Trong đó, gia đình cụ Ma Tiến Điền ở thôn Khẩu Đưa, xã Phú Đình có một thời gian dài được chọn làm nơi để kho lương thực, nơi ở, làm việc của Cơ quan Tuyên truyền của Đảng. Đặc biệt đồng chí Lê Quang Đạo, nguyên Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch Đoàn chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, thời điểm đó là Phó ban Tuyên truyền Trung ương Đảng đã ở nhà cụ Điền từ đầu năm 1948 đến cuối năm 1950...
Nơi ở, làm việc của Báo Sự thật
Trong chuyến công tác tại tỉnh Thái Nguyên, chúng tôi được theo chân đoàn công tác của Ban quản lý di tích ATK tỉnh Thái Nguyên đi sưu tầm hiện vật kháng chiến. Tại gia đình anh Ma Tiến Ba, thôn Khẩu Đưa, xã Phú Đình, huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên, đoàn đã sưu tầm được một số vật dụng như bát đĩa, vại muối dưa, chum đựng nước, nồi đồng... Theo bà Ma Thị Hờn (bác ruột của anh Ma Tiến Ba), thì đây là những vật dụng mà gia đình bà đã sử dụng trong những năm 1947-1954, đây cũng là thời kỳ Bác Hồ cùng Trung ương Đảng, Chính phủ tạm xa Hà Nội hành quân lên Việt Bắc, lập “đại bản doanh” để lãnh đạo toàn quốc kháng chiến.
Bà Ma Thị Hờn (thứ hai, từ trái sang) cho biết, nền đất này vốn là một ngôi nhà sàn 5 gian hai chái của gia đình, một thời gian là nơi ăn ở, làm việc của cán bộ, nhân viên Báo Sự thật. Ảnh: Phan Hương.
Dẫn chúng tôi ra khoảnh đồi sau căn nhà gia đình anh Ma Tiến Ba đang ở, bà Ma Thị Hờn cho biết, nền đất này trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp vốn là một ngôi nhà sàn 5 gian hai chái của hai cụ thân sinh ra bà là cụ ông Ma Tiến Điền và cụ bà Ma Thị Kích. Do nhà cửa khá rộng rãi, thoáng mát nên tổ chức đã cử người đến nhà cụ liên hệ mượn sàn nhà của gia đình làm kho lương thực. Gia đình đã vui vẻ nhận lời mà không mảy may suy nghĩ hơn thiệt. Không chỉ giúp đỡ tổ chức làm kho lương thực, trong khoảng thời gian này gia đình bà cũng trở thành nơi hội họp của Ban Tuyên truyền Trung ương Đảng, nơi ăn nghỉ và làm việc của cơ quan Báo Sự thật của Đảng. Nơi đây, đồng chí Lê Quang Đạo, khi ấy là Phó ban Tuyên truyền Trung ương Đảng đã về ở với gia đình trong khoảng thời gian từ đầu năm 1948 đến cuối năm 1950.
Trong trí nhớ của bà Ma Thị Hờn thì thời điểm đó, căn nhà sàn 5 gian, hai chái của hai cụ thân sinh ra bà cũng còn là nơi làm việc của một cơ quan của Đảng, mà mãi sau này bà mới biết là những người làm Báo Sự thật của Đảng. Bà Hờn còn nhớ rất rõ tên những người đã từng ăn ở và làm việc tại căn nhà mình đã sinh ra và lớn lên. Trong đó, ngoài đồng chí Lê Quang Đạo, bà Nguyệt Tú (phu nhân đồng chí Lê Quang Đạo), còn có các ông Khiêm, Côn, Cơ, Nghĩa, Hoàn và bác sĩ Chánh. “Hồi đó tôi còn nhỏ, khoảng chừng 13-14 tuổi, chỉ biết việc đồng áng, không quan tâm nhiều đến chuyện của người lớn, nhưng tôi cảm nhận được những người ở nhà mình đang làm những công việc gì đó rất hệ trọng. Tuy vậy, sau công việc tất cả đều rất hòa đồng với những thành viên trong gia đình tôi. Trong đó, ông Đặng Đức Cơ, ngoài công việc cơ quan, vì còn trẻ nên được giao phụ trách Đội Thiếu niên của thôn. Ông Cơ rất hoạt bát và vui tính, tổ chức nhiều hoạt động sôi nổi, được các em thiếu niên thời ấy rất yêu thích...”-Bà Ma Thị Hờn nhớ lại.
Cần vinh danh gia đình có công với nước
Để tìm hiểu thêm, chúng tôi đã tìm gặp ông Ma Tiến Định, 81 tuổi, người cùng thôn Khẩu Đưa, xã Phú Đình (ông Định nguyên là Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Định Hóa). Ông Định cho biết, thời điểm Bác Hồ cùng Trung ương Đảng, Chính phủ lên Định Hóa ông cũng trong độ tuổi thiếu niên như bà Hờn, ông có biết chuyện đồng chí Lê Quang Đạo và cơ quan Báo Sự thật “đóng quân” tại nhà cụ Ma Tiến Điền.
Trở lại nhà Ma Tiến Ba, anh mở tủ lấy cho chúng tôi xem một tờ đơn đề nghị công nhận gia đình có công với nước của ông Ma Tiến Nhí (bố đẻ của anh Ba, con trai của cụ Ma Tiến Điền, đều đã mất-PV). Lá đơn đề ngày 9-3-1995, trình bày sự việc gia đình có thời gian làm cơ sở kháng chiến, giúp cách mạng để kho lương thực trong nhà, dùng nhà mình làm cơ quan cho cán bộ, nhân viên của Đảng ở và làm việc, bảo đảm an toàn bí mật. Tờ đơn có xác nhận và chữ ký của ông Ma Tiến Thê, 71 tuổi, sinh trú quán tại xã Phú Đình, nguyên Chủ tịch UBND huyện Định Hóa, Chủ tịch UBND xã Phú Đình xác nhận những trình bày của ông Ma Tiến Nhí là hoàn toàn đúng sự thật và đề nghị các cấp xét giải quyết chế độ cho gia đình ông Ma Tiến Nhí. Điểm đáng lưu ý là ngày 9-3-1995, trong một chuyến công tác về ATK Định Hóa, Thái Nguyên, đồng chí Lê Quang Đạo, Chủ tịch Đoàn chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, đã thăm lại gia đình ông Ma Tiến Nhí (lúc này cụ Ma Tiến Điền và cụ bà Ma Thị Kích đều đã mất). Đồng chí đã viết vào tờ xác nhận gia đình ông Ma Tiến Điền và một số gia đình khác trong kháng chiến chống Pháp đã nhường nhà mình làm cơ quan cho cán bộ, nhân viên của Đảng ở và làm việc. Đồng chí cũng xác nhận Cơ quan Tuyên truyền Trung ương Đảng cùng với Báo Sự thật đã đóng ở Khẩu Đưa từ năm 1948, riêng đồng chí Lê Quang Đạo, trên cương vị Phó ban Tuyên truyền Trung ương Đảng đã ở nhà cụ Điền từ đầu năm 1948 đến cuối năm 1950, sau đó chuyển sang quân đội.
Trước khi mất, ông Ma Tiến Nhí đã trao lại tờ đơn do ông viết có xác nhận của đồng chí Lê Quang Đạo, chính quyền địa phương cho người con trai là anh Ma Tiến Ba với mong muốn sau này gia đình, con cháu được hưởng chính sách đãi ngộ đối với những gia đình có công với nước. Anh Ma Tiến Ba cho biết, bố anh cũng nói rằng đã làm đơn gửi lên các cơ quan chức năng của huyện Định Hóa, trình bày sự việc và nguyện vọng nhưng những đề nghị thiết thực của gia đình anh đến nay vẫn chưa được giải quyết.
NGÔ DUY ĐÔNG