Những nhân chứng lịch sử của chiến thắng năm xưa nay đã bạc mái đầu. Tuổi thanh xuân của họ đã gửi vào những trận đánh, gửi vào những khát vọng bầu trời để tạo nên mùa xuân tươi đẹp cho đất nước.

Tôi đã được gặp và trò chuyện với Trung tướng Trần Hanh, nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, nguyên Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam nhiều lần. Ông là một phi công dũng mãnh trên bầu trời, một chỉ huy bay giỏi, cùng đồng đội làm nên chiến thắng trận đầu của Không quân nhân dân Việt Nam trên bầu trời Hàm Rồng (Thanh Hóa). Mỗi lần gặp ông, tôi đều bị cuốn vào những ký ức bổi hổi của một thời quần nhau với giặc trời. Hôm nay, ông hồi tưởng về một người anh hùng trẻ tuổi: Phi công Vũ Xuân Thiều. Giọng Trung tướng Trần Hanh trầm lắng: “Vũ Xuân Thiều là một phi công giỏi, ham bay, say tập và lãng mạn. Bay và chiến đấu như anh thì kẻ thù nào cũng phải khiếp sợ”.

leftcenterrightdel
Nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết với các cựu phi công chiến đấu, tháng 12-2017.

Khi màn hình phía trên sân khấu mô phỏng lại những trận đánh kinh điển của Không quân nhân dân Việt Nam, trong đó có các trận đánh trong Chiến dịch “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không”, tôi thấy nhiều cựu phi công nhíu mày, bàn tay phải nắm lại. Động tác này giống như năm xưa họ nắm chặt cần lái, tập trung cao độ đưa máy bay địch vào vòng ngắm để ấn nút bắn tên lửa tiêu diệt. Ngồi cạnh Trung tướng, Anh hùng LLVT nhân dân Phạm Phú Thái, có lúc Trung tướng, Anh hùng LLVT nhân dân Phạm Tuân giơ hai bàn tay lên mô phỏng đường bay trong các trận đánh. Ông và các đồng đội năm xưa đang thả hồn vào không gian đầy hoa lửa của một thời tung hoành trên bầu trời đánh giặc, vào những trận đánh mà họ cất cánh dưới mưa bom, lửa đạn của địch, rồi về hạ cánh khi đường băng nham nhở hố bom, đặc biệt là trận tiêu diệt B-52 của đế quốc Mỹ hơn 45 năm về trước. Đêm 27-12-1972 giá rét, Phạm Tuân cất cánh từ sân bay dã chiến Yên Bái để tìm, diệt B-52. Vượt qua nhiều lớp máy bay bảo vệ F-4 của địch, rồi vạch nhiễu tìm B-52, Phạm Tuân phát hiện “pháo đài bay” đang tiến vào bầu trời Hà Nội. Được chỉ huy mặt đất chỉ dẫn chính xác, Phạm Tuân cho máy bay tiếp cận B-52. Khi khoảng cách với mục tiêu chừng 2km, anh phóng liền hai quả tên lửa hạ B-52 rồi hạ cánh an toàn.

Khiêm tốn, lắng sâu là dáng vẻ của Anh hùng LLVT nhân dân, phi công Nguyễn Văn Nghĩa, người đã bắn rơi chiếc máy bay địch đầu tiên trong chiến dịch 12 ngày đêm năm xưa. Bước vào tuổi “thất thập cổ lai hy” nhưng ông bảo mình vẫn còn xuân lắm, xuân như ngày 25 tuổi lái máy bay đi tìm, diệt B-52 vậy. Ngày ấy cánh lính bay đêm rất ít ngủ. Đêm 18-12-1972, mở màn cho nhiệm vụ tìm và diệt “pháo đài bay”, những cánh bay MiG-21 như Trần Cung, Phạm Tuân, Vũ Đình Rạng cất cánh nhưng không có kết quả. Rồi 5 ngày sau, không quân vẫn chưa tiêu diệt được chiếc máy bay nào của địch, trong khi lực lượng phòng không lại vang dội những chiến công. Ngày 23-12, Nguyễn Văn Nghĩa được lệnh cất cánh cùng phi công Lê Văn Kiền. 4 tốp F-4 ở trên không như muốn dồn 2 chiếc MiG-21 vào giữa để bắn hạ. Biên đội trưởng Nguyễn Văn Nghĩa tăng tốc tiếp cận tốp F-4 bên phải, còn Lê Văn Kiền tiếp cận tốp bên trái. Tốp F-4 phía sau thấy vậy ập tới. Nguyễn Văn Nghĩa bình tĩnh đưa một chiếc máy bay địch vào vòng ngắm, nhưng vẫn cảnh giác chiếc phía sau cũng đang chọn anh làm mục tiêu. Khi đến cự ly bắn hiệu quả, anh ấn nút phóng. Quả tên lửa P-13M lao về phía máy bay địch, ít giây sau, hai quả tên lửa từ chiếc F-4 bám đuôi cũng lao về phía anh. Nguyễn Văn Nghĩa cơ động gấp để tránh tên lửa địch, nhưng vẫn kịp thấy chiếc F-4 bị bốc cháy.

Giờ đây, những người lính góp phần làm nên chiến thắng 45 năm trước tóc đã phủ màu sương. Tuổi thanh xuân của họ đã gửi vào những trận đánh, gửi vào những khát vọng bầu trời để tạo nên những mùa xuân tươi đẹp cho đất nước. Chắc rằng, âm vang của Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” đã in rất đậm trong tâm trí mọi người. Nó mãi mãi là bản anh hùng ca bất hủ về tinh thần và trí tuệ Việt Nam.

Bài và ảnh: LÊ PHI HÙNG