Theo đó, từ nhiều năm nay, trong quá trình xây dựng nhà ở, cải tạo đất canh tác, đê điều... người dân xã Thái Thượng, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình đã phát hiện, cất bốc được nhiều bộ hài cốt, quy tập vào nghĩa trang địa phương.
Gần đây nhất là ông Bùi Đình Tuyến, nguyên Chủ tịch UBND xã Thái Thượng (giai đoạn 1994-2004), khi chỉ đạo đắp đê bối ngăn mặn dài khoảng 1.000m bị sạt lở nghiêm trọng sau hai cơn bão số 2 và số 6 năm 1996 (đoạn đê này nay đã được nâng cấp thành đê Trung ương), đã cùng với lực lượng thi công phát hiện 6 bộ hài cốt trong tư thế nằm, ngồi dọc theo tuyến hào với đạn dược, đồng hồ, các hòm gỗ (giống như chướng ngại vật) xung quanh... Ngay sau khi phát hiện, cùng với người trực tiếp chỉ đạo thi công ở hiện trường lúc đó là ông Đinh Xuân Nhu (tức Cẩm), ông Tuyến đã báo cáo lãnh đạo cấp trên, lập biên bản sự việc và tổ chức cất bốc, đưa những bộ hài cốt này về nghĩa trang nhân dân địa phương.
6 ngôi mộ được gia đình ông Bùi Đình Tuyến và ông Đinh Xuân Nhu xây, chăm sóc và hương khói từ nhiều năm nay tại nghĩa trang thôn Bắc Cường, xã Thái Thượng, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình. Ảnh: Đinh Cẩm.
Theo phán đoán của ông Bùi Đình Tuyến là cán bộ địa phương lâu năm, đồng thời cũng là người bản địa và những người cao tuổi của địa phương, khả năng những bộ hài cốt được phát hiện trong suốt thời gian qua là của bộ đội Việt Nam hy sinh trong trận càn Méc-quya năm 1952, khi thực dân Pháp đẩy mạnh càn, tiêu diệt sinh lực của Đại đoàn 320 khi phát hiện lực lượng của đơn vị đóng tại khu vực này. Đỉnh điểm là ngày 29-3-1952, địch đã dùng bom na-pan tấn công vào thôn Bạch Đằng, xã Thái Thượng khi chúng phát hiện ra ta tổ chức cho lực lượng vượt bờ nam sang bờ bắc sông Diêm Hộ. Lúc này, nhân dân đã đi tản cư hết, chỉ còn lại bộ đội, dân quân, du kích ở lại chiến đấu trên các chiến hào, hầm và công sự. Vì vậy, các thi hài được phát hiện hầu hết ở trong tư thế khom người, ẩn nấp và sẵn sàng chiến đấu.
Trong báo cáo Hội nghị liên ngành huyện Thái Thụy ngày 1-11-2016, Tổ chuyên trách 1237 của tỉnh đã khảo sát, phối hợp với địa phương làm công tác tuyên truyền trên các phương tiện truyền thông của xã, lấy thông tin của người dân về những nơi chôn cất hài cốt nghi là của bộ đội. Kết quả, các ông Giang Văn Lanh, Bùi Đức Vường, Bùi Bá Quấn cung cấp thêm việc phát hiện 6 bộ hài cốt, khi phát hiện đều có đạn dược, cũng được cất bốc, an táng tại nghĩa trang địa phương.
Như vậy hiện nay, do chưa đủ thông tin xác minh, công nhận các phần mộ trên có phải là hài cốt của liệt sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam hay không, ngoài một phần mộ được gia đình ở huyện Hưng Hà nhận là liệt sĩ Nguyễn Văn Hiệt, nhập ngũ năm 1951, hy sinh năm 1952 theo đường tâm linh và đưa về quê, thì những hài cốt còn lại đều được an táng trong các nghĩa trang nhân dân thuộc xã Thái Thượng.
Sau khi tìm hiểu sự việc, chúng tôi nhận thấy có một số vấn đề đặt ra là:
- Ngoài những thi hài được tìm thấy, liệu còn khu vực nào trên địa bàn cần khoanh vùng, khảo sát có khả năng phát hiện những hài cốt tương tự nữa hay không?
- Cần có sự vào cuộc nghiêm túc để thẩm định, xác minh xem đây có đúng là thi hài của bộ đội Việt Nam, cụ thể đơn vị là Đại đoàn 320 hy sinh trong trận càn Méc-quya như nghi vấn lâu nay không?
- Vì sao chính quyền và các cơ quan chức năng chưa vào cuộc giải quyết, để sự việc kéo dài nhiều năm? Như ông Tuyến, ông Nhu nói, không chờ đợi được, gia đình các ông đã tự bỏ kinh phí xây bia mộ cho 6 bộ hài cốt chưa biết tên nói trên và hương khói hằng năm.
Nguyệt san Sự kiện và Nhân chứng sẽ phối hợp cùng các cơ quan chức năng tìm hiểu, làm rõ và cung cấp thông tin đến bạn đọc ở những số báo tiếp theo. Chúng tôi cũng đề nghị, từ những thông tin trong bài viết này, bạn đọc trong cả nước, đặc biệt là các CCB biết về trận càn Méc-quya và các đơn vị tham gia chiến đấu tại Thái Thượng, Thái Thụy, Thái Bình cung cấp chứng cứ, tài liệu làm cơ sở giúp các cơ quan chức năng kết luận thông tin liệt sĩ và thực hiện các chế độ chính sách theo những quy định hiện hành.
Mọi thông tin xin gửi về: Phòng Biên tập Sự kiện và Nhân chứng, Báo Quân đội nhân dân, số 7 Phan Đình Phùng, Hà Nội. Điện thoại: 0437333598-069694630.
SKNC