Chiến sự lan nhanh làm hầu hết các cơ sở quân nhu ở Việt Bắc vừa mới ổn định địa điểm lại phải tiếp tục chuyển đến chỗ mới. Các đơn vị kho lương thực, vải, xưởng may dọc Đường số 3-Phủ Thông, Bắc Kạn cấp tốc đưa vật phẩm vào giấu trong rừng hoặc cấp phát cho các đơn vị. Một số kho lương thực của Nha Tiếp tế đặt ở Phấn Mễ, Chợ Mới chuyển về Từ Văn (Nhã Nam, Bắc Giang) sơ tán vào nhà dân và các đình, chùa...

Quân nhu các đơn vị đã liên hệ với ủy ban kháng chiến hành chính và các đoàn thể địa phương để huy động nhân công. Riêng về bảo đảm gạo và thực phẩm: Quân nhu Chiến khu 1 mua từ Phúc Yên, Thái Nguyên chuyển lên Bắc Kạn phục vụ đơn vị đánh Đường 3; Quân nhu Chiến khu 12 mua ở Bắc Ninh, Bắc Giang chuyển lên Bình Gia, Văn Minh cho các đơn vị đánh Đường 4; Chiến khu 10 mua ở Vĩnh Yên, Phú Thọ chuyển lên Tuyên Quang, Chiêm Hóa, phục vụ mặt trận Sông Lô. Trung đoàn 72 (Bắc Kạn) đóng quân ở địa bàn nhân dân thường xuyên thiếu lương thực, đã tự tổ chức tiếp tế vận tải từ Khu 10 theo sông Lô, sông Đáy lên Bản Ty, Đầm Hồng rồi tập kết ở Chợ Rã để cấp phát cho các đơn vị trong trung đoàn. Cũng như Trung đoàn 72, các trung đoàn khác đều có trung đội chuyên trách tăng gia. Nhân dân cho mượn đất, bộ đội kết hợp với nhân dân trồng rau xanh và chăn nuôi để cải thiện đời sống.

Khi địch đánh lên Bắc Kạn, Trung đoàn 102 mất liên lạc với quân nhu, cả đơn vị lâm vào cảnh hết gạo ăn. Được tin, Nha Tiếp tế (Bộ Tài chính) đã cấp tốc tổ chức một đoàn thồ lương thực tiếp tế cho đơn vị; mượn ngựa, trâu bò của dân để vận chuyển. Sau mấy ngày xuyên rừng vất vả, đoàn thồ đã giao cho trung đoàn 10 tấn gạo. Tinh thần khắc phục khó khăn, phục vụ kịp thời bộ đội chiến đấu của Nha Tiếp tế đã được Bác Hồ gửi thư khen. Trung đoàn 36, Trung đoàn 121 chiến đấu bao vây địch ở thị xã Bắc Ninh, Phủ Lạng Thương (tỉnh Bắc Giang), được nhân dân giúp mua lương thực, thực phẩm, tiếp tế bánh mỳ, cơm nước nên đã liên tục bao vây địch, buộc chúng phải rút khỏi thị xã. Nhân dân tỉnh Phú Thọ, Tuyên Quang, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Bắc Ninh, Bắc Giang... đã tận dụng mọi điều kiện có thể để tiếp tế cơm nước, phục vụ bộ đội mai phục và đánh địch trên khắp các mặt trận, phá tan cuộc tiến công của thực dân Pháp, làm nên những chiến công vang dội ở sông Lô, đèo Bông Lau...

PHẠM XƯỞNG

(Tổng hợp từ tài liệu về lịch sử hậu cần Quân đội nhân dân Việt Nam)