Cuộc đời quân ngũ đã xe duyên, gắn bó chàng trai Thủ đô với núi rừng tỉnh Hòa Bình. Và bằng “lửa” trong tim, người lính ấy đã vượt khó, mang màu xanh của chè San Tuyết phủ xanh núi đá, đồi trọc, đem sự ấm no đến với bản, làng nghèo.
Bệnh binh vượt khó
Nhập ngũ năm 1972, với nhiều thành tích trong huấn luyện, tân binh Đỗ Minh Hòa được giữ lại và phát triển thành cán bộ huấn luyện của một đơn vị thuộc Quân khu 3, sau đó chuyển lên công tác tại tỉnh Hòa Bình và kinh qua nhiều cương vị khác. Thời gian công tác cường độ cao khiến anh bị bệnh, phải xuất ngũ vào năm 1987. Là bệnh binh (mất 63% sức khỏe), trở về Hòa Bình với gia đình, cựu chiến binh (CCB) Đỗ Minh Hòa phải đương đầu với nhiều khó khăn trong cuộc sống. Thời gian đầu, anh phải đạp xe hàng chục ki-lô-mét mỗi ngày, hay đi thuyền nhiều ngày vào các làng, bản xa xôi để mua nông sản đem về chợ thị xã và đưa đi các chợ tỉnh xa bán. Anh Hòa tâm sự: “Mình mang nếp sống và cái tâm người lính nên buôn bán nặng nhọc mà chẳng sinh lời. Năm 1989, sau nhiều trăn trở, hai vợ chồng tôi quyết định thuê mảnh đất của địa phương vừa để trồng rau ăn, vừa cải tạo làm vườn ươm cây giống phục vụ cho ngành nông nghiệp địa phương”.
Cựu chiến binh Đỗ Minh Hòa giới thiệu cách ươm giống chè Shan Tuyết.
Mới đầu, nhìn mảnh đất rộng gần 3.000m2 đầy sỏi đá mà chị Tâm-vợ anh ngán ngẩm, tính bàn lui vì thương chồng vất vả. Nhưng người CCB quyết tâm “đánh bay” đá sỏi. Đêm qua đêm, ngày nối ngày, những dòng mồ hôi mặn chát của vợ chồng người bệnh binh đã biến nền đất khô cằn thành đất màu mỡ, phì nhiêu. Từng luống trồng rau và cây giống được hình thành, nhân rộng, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho gia đình. Cùng với việc trồng trọt, anh Hòa còn xây chuồng nuôi thêm gia súc, gia cầm. Sự cần cù vượt gian khó đã giúp anh phát triển kinh tế gia đình, “đánh đổ” đói nghèo.
Sức sống mới nơi núi đá, đồi trọc
Nghề cây giống đã có chỗ đứng trên miền núi Hòa Bình. Từng chuyến xe đưa cây giống từ vườn ươm đến các bản, làng xa xôi. Trong những chuyến đi ấy, anh Hòa được dân bản mời thưởng thức chè Shan Tuyết, được hái và chế biến từ những cây chè cổ thụ có sẵn ở địa phương. Hương thơm, vị đậm và màu nước vàng óng lưu lại lâu sau từng nhấp chè làm tinh thần người uống sảng khoái, minh mẫn. Tuy công dụng tốt nhưng chè Shan Tuyết chỉ được người dân tộc coi là loại lá bình thường được dùng để pha nước uống hằng ngày. Trong đầu anh Hòa lóe lên ý tưởng đem hương chè nơi đây đến nhiều địa phương khác, tạo ra một thương hiệu riêng cho vùng núi nghèo tỉnh Hòa Bình. Anh Hòa cho biết: “Chúng tôi đã gặp nhiều khó khăn khi ươm giống cây chè Shan Tuyết. Sau nhiều thất bại, cuối cùng chúng tôi đã làm chủ được công nghệ ươm giống”.
Cái khó về công nghệ đã qua, công ty anh lại đứng trước khó khăn lớn, đó là việc trồng cây chè là mô hình rất lạ lẫm với bà con người đồng bào dân tộc thiểu số bao đời nay. Anh phải đến tận nơi gặp gỡ già làng, trưởng bản để giải thích, nhờ đó dân bản hiểu được hiệu quả của mô hình trồng chè; tiếp đó, anh làm hợp đồng bao tiêu sản phẩm cho đồng bào khi tham gia chuỗi sản xuất chè Shan Tuyết. Năm 2005, khi chuyến xe chở giống chè Shan Tuyết đầu tiên được đưa đến xã Pà Cò, huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình, anh Hòa trực tiếp cùng cán bộ kỹ thuật của công ty ăn ngủ hàng tháng trời ở Pà Cò để hướng dẫn đồng bào trồng, chăm sóc từng cây chè. Bằng tâm huyết của người lính Cụ Hồ, cây chè Shan Tuyết đã phủ xanh đồi hoang núi trọc ở Pà Cò. Sức sống mới đã nảy mầm và bám rễ nơi vùng miền núi nghèo của tỉnh Hòa Bình.
Thành công ở xã Pà Cò đã tiếp thêm động lực cho CCB Đỗ Minh Hòa mở rộng mô hình đến với bản Yên Hòa, xã Trung Thành, huyện Đà Bắc và xã Ngổ Luông, huyện Tân Lạc. Khoảng 400ha đồi trọc đất hoang ở 3 huyện đã thành những vườn chè Shan Tuyết thượng hạng. Anh Hòa vui vẻ trao đổi: “Ươm chè và trồng chè đã khó, việc bao tiêu sản phẩm và tìm đầu ra cho sản phẩm còn khó hơn nhiều lần. Thời gian đầu, tôi phải thường trực ở vùng nguyên liệu, thu mua, sấy cho đồng bào từng cân búp chè tươi. Sau đó, tôi phải tự mình đi xe đạp khắp thị xã Hòa Bình ký gửi chè tại các cửa hàng, đại lý và bán với giá ưu đãi cho các quán nước trong thị xã để khách hàng được thưởng thức và quen với hương vị riêng của chè Shan Tuyết”.
Nhờ vậy, chè Shan Tuyết dần dần có chỗ đứng trên thị trường trong và ngoài tỉnh. Đến nay, sản phẩm chè Shan Tuyết Hòa Bình đã có mặt ở nhiều nước trên thế giới như: Pa-ki-xtan, Ấn Độ, Áp-ga-ni-xtan… mang lại thu nhập ổn định cho đồng bào vùng nguyên liệu chè. Hơn nữa, vườn chè là một trong những điểm đến hàng đầu của du lịch tỉnh Hòa Bình, góp phần vào sự phát triển ngành du lịch, dịch vụ chung cho toàn tỉnh. Đồng chí Bùi Hữu Ngạn, Chủ tịch Hội CCB tỉnh Hòa Bình, cho biết: “Không chỉ đưa cây chè Shan Tuyết xóa đói, giảm nghèo cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số, anh Hòa còn rất tích cực trong công tác hội. Anh thường xuyên tài trợ xe cho hội đưa các CCB đi khảo sát và học hỏi các mô hình kinh tế xóa đói, giảm nghèo, hay tận tình hướng dẫn kỹ thuật, hỗ trợ về cây giống cho các tổ chức, hộ nghèo phát triển kinh tế”.
Bài và ảnh: NGỌC GIANG - DUY ĐÔNG