Với tinh thần nhân đạo cao cả và tình yêu thương con người, họ đã cưu mang, chăm sóc cháu bé, sau đó gửi bé vào một cơ sở nuôi trẻ mồ côi tại tỉnh Kampong Thom. 30 năm trôi qua, những người cứu sống, chăm sóc bé Chiến Thắng (tên được bộ đội tình nguyện Việt Nam đặt cho) rất mong muốn được gặp lại cháu bé ngày nào…

Câu chuyện cảm động, thấm đẫm tính nhân văn và tinh thần nhân đạo ấy là kỷ niệm sâu sắc của Đại tá Trần Đại Ngoạn, nguyên Phó giám đốc Trung tâm Phát thanh-Truyền hình Quân đội, nguyên trợ lý Tuyên huấn Trung đoàn 159, Mặt trận 779 trong những năm tháng làm nghĩa vụ quốc tế trên đất bạn Campuchia. “Tháng 9-2017, tôi trở lại Campuchia, tìm đến cơ sở nuôi dạy trẻ mồ côi năm xưa ở Kampong Thom hỏi thông tin về bé Chiến Thắng nhưng không có kết quả. Bộ đội địa phương và người dân nước bạn cho hay, cơ sở nuôi trẻ mồ côi ấy đã giải thể từ lâu lắm rồi” - Đại tá Trần Đại Ngoạn nói.

leftcenterrightdel
Đồng chí Trần Đại Ngoạn bế bé Chiến Thắng chụp ảnh cùng đồng đội tại Kampong Cham, mùa khô năm 1988. Ảnh do nhân vật cung cấp

Trước khi được điều về Trung đoàn 159, anh Ngoạn đã có gần 5 năm chiến đấu trong đội hình Tiểu đoàn 13, Đoàn 7701, Mặt trận 779, phát triển từ tiểu đội trưởng, trung đội trưởng rồi phó đại đội trưởng về chính trị (nay là chính trị viên đại đội). Thời điểm mùa khô năm 1988, chiến trường Campuchia diễn biến nóng bỏng. Các đơn vị thuộc Mặt trận 779 phải hành quân cơ động chiến đấu liên tục, có tuần đánh cả chục trận. Là cán bộ tuyên huấn của Trung đoàn 159, Trần Đại Ngoạn và các cán bộ cơ quan chính trị của trung đoàn thường xuyên vào sâu trong rừng tuyên truyền, làm công tác địch vận. Lần ấy, Trung đoàn 159 được giao nhiệm vụ truy quét địch trong rừng Chun Ca Lơ thuộc tỉnh Kampong Cham. Đây là khu vực rừng nguyên sinh rộng lớn, địa hình khá hiểm trở. Quân Pol Pot lợi dụng địa hình xây dựng các căn cứ dã chiến tập kích các đơn vị Quân tình nguyện Việt Nam và tấn công dân thường Campuchia, gây cho ta không ít tổn thất. Bị Trung đoàn 159 truy quét, quân Pol Pot kháng cự yếu ớt rồi chia thành các nhóm rút sâu vào rừng. Trong quá trình truy đuổi, dùng loa kêu gọi địch đầu hàng, các cán bộ Ban Chính trị Trung đoàn 159 phát hiện một cháu bé khoảng 6-7 tháng tuổi bị bỏ lại trên chiếc võng dưới gốc cây. Khi phát hiện, cháu bé trong tình trạng bị bỏ đói, sốt, khóc ngặt nghẽo. Cán bộ đơn vị nhận định, cháu bé có thể là con của một gia đình người dân Campuchia bị lính Pol Pot bắt đem vào rừng, cũng có thể là con của một tên lính Pol Pot. Trong lúc bị Quân tình nguyện Việt Nam truy quét, chúng đã tháo chạy, bỏ lại cháu bé. Cán bộ, chiến sĩ ta đã mang cháu bé về đơn vị. Nhiệm vụ chăm sóc cháu bé được chỉ huy đơn vị giao cho Trần Đại Ngoạn. “Trên chặng đường hành quân hơn 150km từ rừng về nơi đóng quân, chúng tôi cho bé uống sữa, nhai cơm mớm cho bé và nghiền thuốc hạ sốt cho bé uống. Chúng tôi đặt tên cho bé là Chiến Thắng, với mong muốn cuộc chiến sớm kết thúc, lập lại cuộc sống hòa bình cho đất nước và nhân dân Campuchia” - Đại tá Trần Đại Ngoạn nhớ lại.

Nhiệm vụ của đơn vị chiến đấu phải hành quân liên tục nên việc chăm sóc bé Chiến Thắng hết sức vất vả. Nhiều đêm bé khát sữa, khóc thét, anh em phải thay nhau bế bồng, hát ru cho bé ngủ. Gần một tháng, bé được các chú bộ đội tình nguyện Việt Nam bế ẵm, chăm sóc chu đáo, tận tình trên đường hành quân qua các vùng rừng núi. Khi đơn vị đặt chân đến tỉnh lỵ Kampong Thom, nhờ sự giới thiệu của nhân dân địa phương, bé Chiến Thắng được gửi vào cơ sở nuôi trẻ mồ côi ở trung tâm tỉnh này để tiện chăm sóc. “Dù gửi bé vào cơ sở nuôi trẻ mồ côi, chúng tôi vẫn thường xuyên đến thăm bé. Mùa khô năm 1989, lần cuối cùng chúng tôi đến thăm bé trước khi về Việt Nam, bé Chiến Thắng đã biết đi, nói chuyện bập bẹ, người bụ bẫm rất dễ thương. Các cô bảo mẫu ở cơ sở rất yêu thương các bé. Cũng từ đó, chúng tôi bặt tin về bé Chiến Thắng. Mãi đến tháng 9-2017, chúng tôi mới có dịp trở lại Campuchia. Bộ đội địa phương của tỉnh Kampong Thom cũng nhiệt tình giúp đỡ chúng tôi tìm bé Chiến Thắng nhưng đến nay vẫn chưa có thông tin gì” - Đại tá Trần Đại Ngoạn tâm sự.

Chiến Thắng ngày nào giờ đã là người đàn ông hơn 30 tuổi. Bây giờ Chiến Thắng đang ở đâu, làm gì, cuộc sống ra sao? Dấu ấn đầu đời diễn ra lúc bé còn quá nhỏ, chưa đủ nhận thức nên nếu không được kể lại, chắc chắn bé sẽ không biết, không nhớ. Câu chuyện bé Chiến Thắng là một dẫn chứng cho việc cán bộ, chiến sĩ Quân tình nguyện Việt Nam cưu mang, chăm sóc người già, em nhỏ trong những năm tháng làm nghĩa vụ quốc tế trên đất bạn Campuchia. Chiến thắng của các đơn vị Quân tình nguyện Việt Nam giúp đất nước, nhân dân Campuchia anh em thoát khỏi thảm họa diệt chủng là bài ca sáng đẹp của tình hữu nghị thiêng liêng. Trong bản hùng ca chiến thắng ấy, có những nốt nhạc của tình nhân đạo, nghĩa nhân văn sâu sắc.

PHAN TÙNG SƠN