Lần thứ nhất, khi Đại đội 2, Tiểu đoàn 8, Trung đoàn 90 (còn gọi là Trung đoàn Cửu Long) thuộc Sư đoàn 324B của tôi đang chiến đấu ở Mặt trận Trị Thiên, bảo vệ vùng Gio An, phía nam sông Bến Hải. Những ngày đó, lính thủy đánh bộ Mỹ tham chiến ở Quảng Trị rất đông. Lực lượng cơ động của chúng đồn trú ở Đông Hà, Ái Tử. Khi có báo động của tuyến hàng rào điện tử McNamara từ Cửa Việt đến Dốc Miếu, Cồn Tiên hay dọc tuyến Đường 9... thì chúng kéo ra bảo vệ ồ ạt, hung hăng tưởng như bất khả xâm phạm. Nhưng Quân Giải phóng vẫn gan dạ đánh cho chúng những trận khiếp đảm. Trong đó, đại đội chúng tôi phục kích lính nhà nghề của Mỹ ở đồi tranh Gia Bính, chặn đánh chúng trên các con đường 74, 76. Đại đội nổ súng với lính Mỹ hằng ngày, đã làm chúng lo sợ, ăn không ngon ngủ không yên.
Cuối năm 1967, đại đội vừa đánh thắng một trận trên Cao điểm 82, được lệnh bàn giao địa bàn cho đơn vị bạn. Đại đội rút ra miền tây Vĩnh Linh (khu vực Bài Hà) để củng cố bổ sung vì quân số đơn vị chỉ còn một phần tư. Ba lô, súng đạn, quần áo... còn dính đầy máu của đồng đội và đất đỏ nơi chiến địa. Chưa kịp tắm giặt thì có lệnh tập trung xem văn công của Tổng cục Chính trị vào phục vụ tận chiến trường. Cả đại đội vui mừng, đến lắng nghe, cảm động như nuốt lấy từng lời ca. Bài “Trên Cao điểm 82” được nhạc sĩ Huy Thục viết về đại đội chúng tôi vừa chiến đấu thắng trận trên cao điểm ấy. Giọng hát của các diễn viên nam nữ cùng tiếng nhạc rộn ràng hòa quyện khiến chúng tôi xúc động, như thấy có hình ảnh của bố mẹ, anh em, người thân từ quê hương đến động viên, chia sẻ với chiến sĩ khi vừa trải qua những giây phút quyết liệt, gian khổ… rồi lại nghĩ đến những đồng đội mới hôm trước ăn ở cùng nhau, vui buồn có nhau nay đã hy sinh không về… Bùi ngùi, xúc động trào nước mắt, người này nhìn người kia không nói nên lời. Cảm xúc lan truyền, thành ra cả đại đội đều rưng rưng dòng lệ.
Tác giả Đặng Sỹ Ngọc (đi đầu, bên phải) thăm chiến trường xưa tại nước bạn Lào năm 2016, được cán bộ, chiến sĩ quân đội bạn đón mừng. Ảnh: VINH THÀNH.
Lần thứ hai, khi tôi về với Đại đội 10, Tiểu đoàn 15, Trung đoàn 284, Sư đoàn 367 pháo phòng không. Đơn vị được lệnh sang đất nước hoa Chăm-pa giúp bạn. Ở trận địa phải nổ súng liên tục, nhiều trận đầy cam go ác liệt, không có bóng một người dân, lâu ngày làm nỗi nhớ quê hương, Tổ quốc thêm da diết. Tháng 9 năm đó, nước bạn vào mùa mưa. Đơn vị phải cùng nhau kéo trang bị vũ khí về nước. Trong mưa gió, bùn lầy, rét mướt, vừa đến biên giới tỉnh Quảng Bình trên đường 12A thì được tin Bác Hồ từ trần. Đơn vị dừng lại tổ chức tang lễ Bác trên đỉnh Trường Sơn. Tôi được chỉ định đọc điếu văn và không sao kìm được sự xúc động, giữa chừng mếu máo, tôi đã khóc òa, vậy là cả đại đội cùng khóc.
Lần thứ ba là khi bị thương nặng, điều trị vết thương ổn định, tôi được về an dưỡng ở Đại đội 14 thuộc Đoàn 253, Quân khu 3. Đại đội gồm các thương binh, bệnh binh nặng có chức vụ từ trung đội trưởng đến cán bộ tiểu đoàn, từ chiến trường miền Nam ra, phần lớn là đảng viên. Đầu năm 1975, cả miền Nam đánh mạnh, lập nên nhiều thắng lợi giòn giã, liên tục, tạo khí thế tiến công thần tốc. Đến ngày 30-4-1975, Chiến dịch Hồ Chí Minh thắng lợi, miền Nam hoàn toàn được giải phóng. Chúng tôi theo dõi qua đài bán dẫn, loa phát thanh của địa phương từng phút, từng giờ đầy hồi hộp vui sướng. Ngày tổ chức mít tinh mừng thắng lợi, mọi người lại nghĩ đến nhiều đồng chí, đồng bào đã ngã xuống cho độc lập, tự do, cho thắng lợi này và cả đến phần xương máu, công sức của mình đóng góp cho cách mạng mà tự hào, vui sướng, xúc động. Nước mắt trào dâng trên khóe mắt của cả đại đội...
ĐẶNG SỸ NGỌC