Hy sinh khi tay vẫn cầm micro
Đại tá, Anh hùng LLVT nhân dân Phạm Trương Uy cùng chiến đấu với đồng chí Trương Trọng Tĩnh từ ngày Trung đoàn Tên lửa 236 được thành lập vào tháng 1-1965 cho đến năm 1972. Hồi ấy, ông Uy là Tiểu đoàn trưởng, ông Tĩnh là Chính trị viên Tiểu đoàn 64, Trung đoàn 236, Sư đoàn 361 (Quân chủng Phòng không-Không quân). Những kỷ niệm đẹp về người đồng đội ông Uy vẫn nhớ như in.
Ngày 4-4-1972, Tiểu đoàn 64 chuyển về trận địa ở Vĩnh Linh (Quảng Trị). Hai ngày sau, tiểu đoàn phóng một quả đạn bắn rơi tại chỗ một chiếc máy bay F-4. Địch phát hiện trận địa tên lửa của đơn vị. Nhận định âm mưu sắp tới của địch, chỉ huy tiểu đoàn hội ý và nhanh chóng triển khai đơn vị sẵn sàng chiến đấu, liên hệ với các đơn vị pháo cao xạ phối hợp đánh trả. 9 giờ 43 phút ngày 7-4-1972, Tiểu đoàn 64 bắn rơi một chiếc máy bay OV-10. Một lúc sau, nhiều tốp máy bay địch từ các hướng lao vào đánh phá trận địa. Ngồi trên xe chỉ huy, Tiểu đoàn trưởng Phạm Trương Uy chuyển micro cho Chính trị viên Trương Trọng Tĩnh động viên bộ đội giữ vững quyết tâm chiến đấu, còn ông Uy cầm điện thoại của sĩ quan tác chiến liên hệ với các đơn vị pháo cao xạ đánh trả. Mặc dù các đơn vị tích cực đánh địch, nhưng vì máy bay tập trung nhiều nên đã đánh hỏng cả hai bộ khí tài, 7 cán bộ, chiến sĩ của tiểu đoàn thương vong. Mảnh bom bắn vào đầu Chính trị viên Trương Trọng Tĩnh, máu chảy ướt cả bộ quân phục. Tiểu đoàn trưởng Phạm Trương Uy nhanh chóng bế đồng đội ra phía sau trận địa để quân y sơ cứu, nhưng tim của anh đã ngừng đập. Trước lúc hy sinh, Chính trị viên Trương Trọng Tĩnh còn kịp động viên bộ đội hãy giữ vững vị trí chiến đấu.
Tiểu đoàn trưởng Phạm Trương Uy được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân tháng 9-1973 và Chính trị viên Trương Trọng Tĩnh được truy tặng tháng 4-2018.
    |
 |
|
Anh hùng LLVT nhân dân Phạm Trương Uy (bên trái) và CCB Lê Văn Khánh kể lại tấm gương chiến đấu dũng cảm của chính trị viên Trương Trọng Tĩnh. |
Hai ngôi mộ cùng tên
Chính trị viên Trương Trọng Tĩnh hy sinh, đơn vị và địa phương tổ chức an táng bên một sườn đồi ở Đội 7, Nông trường Quyết Thắng thuộc huyện Vĩnh Linh. Tháng 2-1975, gia đình vào cất bốc hài cốt liệt sĩ Tĩnh để đưa về quê hương, nhưng khi mai táng thi hài được bọc trong túi nilon nên thi thể chưa phân hủy hết, gia đình để lại nguyên vị trí ban đầu.
Sau này, con trai liệt sĩ Trương Trọng Tĩnh là Trương Trọng Phương vào huyện Vĩnh Linh để làm thủ tục xin được đưa hài cốt bố mình về nơi “chôn nhau cắt rốn”, nhưng ngôi mộ đã được di chuyển đến địa điểm khác. Năm 1986, gia đình nhận được thông báo mộ của liệt sĩ Trương Trọng Tĩnh đã chuyển về Nghĩa trang Hồ Xá, Vĩnh Linh. Nhưng có vướng mắc nảy sinh ngoài dự kiến, tại nghĩa trang này có hai ngôi mộ cùng tên Trương Trọng Tĩnh nằm cạnh nhau, trên bia mộ đều ghi cùng thời gian hy sinh, nhưng chỉ khác địa chỉ quê quán. Do không xác định rõ ngôi mộ nào là của Trương Trọng Tĩnh, nguyên Chính trị viên Tiểu đoàn 64, vì vậy địa phương và ban quản lý nghĩa trang chưa cho cất bốc.
Năm 2006, gia đình và các cựu chiến binh của Tiểu đoàn 64, trong đó có ông Phạm Trương Uy vào đề nghị được đưa hài cốt liệt sĩ Trương Trọng Tĩnh về địa phương. Ông Phạm Trương Uy giải trình: “Lúc hy sinh, đồng chí Tĩnh bị mảnh bom găm vào đầu, vì vậy tôi đề nghị Ban CHQS huyện Vĩnh Linh cho gia đình được cất bốc hai ngôi mộ, nếu ngôi mộ nào có mảnh bom trong đầu thì đó là mộ của đồng chí Tĩnh. Mặt khác, tôi và đồng chí Tĩnh cùng ăn, cùng ở, cùng chiến đấu với nhau cũng chừng 6-7 năm, nên tôi nắm rất chắc lý lịch của đồng chí ấy. Tôi được biết, đồng chí Tĩnh quê gốc ở xã Chí Minh nhưng lấy vợ ở xã An Lạc, cùng huyện Chí Linh, tỉnh Hải Hưng (trước đây) rồi ở tại đó nên có khi làm hai lý lịch quê quán khác nhau”.
Được sự đồng ý của Ban CHQS huyện Vĩnh Linh, ngày 23-11-2006, gia đình phối hợp với địa phương tiến hành cất bốc cả hai ngôi mộ, nhưng chỉ một ngôi mộ có hài cốt. Đúng như lời cựu chiến binh Phạm Trương Uy nói, trong hộp sọ vẫn còn nguyên mảnh bom đường kính khoảng 3cm. Xác nhận đó là hài cốt của liệt sĩ Trương Trọng Tĩnh, gia đình phối hợp với cơ quan, đoàn thể tổ chức lễ truy điệu và đưa về an táng tại nghĩa trang liệt sĩ quê nhà, nay là phường Chí Minh, thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
Bài và ảnh: NGUYỄN CHÍ HÒA