Năm 1967, trên chuyến tàu đến Trường Đại học Tổng hợp Quốc gia Kharkov (nay thuộc Ukraine), ánh mắt cậu học sinh Trương Mạnh Toàn đầy ngạc nhiên và thích thú khi thấy những con đường to, sạch đẹp, các tòa nhà cao tầng hiện đại san sát nhau, cuộc sống sôi động… của đất nước Liên Xô - trái tim của hệ thống xã hội chủ nghĩa. Khi bước chân vào cổng trường, sự nhiệt tình, thân thiện của cán bộ, giảng viên đã giúp đoàn du học sinh Việt Nam vượt qua những bỡ ngỡ ban đầu. “Những ngày đầu đến lớp học môn tiếng Nga, tôi đã thấy sự khác biệt giữa cách dạy và học ở Nga. Đó là cô giáo không cho học sinh tra từ điển trong lớp học vì muốn học sinh phải ghi nhớ chữ chứ không phải thuộc chữ bằng mắt. Mà muốn ghi nhớ thì học sinh phải tự tin và mạnh dạn trong giao tiếp. Chính vì thế, chúng tôi phải thường xuyên dùng tiếng Nga khi nói chuyện với nhau và mạnh dạn hơn, mở rộng quan hệ hơn với bạn học quốc tế” - ông Trương Mạnh Toàn cho biết.
Thầy giáo Trương Mạnh Toàn.
Sinh sống và học tập ở nước bạn, trong lòng Trương Mạnh Toàn cùng các học sinh Việt Nam luôn mong nhớ về Tổ quốc thân yêu. Như thấu hiểu tâm tư này, ngoài giờ học, các thầy, cô giáo nước bạn đều dành sự quan tâm, chia sẻ, động viên đặc biệt cho du học sinh Việt Nam. Ông Trương Mạnh Toàn tâm sự: “Ngày ấy, học yếu là phải về nước. Cảm giác bị đuổi về cũng như một người chiến sĩ bị kỷ luật tước quân tịch vậy. Vì lòng tự tôn dân tộc, du học sinh Việt Nam xác định đi học cũng như người chiến sĩ trên chiến trường nên quyết tâm phấn đấu thi đua trong học tập, mong muốn tiếp thu nhiều kiến thức để trở về xây dựng quê hương”.
Ngoài tinh thần và ý chí trong học tập, đức tính quý báu mà thầy Toàn học được ở các thầy giáo Nga là nhẫn nại. Thầy Toàn kể:
- Tôi được thầy hướng dẫn yêu cầu làm thí nghiệm kiểm chứng kết quả theo lý thuyết về đối lưu. Sáu tháng trời làm hàng trăm thí nghiệm mà lần nào cũng thất bại không ra kết quả khiến tư tưởng rất chán nản. Nhưng sau mỗi lần thất bại, thầy giáo đều khuyên nhủ, động viên tôi thay đổi vật chất và dụng cụ thí nghiệm. Cuối cùng, tôi tự làm mẫu thí nghiệm thì đạt được kết quả. Hiện tượng vật lý theo lý thuyết đối lưu đã xảy ra và quan sát được bằng mắt thường...
Những điều được học và phương pháp, tác phong sư phạm đã được thầy Toàn ghi nhớ, đưa vào công tác giảng dạy khi về nước. Một sinh viên cũ của thầy Toàn, kỹ sư xây dựng Nguyễn Thị Phương Mai chia sẻ: “Tôi học môn Vật lý cao cấp thầy Toàn dạy vào năm 1979. Thầy Toàn dạy rất cơ bản, truyền đạt kiến thức theo hướng gợi mở tư duy. Đặc biệt, thầy rất thương và nhiệt tình với sinh viên. Chính vì vậy, thầy Toàn được nhiều sinh viên từng theo học nhớ nhất”.
Ngoài công tác sư phạm, chúng tôi được biết thêm, thầy Trương Mạnh Toàn còn là người tích cực hoạt động thiện nguyện. Năm nay đã gần 70 tuổi nhưng thầy đang bám nắm công trình Nhà nghỉ miễn phí ở Nghĩa trang Liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn do chính thầy và đội ngũ học trò thiết kế (miễn phí). Đúng như lời chị Nguyễn Thị Phương Mai nói: “Thầy đã truyền lửa, động viên, đưa đường cho các thế hệ học trò vượt sông tri thức và đến với những giá trị chân, thiện, mỹ của cuộc sống”.
Bài và ảnh: VIÊ%3ḅT HÀ