Sau Hiệp định Geneve, miền Bắc được giải phóng, còn ở miền Nam, cuộc đấu tranh vẫn tiếp tục. Trong những năm miền Bắc khôi phục kinh tế, bước đầu cải tạo và xây dựng cơ sở vật chất cho chủ nghĩa xã hội, tâm trạng thời bình, biểu hiện suy thoái và cá nhân chủ nghĩa của đội ngũ cán bộ, đảng viên đã không còn là hiện tượng đơn lẻ, mà là căn bệnh, trở thành nguy cơ của một đảng cầm quyền.

Sớm tiên liệu được tình hình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết tác phẩm “Đạo đức cách mạng”, khẳng định vai trò quan trọng của đạo đức cách mạng, đồng thời chỉ rõ kẻ thù, những nguy cơ của đạo đức cách mạng, cũng như các biện pháp để ngăn ngừa, sửa chữa căn bệnh đó. Người chỉ rõ: “Làm cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã hội mới là một sự nghiệp rất vẻ vang, nhưng nó cũng là một nhiệm vụ rất nặng nề, một cuộc đấu tranh rất phức tạp, lâu dài, gian khổ”. Vì vậy, “người cách mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng, mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ vang”.

leftcenterrightdel
Chủ tịch Hồ Chí Minh với các đại biểu dự Hội nghị cán bộ nữ toàn miền Bắc (năm 1956). Ảnh tư liệu

Người cũng khẳng định những nội dung cốt lõi nhất của đạo đức cách mạng mà mỗi cán bộ, đảng viên cần phải tu dưỡng, rèn luyện mới đạt được. Tựu trung là: Quyết tâm suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng; tuyệt đối trung thành với Đảng, với nhân dân. Đó là điều chủ chốt nhất, căn cốt nhất, phải trở thành mục tiêu lẽ sống ở đời và làm người của mỗi đảng viên, cán bộ. Phải ra sức làm việc cho Đảng, giữ vững kỷ luật của Đảng, thực hiện tốt đường lối, chính sách của Đảng; đặt lợi ích của Đảng và của nhân dân lao động lên trên, lên trước lợi ích cá nhân. Hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân. Vì Đảng, vì dân mà đấu tranh quên mình, gương mẫu trong mọi việc. Ra sức học tập Chủ nghĩa Mác-Lênin, luôn dùng tự phê bình và phê bình để nâng cao tư tưởng, cải tiến công tác của mình và cùng đồng chí mình tiến bộ. Cán bộ, đảng viên phải hòa mình với quần chúng thành một khối, tin quần chúng, hiểu quần chúng, lắng nghe ý kiến của quần chúng, tuyên truyền và động viên quần chúng hăng hái thực hiện chính sách và nghị quyết của Đảng.

Trong tác phẩm này, Hồ Chí Minh cũng khái quát thành các chuẩn mực đạo đức cụ thể, bao gồm: Các quan hệ đối với mình, đối với người và đối với công việc; đồng thời nhấn mạnh, xây dựng đạo đức cách mạng phải gắn liền với chống chủ nghĩa cá nhân...

Hồ Chí Minh là vị lãnh tụ kính yêu, Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa kiệt xuất…, đồng thời, Người còn tiêu biểu cho một nền đạo đức mới, đạo đức mác-xít mang nhân tính sâu sắc và tinh thần xả thân quên mình. Trong tư tưởng của Người, không thể có một đảng luôn trong sạch, vững mạnh, lãnh đạo nhân dân thực hiện thắng lợi sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng đất nước giàu mạnh…, nếu không có một đội ngũ cán bộ, đảng viên của đảng luôn thấm nhuần sâu sắc tinh thần đạo đức cách mạng.

Tác phẩm “Đạo đức cách mạng” không chỉ là lời nhắn gửi, là khát vọng của Người về việc rèn luyện đạo đức cho đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng, đó còn là thông điệp, là lý luận của Người về xây dựng một đảng cầm quyền trong sạch vững mạnh (TSVM), ngang tầm nhiệm vụ cách mạng mà Tổ quốc và nhân dân giao phó.

Từ mong muốn về một đảng cách mạng phải bao gồm những người ưu tú, tài đức vẹn toàn, theo Hồ Chí Minh, để xây dựng Đảng TSVM, xứng đáng là danh dự và lương tâm của dân tộc, tất yếu phải tránh được ba nguy cơ tiềm ẩn: Sai lầm về đường lối; sa vào chủ nghĩa cá nhân; tự đánh mất mình và rời xa quần chúng. Đảng cũng phải chăm lo xây dựng về trí tuệ và đạo đức để vươn lên ngang tầm nhiệm vụ lịch sử được giao phó.

Người nhấn mạnh, Đảng không chỉ lãnh đạo sự nghiệp cách mạng bằng đường lối, chủ trương đúng, Đảng còn lãnh đạo cách mạng bằng sự mực thước và nêu gương của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Vì vậy, quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng, hướng lòng mình đến chí công vô tư chính là “một cách tốt nhất để xây dựng Đảng”, thiết thực làm cho Đảng xứng đáng là đội tiền phong của giai cấp và dân tộc.

Đạo đức cách mạng không chỉ là tâm nguyện của Người đối với đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng, đó còn là một nhiệm vụ, một yêu cầu bức thiết của công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng, để Đảng luôn TSVM, lãnh đạo cách mạng và phục vụ nhân dân tốt hơn. Đó cũng là ý nghĩa, giá trị to lớn của tác phẩm “Đạo đức cách mạng” đối với công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng và tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong tình hình hiện nay.

Sinh thời, Hồ Chí Minh sống thanh cao, giản dị, không có gì là của riêng. Gia đình của Người là nhân dân, là Đảng và Tổ quốc. Những điều Người huấn thị và gương mẫu thực hiện, được toàn thể cán bộ, đảng viên và nhân dân ngưỡng mộ, làm theo. Người đã đi xa, nhưng những điều Người nói, những việc Người làm, những điều tâm huyết và chỉ dẫn quý báu mà Người gửi gắm trong tác phẩm “Đạo đức cách mạng” 60 năm trước vẫn còn mãi và luôn mang tính thời sự.

Ôn lại, học tập và làm theo di huấn của Người, mỗi chúng ta thêm thấm nhuần sâu sắc lời Người căn dặn: “Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”.

PGS, TS PHẠM NGỌC ANH