QĐND - Tôi có may mắn lớn là đã liên tục được giúp việc và cộng tác với cả 6 vị Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam. Đó là Chủ tịch Hoàng Quốc Việt, kiến trúc sư Huỳnh Tấn Phát, luật sư Nguyễn Hữu Thọ, Chủ tịch Lê Quang Đạo, Chủ tịch Phạm Thế Duyệt, Chủ tịch Huỳnh Đảm và đến nay là đồng chí Nguyễn Thiện Nhân.

Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Lê Quang Đạo với nhân dân xã Điền Xá, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định. Ảnh tư liệu

Đối với Chủ tịch Lê Quang Đạo, lần đầu tiên tôi được trực tiếp làm việc với anh là vào những tháng cuối năm 1982 khi Đảng đoàn Mặt trận được giao trách nhiệm giúp Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa V) chuẩn bị Chỉ thị “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với MTTQViệt Nam trong giai đoạn mới”.

Được sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ Chính trị, với cương vị người “đứng mũi chịu sào”, anh đã dốc sức cùng Đảng đoàn, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và Ban Dân vận Trung ương làm được khá nhiều việc quan trọng, tạo nền tảng cho bước phát triển mới của sự nghiệp đại đoàn kết dân tộc và Mặt trận Dân tộc thống nhất, đặc biệt phải kể đến những công trình lớn như: Giúp Bộ Chính trị xây dựng Nghị quyết 07 ngày 17-11-1993 “Về đại đoàn kết dân tộc và tăng cường Mặt trận Dân tộc thống nhất”; giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội xây dựng Luật Quốc tịch và Luật MTTQ Việt Nam.

Trong bài này, tôi muốn kể lại những kỷ niệm được cùng anh chuẩn bị Nghị quyết 07 của Bộ Chính trị.

Ngay từ lúc còn làm Chủ tịch Quốc hội kiêm Bí thư Đảng đoàn Mặt trận, anh đã nhiều lần trao đổi với anh em chúng tôi về sự cần thiết phải có một nghị quyết chuyên đề của Đảng về đại đoàn kết dân tộc và Mặt trận Dân tộc thống nhất nhằm cụ thể hóa Cương lĩnh 1991 của Đảng và Hiến pháp 1992, trong đó thể hiện cho được tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc trong giai đoạn mới của cách mạng.

Theo anh, trong cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ”, muốn đổi mới công tác mặt trận, trước hết phải đổi mới nhận thức về sự lãnh đạo của Đảng đối với đại đoàn kết dân tộc. Vì đổi mới nhận thức về sự lãnh đạo của Đảng là xuất phát điểm, là yếu tố quyết định để đổi mới tổ chức, chính sách Mặt trận cũng như phương thức hoạt động của tổ chức này.

Vì tính chất quan trọng của vấn đề mà anh đã ấp ủ từ lâu nên khi về Mặt trận, việc đầu tiên anh đưa ra bàn trong Hội nghị Đảng đoàn là làm tờ trình Bộ Chính trị cho phép Đảng đoàn Mặt trận cùng Ban Dân vận Trung ương soạn thảo Nghị quyết trên. Được sự đồng ý của Bộ Chính trị, với sự chỉ đạo trực tiếp của đồng chí Vũ Oanh lúc đó là Ủy viên Bộ Chính trị, đồng chí Trương Mỹ Hoa-Bí thư Trung ương Đảng (khóa VII) phụ trách Dân vận-Mặt trận, Đảng đoàn thành lập tổ soạn thảo Nghị quyết và phân công anh Đạo trực tiếp phụ trách và tôi giúp anh chấp bút.

Kế hoạch làm việc được anh xây dựng một cách hết sức chi tiết. Cụ thể là song song với việc tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị 17 của Ban Bí thư Trung ương Đảng “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với MTTQ Việt Nam” phải đặc biệt coi trọng việc tranh thủ ý kiến của các đồng chí phụ trách Đảng đoàn các tổ chức thành viên của Mặt trận, đặc biệt là các tổ chức chính trị-xã hội, ý kiến của các đồng chí nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư các khóa trước, các đồng chí lão thành trong công tác Mặt trận-Dân vận qua các thời kỳ cách mạng, các đồng chí cán bộ Mặt trận có lý luận và khả năng tổng kết nay đã nghỉ hưu, các nhân sĩ, trí thức, người Việt Nam định cư ở nước ngoài.

Đọc lại cuốn sổ tay mà tôi đã ghi chép ý kiến đóng góp của từng người mới thấy anh làm việc rất bài bản và công phu. Trong số hơn 70 người anh từng gặp để xin ý kiến có các đồng chí và các vị: Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp, Đỗ Mười, Võ Chí Công, Tố Hữu, Nguyễn Cơ Thạch, Nguyễn Đức Tâm, Hoàng Tùng, Trần Quang Huy, Vũ Kỳ (Thư ký riêng của Bác Hồ), Trần Bạch Đằng, Hai Văn (tức Phan Văn Đáng), Nguyễn Xuân Oánh (nguyên Phó thủ tướng thời Nguyễn Văn Thiệu), ông Nguyễn Văn Huyền, bà Phước Đại (nguyên Chủ tịch và Phó chủ tịch Thượng viện Sài Gòn) v.v..

Một hôm, anh Đạo điện bảo: Chúng ta cần nghiên cứu thêm về đại đoàn kết trong cuộc sống đời thường của Bác Hồ. Thế là hai anh em cùng đồng chí Hà Ngọc Lân-người phụ trách máy ghi âm đến gặp đồng chí Vũ Kỳ-Thư ký riêng của Bác.

Anh Đạo với anh Vũ Kỳ vốn là những người bạn thân thiết. Gặp lại nhau, biết bao chuyện cũ được kể lại, trong đó có chuyện anh Vũ Kỳ hỏi anh Đạo:

- Anh còn nhớ Bác nói gì về chúng mình khi Bác từ nhà sàn đi xuống?

- Mình được Bác gọi đến làm việc nhiều lần, mình không nhớ là lần nào?

- Lần Bác cười nhận xét: “Hai chú thấp như nhau”-anh Vũ Kỳ đáp.

- Ông nhầm rồi. Bác cười và nói: “Hai chú cao bằng nhau” và sau đó ông còn thêm: “Thưa Bác, anh Đạo là thiếu tướng, cao hơn tôi nhiều”. Bác rất vui và quay về phía ông nói thêm: “Chú không thua đâu, chú là thừa tướng đấy”.

Làm hết buổi sáng, trưa hôm đó, đồng chí Vũ Kỳ mời cơm hai anh em tôi với mấy ly rượu thuốc trước đây Bác Hồ thường dùng.

Nâng cốc rượu, anh Đạo nói:

- Hôm nay mình rất vui được đến làm việc với ông. Xin chúc mừng ông mà cũng là tự chúc mừng mình là đã góp phần tìm được người thư ký riêng suốt đời của Bác mà Bác Hồ rất ưng ý.

Anh Vũ Kỳ xúc động kể lại: Đầu năm 1940, anh Đạo giới thiệu anh Vũ Kỳ vào Đoàn Thanh niên phản đế và sau đó giới thiệu đi học lớp quân sự ở Trung Quốc. Cũng chính anh Đạo lại về Hà Đông đón anh Vũ Kỳ đi làm thư ký riêng của Bác Hồ cho đến khi Bác đi xa.

Trước khi trình Bộ Chính trị lần cuối cùng, anh Đạo có buổi tối làm việc tại nhà anh Vũ Oanh. Làm việc xong, tuy đã khuya, anh Oanh mời anh Đạo ở lại để hỏi thêm một số việc có liên quan đến quá trình hoạt động của mình như: Ngày, tháng kết nạp Đảng, thời gian anh Đạo mở lớp tập huấn đầu tiên tại nhà anh Oanh v.v.. Vì lúc đó, theo anh Oanh, anh Đạo là Ủy viên Thường vụ Xứ ủy Bắc Kỳ, Bí thư Ban Cán sự Hà Nội, người trực tiếp giảng bài cho lớp huấn luyện tại nhà anh Oanh và anh Oanh là một học viên.

Qua những người tôi được tiếp xúc, được nghe kể về cuộc đời và sự nghiệp của anh, tôi càng thấm thía lời phát biểu của Tổng Bí thư Đỗ Mười đánh giá về anh-đồng chí Lê Quang Đạo, khi tiếp đồng chí U-đôm-khát-ti-nhạ, Ủy viên Bộ Chính trị Đảng Nhân dân Cách mạng Lào-Chủ tịch Mặt trận Lào xây dựng đất nước: “Đồng chí Lê Quang Đạo là lão thành cách mạng, là nhà lý luận của Đảng chúng tôi đó”.

Được giúp việc anh, nhất là được cùng anh chuẩn bị dự thảo Nghị quyết trên, tôi càng hiểu sâu thêm về nhận xét trên của đồng chí Tổng Bí thư. Tôi khâm phục sự hiểu biết uyên thâm trên nhiều lĩnh vực cũng như tài tổng hợp, phân tích, dự đoán tình hình và đề xuất vấn đề của anh.

Đặc biệt, tôi mến mộ và kính trọng đức độ của anh, một con người kính trên, nhường dưới, hết mình vì dân, vì nước, vì anh em, đồng chí, đồng đội.

Ngày 17-11-1993, Nghị quyết 07 của Bộ Chính trị “Về đại đoàn kết dân tộc và tăng cường Mặt trận Dân tộc thống nhất” được ban hành tạo ra bầu không khí hòa hợp, tin tưởng, phấn khởi trong các tầng lớp nhân dân, các dân tộc, các tôn giáo và người Việt Nam định cư ở nước ngoài. Nghị quyết đã góp phần quan trọng để kết dính mọi người thành một khối thống nhất, tạo ra động lực mới trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

HÀ KIM NGỌC, ghi theo lời kể của ông Nguyễn Túc, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam