Tham gia cách mạng từ năm 15 tuổi, ông Lẫm đã kinh qua các chiến dịch từ Biên Giới, Tây Bắc cho đến Điện Biên Phủ... Ký ức những lần tháp tùng Bác Hồ đi thực địa ở biên giới với ông Lẫm mới như vừa diễn ra hôm qua.

Gặp lại Đại tá Nguyễn Trọng Hàm-người thủ trưởng ở Đại đoàn 308-Đại đoàn Quân Tiên phong năm xưa trong buổi gặp mặt truyền thống các chiến sĩ quyết tử của Trung đoàn Thủ đô mới đây, “cậu bé liên lạc” năm ấy mừng rỡ khôn nguôi.

Cho đến tận bây giờ ông Lẫm vẫn không thể nào quên lễ thành lập Đại đoàn Quân Tiên phong năm 1949. Giữa núi rừng chiến khu, tiếng súng đại bác lẫn trong tiếng hân hoan của chiến sĩ. Trên đồi cao lộng gió, bức kỳ đài bằng nứa được dựng lên có cổng chào kết bằng lá tre, cờ đỏ sao vàng tung bay phấp phới. Đại tướng, Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp đọc Nhật lệnh thành lập Đại đoàn Quân Tiên phong. Đứng trong hàng ngũ, Trưởng ban Quân lực Nguyễn Trọng Hàm ghé sát tai ông: “Từ nay nhiệm vụ của em sẽ nặng nề. Chúng ta đang đứng trong đơn vị chủ lực của quân đội quốc gia Việt Nam anh hùng”.

leftcenterrightdel
Ông Lẫm (bên phải) gặp lại Đại tá Nguyễn Trọng Hàm.

 

Trong câu chuyện với chúng tôi, ông Lẫm tâm sự: “Trời cho tôi đôi chân để đi xa vạn dặm và trí nhớ vẫn còn tốt. Nhớ nhiều, nhưng có hai kỷ niệm suốt đời tôi không quên”. Đó là một buổi tối tại huyện Nguyên Bình (Cao Bằng), ông nhận lệnh của đồng chí Nguyễn Trọng Hàm tới ngã ba phía Tây Bắc để đón một ông Ké đến đèo Mã Phục. Sáng hôm sau đúng điểm hẹn, ông gặp đoàn người, đi đầu là người dẫn ngựa, phía sau có ba người mặc áo nâu, mang theo cả súng tiểu liên. Ông nhớ lại: “Tôi vừa giới thiệu là lính tiền trạm thì được lệnh của một người trong nhóm: “Chú đi trước dẫn đường, không được hỏi gì cả, đến dốc Mã Phục thì chú trở về”. Tôi khẩn trương dẫn đoàn men theo đường biên ven núi, khoảng 7-8km. Đoàn đi nhanh, chỉ trong vòng 1 giờ là tới nơi. Lúc tôi quay lại thì nhìn thấy rõ ông Ké mặc quần áo chàm, đầu phủ khăn, đội nón chàm vành rộng, trên vai vác một đoạn trúc. Đến sát ông, tôi chắp tay chào, rồi đứng nép bên đường, ông bước qua rồi nói khẽ “Cảm ơn chú”. Sau này tôi mới biết đó là Bác Hồ”. Gần một tháng sau, ông Lẫm lại được cấp trên chỉ thị đi đón ông Ké đến nói chuyện với Đại đoàn Quân Tiên phong. Ông kể: “Trời bắt đầu tối, tôi xuống địa điểm được giao đón ông Ké. Tôi nhận ra ngay vì trước đó đã nhìn thấy Bác. Bác giao nhiệm vụ cho đại đoàn xong thì tôi lại đưa Bác về”.

Lần thứ ba, ông đưa Bác đi quan sát Mặt trận Đông Khê. “Trước lúc Bác trèo lên núi nhìn ống nhòm ra thực địa, tôi đánh liều hỏi: “Bác ơi, lâu rồi Bác chưa về quê ạ?”. Bác liền bảo: “Bận thế này, đánh nhau thế này làm sao về được. Các chú còn vất vả như thế, Bác làm sao về được. Thôi đuổi giặc xong đã!”. Nhắc đến đây giọng ông như nghẹn lại, bởi cảm phục, kính trọng Bác...

Câu chuyện thứ hai diễn ra khi ông trở về cố đô Hoa Lư (Mặt trận Hà Nam Ninh) để nhận nhiệm vụ mới. Ông kể: “Lúc bấy giờ tôi nhận lệnh phải chuẩn bị 3 chiếc thuyền nan thuê của dân để đêm hôm ấy đón Đại tướng Võ Nguyên Giáp và 6 cán bộ khác đi thực địa mặt trận về. Thuyền vừa cập bến Hoa Lư thì bất ngờ bị địch phát hiện. Pháo từ ngoài xa bắn vào bến thuyền ràn rạt. Nghe tiếng nổ lớn, nhanh như chớp, tôi đẩy mọi người vào một lò vôi bỏ không sát đó. Vừa lúc một quả pháo rơi xuống bến, 3 chiếc thuyền nan tan tành. Thấy mọi người hốt hoảng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp bảo: “Ra trận sống chết là bình thường các em ạ, anh cũng thế thôi”. Nghe vậy chúng tôi bình tâm lại và càng khâm phục tinh thần, ý chí kiên gan của Đại tướng”.

Năm 1960, sau 15 năm làm chiến sĩ liên lạc, ông Lẫm được cấp trên tạo điều kiện chuyển ngành về Bộ Ngoại thương. Ở cương vị nào ông cũng dành trọn tâm huyết cho cách mạng. Trở về đời thường, ông được nhiều trường đại học mời thuyết giảng về lịch sử dân tộc. Nay đã tuổi 88, ông chỉ ước mong “trời thương cho đôi chân thật khỏe” để đi và kể thật nhiều về lịch sử hào hùng dân tộc.

Bài và ảnh: PHẠM KIÊN