Với những bài viết, hình ảnh chân thực từ nơi chiến sự, ông đã góp phần giúp người dân Mỹ và cộng đồng quốc tế hiểu rõ bản chất của cuộc chiến tại Việt Nam, tạo nên sức ép công luận buộc chính phủ Mỹ chấm dứt leo thang chiến tranh. Phóng viên chiến trường David Lamb kể: “Trước khi đến Việt Nam, về cơ bản tôi ủng hộ chiến tranh, cho rằng đó là điều Mỹ nên làm, tức là chống lại chủ nghĩa sộng sản. Nhưng trong hai năm ở Việt Nam, quan điểm của tôi đã hoàn toàn đảo ngược. Tôi nhận ra rằng, đây là cuộc chiến mà Mỹ sẽ không thể chiến thắng, cuộc chiến mà đáng lẽ Mỹ không nên tham gia”.
Có mặt tại khắp các chiến trường Việt Nam từ năm 1968 đến 1970, thời điểm khốc liệt nhất của cuộc chiến tranh, rồi sau đó trở lại vào những ngày cuối cùng của tháng 4-1975 để đưa tin về sự sụp đổ của chính quyền Sài Gòn, nhà báo David Lamb đã đủ trải nghiệm thực tế để hiểu lý do thất bại của người Mỹ. “Một trong những sai lầm lớn nhất của chúng tôi là không hiểu người Việt Nam, không hiểu lòng kiên nhẫn, sự ngoan cường, chủ nghĩa dân tộc, khả năng chiến đấu, lịch sử, văn hóa của các bạn. Tôi ước rằng, Mỹ đã có thể rút ra được bài học kinh nghiệm từ Việt Nam”-David Lamb trả lời trong một cuộc phỏng vấn.
Tháng 8-1997, nhà báo David Lamb cùng vợ là đạo diễn phim tài liệu Sandy Northrop đến Hà Nội, mở văn phòng đại diện đầu tiên của tờ Los Angeles Times tại Việt Nam sau chiến tranh. Theo lời kể của ông, khi thực hiện bài phóng sự đầu tiên tại thời điểm đã 22 năm sau ngày Việt Nam giành chiến thắng, David được giới thiệu tới gia đình một giảng viên đại học có hai con trai hy sinh trong chiến tranh. Ông đã chuẩn bị tâm lý cho cuộc gặp mặt mà mình sẽ phải đóng vai “kẻ thù” này, nhưng nó đã diễn ra trái hẳn với sự căng thẳng ông dự đoán: “Họ coi tôi như một người bạn, kể cả khi “người bạn” đó đến từ chính đất nước đã cướp đi sinh mạng người thân trong gia đình họ”.
Vợ chồng nhà báo David Lamb thích nghi với cuộc sống tại căn nhà ven hồ Trúc Bạch một cách nhanh chóng, mà nguyên nhân không đến từ kinh nghiệm thời chiến, không đến từ sự hỗ trợ của Đại sứ quán Hoa Kỳ hay từ những thông tin về Việt Nam trong các cẩm nang du lịch, mà theo David, nó đến từ chính những con người nơi đây. Thay vì hai năm ở Việt Nam, vợ chồng ông đã hai lần xin gia hạn thời gian để được kéo dài nhiệm kỳ đến năm 2001. Khi kết thúc nhiệm kỳ, David Lamb kịp hoàn thành việc xuất bản cuốn sách “Vietnam, Now: A Reporter Returns” (Việt Nam, Ngày nay: Một phóng viên trở về).
HỒ VĂN HÙNG - PHẠM TÂY MÁC