QĐND - 15 tuổi, nặng 38kg, chàng trai Hà Nội Nguyễn Thanh Hà rời quê hương tình nguyện lên đường nhập ngũ. Ba năm chiến đấu trên chiến trường, trở về trong tình trạng “lơ ngơ” do di chứng của những trận sốt rét ác tính và chất độc hóa học do đế quốc Mỹ rải trên các chiến trường. Vật lộn với bệnh tật và cuộc sống mưu sinh, giờ đây ông đã gây dựng cho mình sự nghiệp vững vàng và luôn đau đáu khát vọng tri ân đồng đội...

Hà “don” của thôn Láng Thượng

Sinh năm 1952 trong gia đình có 9 người con chuyên nghề trồng húng ở thôn Thượng, xã Yên Lãng, huyện Từ Liêm (nay là phường Láng Thượng, quận Đống Đa, Hà Nội), ngay từ nhỏ Nguyễn Thanh Hà đã phải làm việc như một người nông dân thực thụ nên dù dáng người nhỏ bé nhưng lại rất rắn rỏi và khỏe mạnh, việc gì Hà cũng biết làm. Năm 1967, đang là học sinh lớp 8 Trường cấp 3 Yên Hòa, anh tự khai thêm tuổi rồi giấu cha mẹ viết đơn tình nguyện vào bộ đội. “Ngày ấy, trên báo chí và phát thanh tuyên truyền rất nhiều về tinh thần chiến đấu dũng cảm của bộ đội cũng như tội ác của đế quốc Mỹ. Hòa cùng khí thế của cả nước, lứa thanh niên chúng tôi ai cũng hăm hở vào bộ đội mong được góp sức mình vào sự nghiệp chung. Khi cầm quyết định gọi nhập ngũ tôi mới nói với bố mẹ. Lúc này thì sự đã rồi nên bố mẹ tôi cũng không nói gì”-CCB Nguyễn Thanh Hà kể.

CCB Nguyễn Thanh Hà kể về trọng điểm Ngã ba La Hạp qua bức tranh của họa sĩ Nguyễn Đức Dụ đặt ngay vị trí trung tâm của Khách sạn Trường Sơn.

Sau 3 tháng huấn luyện, Nguyễn Thanh Hà được biên chế về Đại đội 4, Tiểu đoàn 421, Trung đoàn 5, Sư đoàn Bộ binh 320B. Ngày 28-3-1968, ông cùng đơn vị nhận lệnh hành quân vào bổ sung cho chiến trường Khe Sanh, Quảng Trị. Mặc dù ít tuổi nhưng với dáng người nhỏ, nhanh cùng một ý chí kiên cường, nên khi đơn vị hành quân, Hà luôn có mặt trong tốp đầu. Đây cũng chính là lý do mà đồng đội đặt cho anh biệt danh Hà “don”. Khi đoàn quân vừa đặt chân đến Khe Sanh đã phải đối mặt với những trận bom dữ dội của đế quốc Mỹ. "Pháo ta và địch quần nhau suốt ngày đêm. Lúc này tôi mới thực sự hiểu vì sao trên đường vào lại nghe anh em truyền tai nhau gọi Khe Sanh là Khe “tử”. Nhưng có như thế mới thấy tinh thần chiến đấu tuyệt vời của bộ đội ta. Dù có thể phải hy sinh, chúng tôi sẵn sàng đối đầu với địch chứ nhất định không chịu lùi bước”-ông tâm sự.

Kết thúc Chiến dịch Đường 9-Khe Sanh, Hà “don” được chuyển sang Đại đội 4 bộ binh, Binh trạm 34 (Đoàn 559) đóng quân tại Ngã ba La Hạp. Tại đây, Hà “don” cùng đồng đội nhận nhiệm vụ chốt tại Cao điểm 832; đánh biệt kích thám báo; đánh quân đổ bộ và nghi binh nhằm thu hút hỏa lực của địch để giảm bớt thương vong, không cho địch đánh bom phá hủy trên các con đường giao liên, kho đạn dược và người dân. Để thực hiện tốt nhiệm vụ ấy, bằng sự dũng cảm, mưu trí, gan dạ của mình, Hà “don” đã cùng đồng đội dựng những kho giả, trận địa giả và đốt khói lừa địch. Kẻ địch đã giội bom xuống những trận địa giả này. Sau khi dùng máy bay thám báo chụp được hình ảnh những nơi đã đánh bom không thấy vết xe đi, địch đã chuyển mục tiêu ném bom. Để tiếp tục thu hút hỏa lực của địch, ông cùng đồng đội lại nghĩ ra cách dùng lá cây quạt khói và sử dụng bánh xe ô tô lăn đi lăn lại nơi nghi binh để lừa địch.

Ba năm liên tiếp ở chiến trường Trường Sơn, năm nào Hà “don” cũng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ cấp trên giao. Trong lý lịch quân nhân mà ông nâng niu giữ gìn gần 50 năm qua vẫn còn nguyên lời nhận xét của cấp trên: “Đồng chí Nguyễn Thanh Hà trong quá trình công tác và chiến đấu tại chiến trường tỏ ra dũng cảm, ngoan cường, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ…”.

Và ông chủ của Khách sạn Trường Sơn

Năm 1970, do bị sốt rét ác tính thể mê sảng và bị nhiễm chất độc hóa học với tỷ lệ 81%, ông buộc phải về tuyến sau rồi được phục viên. Hơn 5 năm trời trong tình trạng “lơ ngơ” tưởng không thể qua khỏi, thế nhưng Hà “don” nhỏ thó năm nào bây giờ đã trở thành ông chủ của doanh nghiệp thành đạt.

CCB Nguyễn Thanh Hà (ngoài cùng, bên phải) và đồng đội trong một dịp gặp mặt. Ảnh: Tuấn Tú.

Hiện nay, ông là Giám đốc Công ty TNHH Đông Hưng - một công ty chuyên sản xuất giày bảo hộ lao động và chủ nhà hàng mang tên “Gió biển”, vừa là nơi đặt trụ sở của Công ty Cổ phần Thương binh Đồng Đội - nơi giúp đỡ những cựu chiến binh và con em họ có việc làm ổn định. Và một điều đặc biệt là, trên mảnh đất ngay tại nơi chôn nhau cắt rốn của mình, ông đã dồn tâm huyết xây dựng một khách sạn mang tên Trường Sơn.

Nhiều người thắc mắc hỏi, tại sao ông không lấy tên của mình hay tên con để đặt cho khách sạn mà lại lấy tên Trường Sơn thì ông tâm sự: Những năm tháng chiến đấu ở Trường Sơn đã trở thành năm tháng không bao giờ quên trong cuộc đời tôi. Trong những giờ phút chiến đấu ác liệt nhất, nơi sự sống và cái chết chỉ cách nhau gang tấc, tôi đã có những kỷ niệm khắc cốt ghi tâm. Đồng đội của tôi chỉ vài phút trước còn nằm cạnh bên nhau mà chỉ sau những đợt pháo của địch đã vĩnh viễn ra đi. Cái tên Trường Sơn gợi cho tôi về một thời thử lửa đã qua và để nhắc nhớ mình phải làm được điều gì đó cho đồng đội hôm nay.

Từ ngày có Khách sạn Trường Sơn, cùng vợ chồng cô con gái út bị câm điếc do di chứng chất độc hóa học, ông dành tâm huyết cho nó nhiều hơn. Khách sạn Trường Sơn đã trở thành nơi đi-về của nhiều CCB Hội Truyền thống Trường Sơn-Đường Hồ Chí Minh Việt Nam trên khắp mọi miền đất nước mỗi dịp đến thủ đô Hà Nội. CCB Nguyễn Kim Chúc, nguyên trợ lý Ban Tác chiến, Sư đoàn 471, một người khá thân thiết với ông kể: Phải mất hơn 5 năm sau những nỗ lực chạy chữa của bản thân và gia đình, Hà mới khỏi bệnh và không bị người ta gọi là thần kinh nữa. Nhưng ngay khi khỏi bệnh, anh đã cố gắng làm việc và không ngừng tìm gặp đồng đội. Năm nào anh cũng tổ chức các chuyến đi thăm chiến trường xưa viếng các nghĩa trang liệt sĩ. Trong đó có trường hợp của chị Nguyễn Thị Đắp, quê ở Thái Bình là vợ liệt sĩ Nguyễn Duy Nghinh-Chính trị viên phó đại đội của Hà. Xúc động lắm...”.

Qua câu chuyện của ông và đồng đội, chúng tôi được biết, Nguyễn Duy Nghinh hy sinh trong tình huống khá đặc biệt. Hôm đó, hai người cùng ngồi trong hầm với đồng chí khác. Do muốn hút thuốc nên Chính trị viên phó Nghinh đề nghị chiến sĩ Hà đổi chỗ. Ai ngờ vừa đổi chỗ xong thì bom địch giội xuống, mảnh bom rơi đúng vị trí khiến Nguyễn Duy Nghinh bị thương nặng rồi hy sinh tại đội điều trị của Binh trạm 34. Lần đổi chỗ nhớ đời ấy khiến CCB Nguyễn Thanh Hà luôn đau đáu trong lòng muốn tìm được thân nhân của đồng đội. Khách sạn Trường Sơn là nơi hội tụ đồng đội cũng là nơi họ kiếm tìm nhau. Và thật bất ngờ, đúng dịp kỷ niệm 50 năm Ngày truyền thống bộ đội Trường Sơn, tâm nguyện của ông đã được thực hiện khi có thông tin về thân nhân của liệt sĩ Nghinh. Hơn 20 CCB Trường Sơn được triệu tập hành quân tìm về nhà bà Nguyễn Thị Đắp, giờ đây đang sống một mình trong căn nhà neo vắng. Ngay lập tức ông đã vào cuộc, huy động các nguồn lực của địa phương, người thân và của bản thân giúp bà Đắp cải tạo lại ngôi nhà. Hằng năm có dịp, ông lại mời bà cùng đồng đội đến Khách sạn Trường Sơn, thăm Thủ đô và hội ngộ đồng đội như họ vẫn luôn như thế...
SONG THANH