QĐND - Trước mặt tôi là Nhà tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ Đặc công Rừng Sác, được làm bằng gỗ, giống kiểu nhà truyền thống của đồng bào miền Trung. Ngoài hai công trình tưởng niệm liệt sĩ Đặc công Rừng Sác được xây dựng tại Cần Giờ (TP Hồ Chí Minh) và Nhơn Trạch (Đồng Nai), đây là công trình thứ ba, nằm trong khuôn viên Công ty Cổ phần Điện lực Dầu khí Nhơn Trạch 2. Nơi đây trước kia là “đại bản doanh” của Đoàn 10 Đặc công Rừng Sác. Việc xây dựng nhà tưởng niệm này nhằm tri ân đồng bào, cán bộ, chiến sĩ Đặc công Rừng Sác đã anh dũng hy sinh trên mảnh đất này.

Dâng hương tại Nhà tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ Đặc công Rừng Sác.

Nổi bật bên trong nhà tưởng niệm là hai câu đối do ông Hoàng Xuân Quốc, con trai cố Giáo sư Hoàng Xuân Nhị sáng tác: “Nhơn Trạch địa linh rèn công đức/ Phước Khánh hào kiệt dựng cơ đồ”. Theo các nhân chứng lịch sử, trong chiến tranh chống Mỹ, cứu nước, đây là vùng lõi trú quân của Đặc công Rừng Sác. Thiếu tướng Trần Thành Lập, nguyên Chính ủy Đoàn 10, người có nhiều năm gắn bó với chiến trường Rừng Sác, kể: Trong kháng chiến chống Mỹ, căn cứ địa Rừng Sác đã diễn ra những trận đánh ác liệt, như: Pháo kích rung chuyển dinh Độc Lập, xóa sổ kho bom thành Tuy Hạ, đốt cháy kho xăng Nhà Bè, đánh chìm chiến hạm Ba-tông Vích-to-ri Ru-giơ (Baton Victory Rouge)… Rừng Sác trở thành nghĩa địa của tàu giặc, khiến quân thù kinh hồn bạt vía. Trong 10 năm chiến đấu (1965-1975), đã có hơn 620 cán bộ, chiến sĩ đặc công anh dũng hy sinh, cho đến nay, 2/3 trong số đó vẫn chưa tìm thấy hài cốt.

Những chiến sĩ đặc công nước không chỉ hy sinh do bom đạn quân thù mà còn hy sinh do rừng thiêng nước độc và cá sấu trùng trùng. Ngay tại khu vực nhà tưởng niệm này, trước kia là bạt ngàn cỏ lau, dừa nước, đước già, kênh rạch chằng chịt, ngập mặn quanh năm; côn trùng, thú dữ, cá sấu hoành hành, chỉ những chiến sĩ đặc công mới dám dựng “đại bản doanh”, sống và chiến đấu suốt 10 năm trời. Đại tá, Anh hùng LLVT nhân dân Lê Bá Ước, nguyên Đoàn trưởng kiêm Chính ủy Đoàn 10, người được mệnh danh là “pho sử sống” của Đặc công Rừng Sác nhớ lại: Cách nhà tưởng niệm không xa là ngã ba Đồng Tranh thuộc xã Phước Khánh, tiếp giáp với sông Lòng Tàu. Một buổi chiều, trong lúc Trung đội trưởng Khét cùng một chiến sĩ đang lội nước kéo cá để cải thiện bữa ăn cho đơn vị thì bị cá sấu bất ngờ lao tới ăn thịt. Cậu chiến sĩ chộp vội khẩu súng bắn hết băng đạn nhưng không kịp, đành đau đớn nhìn theo dòng nước, thảng thốt gọi “Trung đội trưởng ơi”. Cũng tại khúc sông này, Trung đội trưởng Nghĩa, một cán bộ đặc công nước bơi giỏi như rái cá, đã từng bị tàu quét ngư lôi của địch cào trúng, vẫn tìm cách thoát ra, lại còn cướp được khẩu AR15, bắn chết 3 tên giặc phục kích ở ngã ba Đồng Tranh. Trong một lần nhận lệnh mang bọc tiền và công văn hỏa tốc vượt sông Lòng Tàu qua khu B, vì chiến trường chia cắt ác liệt, nếu đi bằng thuyền thì không qua nổi tàu tuần tiễu dày đặc, nên anh đã bơi, lặn để vượt sông. Khi đang bí mật sải tay trên mặt nước thì một con cá sấu lớn lao thẳng tới ngoạm ngang thân anh, rồi nhấn sâu xuống nước. Đồng đội tỏa ra tìm kiếm suốt 3 ngày, cuối cùng chỉ vớt được sợi dây thắt lưng, bình tông nước, bọc tiền và công văn, tài liệu. Một tổn thất đau lòng, đơn vị mất đi một “Yết Kiêu” miền sông nước.

Còn bao chiến sĩ, đồng bào bị bom đạn địch sát hại, vĩnh viễn nằm lại dưới những dòng sông trong căn cứ Rừng Sác. Bởi vậy, Nhà tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ được lập tại nơi có nhiều cán bộ, chiến sĩ đặc công Đoàn 10 hy sinh là công trình rất có ý nghĩa, tưởng nhớ, tri ân những người đã ngã xuống vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Nhà tưởng niệm không chạm trổ long, ly, quy, phượng; không rồng chầu, mái cong… như kiến trúc đền thờ thường thấy, mà giản dị, mộc mạc như chính tính cách con người Rừng Sác. Nhà tưởng niệm bài trí 3 ban thờ, thờ Bác Hồ, thờ các liệt sĩ Đặc công Rừng Sác và thờ vong đồng bào Rừng Sác hy sinh trong kháng chiến.

Hiện nhà tưởng niệm trở thành địa chỉ văn hóa tâm linh. Ông Uông Ngọc Hải, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Điện lực Dầu khí Nhơn Trạch 2, chia sẻ: Việc xây dựng nhà tưởng niệm là hoàn toàn tự nguyện, xuất phát từ tấm lòng thành kính tri ân các liệt sĩ đã anh dũng hy sinh trên vùng đất Nhơn Trạch anh hùng. Đồng thời, qua các đoàn khách trong và ngoài nước đến công tác, chúng tôi mong muốn quảng bá truyền thống yêu nước, chủ nghĩa anh hùng cách mạng của dân tộc Việt Nam và tinh thần bất khuất, dũng cảm, kiên cường của những người lính đặc công, góp phần bồi đắp niềm tự hào, lan tỏa nghĩa tri ân, tô thắm thêm đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc ta.

Bài và ảnh: HOÀNG THÀNH