Ông lựa chọn như nhiều người Pháp tiến bộ sinh sống ở Việt Nam mong muốn gìn giữ sự hòa hiếu giữa hai quốc gia sau khi Việt Nam tuyên bố độc lập. Vì thế, khi kháng chiến chống thực dân Pháp bùng nổ tháng 12-1946, G.Bu-đa-ren đã vào chiến khu của những người Việt Nam để chống lại những tàn dư của chủ nghĩa thực dân. Ông tham gia kháng chiến không bằng vũ khí sát thương mà thông qua công tác binh vận bằng ngòi bút và những kiến thức về triết học và lịch sử của mình, thức tỉnh đội quân viễn chinh chấm dứt cuộc chiến tranh phi nghĩa mà họ tham dự.
Sau khi thực dân Pháp thảm bại ở Điện Biên Phủ, phải chấm dứt cuộc chiến tranh xâm lược, G.Bu-đa-ren vẫn ở lại Việt Nam làm việc trong lĩnh vực đối ngoại tại Đài Phát thanh rồi Nhà xuất bản Ngoại văn, trực tiếp cộng tác với các nhà nghiên cứu Việt Nam làm tập san Etudes Vietnamiennes. Ông coi Việt Nam là Tổ quốc thứ hai của mình. Khi về nước, một thời gian dài ông trở thành “đối tượng của một chiến dịch khá mạnh gây thù hằn của những kẻ thua trận trong lịch sử, “những người cũ của Đông Dương” và một phần cánh hữu của Pháp, nhưng Bu-đa-ren vẫn trọn vẹn trung thành với tình yêu Việt Nam và công lý của mình”-Alan Rút-xi-ô (Alain Ruscio), nhà sử học Pháp nói về G.Bu-đa-ren khi ông qua đời năm 2003 tại Pa-ri.
Vị chủ tịch danh dự của Hội Sử học Việt Nam đã xuất bản nhiều cuốn sách, tài liệu về lịch sử và các yếu nhân của Việt Nam. Trong đó có cuốn “Giap”-xuất bản năm 1977, hai năm sau chiến thắng vĩ đại Mùa Xuân năm 1975. Tại Pháp, cuốn sách này đã không được hoan nghênh như đáng lẽ nó phải có. Thậm chí G.Bu-đa-ren còn bị chỉ trích thậm tệ. “Tôi đã có cơ hội gặp Bu-đa-ren trong những năm tháng cuối cùng khi ông sống độc thân trong ngôi nhà nhỏ ở Pa-ri, khiêm nhường nhưng chứa đầy sách và những tư liệu quý giá về lịch sử và văn hóa Việt Nam. Lúc đó, sức khỏe ông sa sút lắm nhưng vẫn minh mẫn, luôn đọc rất nhiều và hay hỏi thăm tin tức về Việt Nam...”-nhà sử học Dương Trung Quốc kể.
SONG THANH
(Theo Võ Nguyên Giáp, Georges Buodarel-bản dịch của Nguyễn Văn Sự, NXB Thế giới, 2012)