Bên ấm trà, chúng tôi được ông chia sẻ kỷ niệm ông cùng đồng đội làm nhiệm vụ ra Côn Đảo đón các đồng chí tù nhân chính trị trở về đất liền sau khi Sài Gòn được giải phóng... 

Theo lời ông kể, ngày 2-5-1975 (hai ngày sau khi Sài Gòn được giải phóng), tại cảng Rạch Dừa (Vũng Tàu) diễn ra cuộc họp khẩn cấp của lực lượng hải quân, do Tư lệnh Nguyễn Bá Phát chủ trì. Tư lệnh thông báo, hiện tại đất liền đã được giải phóng nhưng ta bị mất liên lạc, không nắm rõ tình hình ngoài Côn Đảo-nơi địch đang giam giữ hơn 2.500 tù chính trị của ta. Đồng chí Tư lệnh giao nhiệm vụ cho Trung đoàn 172 kết hợp với tiểu đoàn bộ binh của tỉnh Bà Rịa đi giải phóng, đón tù chính trị ngoài Côn Đảo về đất liền. Kế hoạch gồm hai phương án: Ra tối hậu thư bức hàng địch; nếu địch không hàng, hải quân và lục quân sẽ tấn công, chiếm đảo, giải phóng tù nhân. Đồng chí Nguyễn Xuân Bột (Trung đoàn phó, Tham mưu trưởng Trung đoàn 172 Hải quân) được giao nhiệm vụ chỉ huy tàu, thuyền ra Côn Đảo; đồng chí Nam Ninh (Tỉnh đội trưởng Tỉnh đội Bà Rịa) chỉ huy Tiểu đoàn Bộ binh; Cục Chính trị Hải quân soạn tối hậu thư...

leftcenterrightdel
Đại tá Nguyễn Xuân Bột hồi tưởng những tháng năm trận mạc.

Đại tá Nguyễn Xuân Bột nhớ lại: “Sau khi nhận nhiệm vụ, chúng tôi khẩn trương hoàn tất công việc chuẩn bị, đặt quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ. 17 giờ 30 phút ngày 3-5-1975, chúng tôi xuất phát. Sau 16 giờ hành quân, vượt 100 hải lý, chúng tôi đến được đảo Hòn Chim-điểm rẽ vào vụng Cá Mập (Côn Đảo). Tôi cho tàu giảm tốc độ, phát lệnh sẵn sàng chiến đấu. Khi ấy, nghĩ đến những gì sắp diễn ra, tôi thấy lòng nôn nao, vừa vui vì Côn Đảo-địa ngục trần gian, sắp được giải phóng, vừa lo cho bao nhiêu sinh mạng trên đảo.

Đến được vụng Cá Mập, tôi lệnh tắt máy, thả trôi tàu. Quan sát, thấy Côn Đảo rất yên tĩnh! Bất chợt chúng tôi thấy thấp thoáng sau hàng dương có bóng cờ của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam. Chưa hết bất ngờ lại thấy có mấy người chạy ra từ hàng dương, vừa chạy vừa rối rít vẫy tay chúng tôi. Đến mép biển, họ nhảy lên một chiếc thuyền gỗ, mải miết chèo ra chỗ chúng tôi thả neo. Cập mạn, họ đồng thanh hô to: “Côn Đảo giải phóng rồi! Côn Đảo giải phóng rồi!”. Hóa ra toàn người mình cả! Các anh là lính tàu Không số trên biển, bị địch bắt giam ở Côn Đảo lâu nay. Qua các anh tôi được biết, hay tin Sài Gòn thất thủ, chúa đảo Chín Khương và cấp phó đã bỏ chạy khỏi đảo. Chớp thời cơ, anh em tù nhân trên đảo đã nổi dậy, diệt ác ôn, tự giải phóng rồi thành lập Ủy ban Mặt trận Giải phóng Côn Đảo. Vậy là cả hai phương án bức hàng và tấn công địch đều không phải thực hiện. Tiểu đoàn bộ binh chỉ việc đổ bộ lên đảo rồi tỏa đi cắm chốt những vị trí quan trọng...”.

Nhấp ngụm trà, Đại tá Nguyễn Xuân Bột kể tiếp: “Trên đường đến ngôi nhà có treo cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, tôi gặp một người đàn ông cao to. Hỏi chuyện mới biết ông tên Dậu, nguyên là đại tá quân đội Sài Gòn, chỉ huy lực lượng canh gác các nhà tù ở Côn Đảo. Trước khi bỏ trốn, ông Dậu được chúa đảo giao phải đặt mìn vào tất cả các nhà tù, khi có lệnh sẽ giết hết tù nhân. Nhưng khi biết Chín Khương đã bỏ trốn, ông Dậu cho tháo hết mìn, mở cửa các nhà tù. Khi các ông Lê Câu (địch xem là phần tử đặc biệt, canh giữ nghiêm ngặt), linh mục Phạm Gia Thụy (người trông coi việc đạo trên đảo từ năm 1969) và một số người khác đứng ra thành lập Ủy ban Mặt trận Dân tộc Giải phóng Côn Đảo, ông Dậu cũng tham gia trong vai trò là ủy viên...”.

Khi biết có lực lượng hải quân ra làm nhiệm vụ giải phóng, đón tù nhân về đất liền, ủy ban tổ chức một cuộc họp với sự tham gia của đại diện dân chúng và tất cả tù nhân trên đảo. Đại diện ủy ban thông báo, từ nay mọi việc trên đảo tạm thời do ủy ban điều hành. Cuộc họp thống nhất ưu tiên cho những người từng bị địch tuyên án tử hình nhưng chưa kịp hành quyết, những người đã bị giam cầm lâu nhất, những người ốm yếu, phụ nữ, người già… được về đất liền chuyến đầu.

16 giờ ngày 4-5-1975, khi mọi người đã yên vị, tàu nhổ neo rời Côn Đảo. Người ở lại chạy ra sát biển vẫy chào; thủy thủ cũng xếp hàng trên boong, vẫy tay tạm biệt những người ở lại, tạm biệt Côn Đảo. Không khí xúc động khiến nhiều người rơi nước mắt. Đêm ấy biển lặng, hiền hòa, giữ cho những người vì lòng yêu nước chấp nhận gông cùm, xiềng xích một đêm bình yên trở về đất liền. Hôm sau, tàu cập cảng Vũng Tàu khi mặt trời vừa lên vàng óng mặt biển, cũng là lúc cờ giải phóng tung bay đón chào những người con kiên cường trở về Đất Mẹ...

Bài và ảnh: TRẦN DUY HƯNG