chứng đã phản ánh thực tế nhiều địa phương chưa thực sự quan tâm trùng tu, nâng cấp di tích lịch sử, xây dựng bia tưởng niệm tại các địa danh diễn ra những trận đánh ác liệt trên địa bàn. Nguyên nhân của tình trạng này không chỉ đơn thuần là do thiếu quỹ đất hay kinh phí bảo tồn, trùng tu mà còn vướng mắc trong phân cấp quản lý di tích chưa rõ ràng. Một số địa phương phân quyền cho đơn vị sở tại trực tiếp quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị di tích. Trong khi đó, quản lý ngành dọc vẫn do sở, phòng chức năng hướng dẫn chuyên môn. Điều này có thuận lợi trong việc phối hợp bảo tồn di tích, bảo đảm tính chuyên nghiệp, kỹ thuật trùng tu nhưng cũng gây khó khăn cho địa phương trong việc tự chủ tôn tạo, nâng cấp.
Hiện nay, huyện Đất Đỏ cũng như nhiều địa phương đang gặp vướng mắc trong việc quản lý, bảo vệ, tôn tạo các di tích cấp quốc gia hoặc cấp tỉnh vì thiếu cơ chế, chính sách, văn bản quy định cụ thể từ các cấp, các ngành. Thêm vào đó, địa phương, nhất là cấp xã, rất khó cân đối được ngân sách để trùng tu, tôn tạo mà chủ yếu trông chờ vào nguồn nhân dân đóng góp hoặc sự hỗ trợ của trung tâm bảo tồn di tích. Mặt khác, đội ngũ cán bộ, nhân viên làm công tác quản lý di tích còn thiếu, lại kiêm nhiệm, nghiệp vụ hạn chế nên ảnh hưởng tới công tác quản lý, phát huy giá trị di tích lịch sử cách mạng. Để khắc phục tình trạng trên, chúng tôi cho rằng, các ngành chức năng cần có cơ chế, chính sách rõ ràng, phân cấp chặt chẽ, tạo thuận lợi cho địa phương chủ động bảo vệ, tôn tạo, trùng tu di tích đáp ứng nguyện vọng của nhân dân.
Ông Lê Trí Dũng, Trưởng ban Quản lý Di tích danh thắng tỉnh Đồng Nai:
Huy động các ban, ngành cùng vào cuộc
Trên địa bàn tỉnh Đồng Nai hiện có khá nhiều địa danh, di tích lịch sử cách mạng. Thời gian qua, lãnh đạo tỉnh đã quan tâm chỉ đạo, nâng cấp nhiều di tích; xây dựng bia tưởng niệm, đặc biệt là tại Khu di tích căn cứ Mã Đà, Trung ương Cục miền Nam. Đây không chỉ là tình cảm, trách nhiệm của thế hệ hôm nay trân trọng, tri ân lịch sử mà còn thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, thiết thực tuyên truyền, giáo dục truyền thống hào hùng của cha ông ta cho thế hệ hôm nay. Để làm được điều đó, ngành văn hóa, thể thao, du lịch tỉnh Đồng Nai đã tranh thủ sự quan tâm của lãnh đạo các cấp, sự phối hợp chặt chẽ của các ban, ngành hữu quan cùng chung tay bảo vệ di sản văn hóa. Đối với Ban Quản lý Di tích danh thắng, chúng tôi đã chủ động kiểm kê, hệ thống hóa toàn bộ di tích trên địa bàn, rà soát, đánh giá mức độ hoạt động để có biện pháp xử lý kịp thời…
Tuy nhiên, trên thực tế vẫn còn một vài địa danh, di tích bị xâm hại, lấn chiếm chưa được khắc phục kịp thời; tình trạng xuống cấp do thời gian, thời tiết cũng ảnh hưởng lớn đến độ bền, tuổi thọ của di tích. Một số địa điểm diễn ra các trận đánh lớn, thương vong nhiều cho đến nay vẫn chưa lập được bia tưởng niệm do nhiều nguyên nhân. Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiến hành kiểm tra, xác minh và báo cáo lãnh đạo tỉnh có hướng chỉ đạo giải quyết đáp ứng nguyện vọng của đông đảo cựu chiến binh và nhân dân.
Ông Nguyễn Văn Tòng, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP Hồ Chí Minh:
Tri ân lịch sử bằng việc làm thiết thực
Tôi đã có nhiều năm công tác trong ngành văn hóa TP Hồ Chí Minh nên hiểu rất rõ ý nghĩa của việc bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử cách mạng trên địa bàn. Những năm gần đây, thành phố đã có nhiều nỗ lực bảo tồn hệ thống di tích, địa danh cách mạng. Phần lớn di tích được quản lý tốt, phát huy hiệu quả trong thực tiễn, góp phần không nhỏ vào sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội và du lịch của các địa phương, trở thành điểm đến lý tưởng thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước tham quan. Nổi bật là Khu di tích quốc gia đặc biệt Địa đạo Củ Chi, Dinh Thống Nhất, Bến Nhà Rồng...
TP Hồ Chí Minh có khá nhiều di tích trong hai cuộc kháng chiến của dân tộc đã được bảo tồn nguyên trạng. Song, vẫn còn một số di tích chưa được quản lý, bảo vệ chu đáo dẫn tới tình trạng bị lấn chiếm mặt bằng; chưa phát huy hết giá trị phục vụ nhu cầu của du khách tìm hiểu, tham quan như trong bài báo đã nêu. Chúng tôi rất mong các ban, ngành chức năng quan tâm nâng cấp, quản lý tốt các di tích, phát huy giá trị văn hóa tinh thần của di tích trong công cuộc dựng xây thành phố ngày càng văn minh, giàu đẹp. Đó cũng là thiết thực tri ân công lao của thế hệ cha anh.
THÀNH HOÀNG (ghi)