Trốn nhà đi bộ đội

Năm 1952, mới 17 tuổi, Nguyễn Văn Sập trốn gia đình đang sống trong làng tề tìm đường vào Đồng Châu, xã Hoàng Hoa Thám (là khu căn cứ Việt Minh thuộc huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương) xin làm Bộ đội Cụ Hồ. Được bổ sung vào Trung đoàn 246, anh cùng đồng đội vừa cấp tốc hành quân lên Lào Cai, vừa rèn luyện và sẵn sàng chiến đấu. Tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ, anh được chọn vào đại đội trinh sát. Anh gan góc, mưu trí, vượt muôn vàn hiểm nguy, luồn sâu vào cứ điểm của địch vẽ địa hình, thu được nhiều tài liệu có giá trị, góp phần vào chiến thắng Điện Biên Phủ lừng lẫy địa cầu…

Miền Bắc hoàn toàn giải phóng, nhưng anh chưa một ngày rời tay súng. Đơn vị anh được điều động ngược lên huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai làm nhiệm vụ tiễu phỉ, giữ gìn cuộc sống yên bình của núi rừng Tây Bắc. Và người chiến sĩ Điện Biên đã dính đạn của bọn thổ phỉ rừng. 20 tuổi, đang phơi phới sức xuân, anh thương binh Nguyễn Văn Sập khoác ba lô phục viên về làng. Nhìn tấm Huy hiệu “Chiến sĩ Điện Biên Phủ” trên ngực anh, người làng ai nấy đều trầm trồ nể phục.

leftcenterrightdel
Các đôi vợ chồng chiến sĩ Điện Biên (ông Sập mặc áo xanh, đứng đầu tiên, bên trái). Ảnh chụp lại.

Cha mất sớm, cảnh nhà nghèo, các anh trai, người đi thoát ly, người đi bộ đội, anh là con út, ở với mẹ già, dần quen với cuộc sống lao động sản xuất. Năm 1957, anh lấy vợ. Đôi vợ chồng tảo tần, lam lũ, chồng cày vợ cấy, trong ba năm sinh hai đứa con-một gái, một trai... Những tưởng thế là yên phận, nhưng tiếng súng ở miền Nam lại thúc giục anh.

Năm 1965, đúng 30 tuổi, anh có lệnh tái ngũ. Anh hòa cùng những chiến sĩ trẻ mười tám, đôi mươi hừng hực khí thế lên đường vào Nam chiến đấu. Anh đi dọc ngang các mặt trận, tham gia các trận đánh lớn ở Bình Long, Phước Long, nhiều lần chết hụt trong trận Đồng Xoài, Long An, vào giáp Campuchia. Cũng từ trong chiến đấu, anh đã trưởng thành, được bổ nhiệm làm Đại đội phó thuộc Cục Hậu cần (Quân khu 7). Anh chỉ huy vận tải vũ khí, lương thực, cáng thương binh…  phục vụ chiến trường bằng những chiếc xe đạp thồ, vượt qua những chặng đường rừng núi dài vài chục cây số. Cuộc chiến ác liệt quá, chiến sĩ thương vong nhiều, có lúc cả đại đội vận tải chỉ còn hai chục người, cả nam và nữ. Nhưng khối lượng vận tải bằng những chiếc xe đạp thồ cũ kỹ thì ngày càng nhiều thêm. Nhiệm vụ vẫn hoàn thành.

Tin quê nhà giữa chiến trường

Đạn bom khói lửa, gian nan là thế, nhưng cũng có những giây phút hạnh phúc. Cuối năm 1967, ngày ở phum Tà Ao (thuộc Campuchia), đơn vị anh được bổ sung một số tân binh từ miền Bắc chuyển vào. Thật sung sướng, trong đó có một người làng, anh ta hớn hở khoe rằng: Nơi quê nhà, vợ anh đã sinh hai con gái!

Giật mình. Thoạt đầu anh tưởng nghe lầm, sau bình tâm lại, bỗng nhớ ra: Lên đường tái ngũ tháng 8-1965, nhưng trước khi đi B, anh được phép về thăm gia đình vào dịp Tết Bính Ngọ 1966. Anh không biết rằng, sau mấy ngày phép ấy, anh trở về đơn vị thì ở nhà vợ anh đã mang thai, rồi sinh đôi hai con gái. Người vợ đã đặt tên hai con là Tráng và Diện. Nhận tin nhà giữa chiến trường, anh vui lắm, anh báo nhà bếp “đặc cách” nấu một nồi chè khao anh em mới bổ sung về đơn vị để chia vui.

Giải phóng miền Nam, anh vẫn công tác ở Cục Hậu cần Quân khu 7. Năm 1979, tuy vẫn mặc áo lính, anh được điều về tăng cường cho tỉnh Đồng Nai làm công tác tổ chức. Thế nhưng chưa quen hết việc ở đây thì anh lại có quyết định từ Đồng Nai trở ra Bắc, về Đoàn 870 thuộc Quân khu Thủ Đô công tác. Rồi chẳng bao lâu, anh lại cầm tờ quyết định từ Quân khu Thủ Đô về một trung đoàn khác, không phải đơn vị chiến đấu mà là đơn vị có nhiệm vụ sản xuất tăng gia, đóng quân tại xã Quốc Tuấn, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương.

Sống trong hoài niệm

Năm 1982, người chiến sĩ Điện Biên, Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Văn Sập khoác ba lô về làng. Về lần này là nghỉ hưu, khi 47 tuổi.

Về hưu ở tuổi chưa phải già nhưng cũng không còn trẻ nữa, ngày đầu, sau chút ngỡ ngàng, ông Sập tiếp tục cày cuốc, chăn nuôi trồng trọt cùng người vợ Phạm Thị Hường đã chờ chồng biền biệt, một mực thảo hiền thờ mẹ chồng, nuôi 4 con, để ổn định cuộc sống gia đình. Các con lớn cũng đã đến tuổi yên bề gia thất. Lương hưu và phụ cấp thương binh hạng 4/4 không đủ chi dùng cho gia đình, ông tích cóp để dành tiền nhiều năm, mua máy xay xát bột cho trẻ em, xay đỗ gia công cho dân làng để hằng ngày có thêm tiền mua rau mắm.

Khu dân cư Lạc Sơn có 7 chiến sĩ Điện Biên, 5 người lần lượt ra đi, đến nay chỉ còn lại 2 người: Ông và ông Phạm Văn Ninh, 87 tuổi, bị lòa hai mắt. Mấy năm trước, ông Sập vẫn mời các bạn về nhà mình gặp mặt. Họ động viên nhau sống vui những năm tháng cuối đời. Tấm ảnh kỷ niệm bây giờ trở thành vật vô giá.

KHÚC HÀ LINH