Ông Ba Đang

Cô nhắc đi nhắc lại lời dặn dò của cha lúc sinh thời: “Miền Bắc đã cưu mang gia đình chúng ta, cho chúng ta ấm no, hạnh phúc. Gia đình ta phải sống cho trọn vẹn nghĩa tình Bắc-Nam, xứng đáng với con cháu Bộ đội Cụ Hồ”.

Cựu chiến binh Phan Ngươn Đang sinh năm 1919 (quê ở huyện Châu Thành, tỉnh Trà Vinh). Sau khi tham gia giành chính quyền thành công vào tháng 8 năm 1945 ở Trà Vinh, ông Đang được cử học một khóa quân sự ở Sài Gòn-Gia Định. Do từng học ở Trường Cao đẳng Thể dục thể thao (TDTT) Phan Thiết, biết rõ địa hình khu vực Nam Trung Bộ và thông thạo tiếng Pháp nên ông Đang được chọn đi cùng đoàn vận chuyển vàng ra Bắc nhân sự kiện “Tuần lễ vàng”. Ra đến Hà Nội, ông Đang lại được chọn vào bộ phận liên kiểm Việt-Pháp, chủ yếu giám sát, duy trì việc thực hiện nghiêm túc Hiệp định sơ bộ 6-3. Ông làm ở Hà Nội một thời gian thì chuyển sang địa bàn Hải Phòng.

Cô Bình nhớ lại: “Lúc đó cha tôi kể rằng, ban ngày thì cha tôi làm công việc hòa giải. Ban đêm giúp nhân dân sơ tán, cùng các đội tự vệ kháng chiến chống lại các hành động khiêu khích của địch. Với kiến thức quân sự được học, cha tôi đã viết một bức thư gửi đến Bộ Tổng Tham mưu, góp ý về cách đánh, tổ chức kháng chiến sao cho hiệu quả. Chính vì vậy, sau khi Chính phủ rút lên Chiến khu Việt Bắc khi Pháp nổ súng xâm lược nước ta lần thứ hai, cha tôi bất ngờ nhận được lệnh triệu tập theo về chiến khu, được công tác ở Bộ Tổng Tham mưu”.

Trước vinh dự lớn, ông Phan Ngươn Đang ra sức học tập, cống hiến kiến thức, năng lực cho ngành quân lực. Ở chiến khu, mọi người thường gọi ông là “Ba Đang” (theo cách gọi của người miền Nam), cũng bởi ông là số ít người Nam công tác ở Bộ Tổng Tham mưu thời kỳ đầu. Mọi người rất quý Ba Đang bởi tính tình thẳng thắn, trung thực, kính trọng cấp trên, yêu thương đồng chí đồng đội. Với chất TDTT trong người, ông hay tổ chức các hoạt động thể thao, ca hát để gắn kết mọi người lại với nhau hơn.

Nhờ làm công tác tham mưu về sử dụng lực lượng, nên ông Đang có nhiều cơ hội được gặp Bác Hồ và Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Trong những kỷ niệm mà ông kể lại cho con gái nghe, cô Bình nói ông tâm đắc và thích nhất là cách Bác Hồ giải thích rất chân thật và gần gũi. Một lần khi đang bàn cách đánh, một đồng chí hỏi lại Bác, tại sao Bác chắc chắn khi ta đánh ở điểm A, địch sẽ rút chạy về điểm B, để ta phục kích. Bác lấy một cây roi bảo đồng chí ấy xòe tay ra, Bác bất ngờ vung tay cao nhằm đánh vào bàn tay ấy. Theo phản xạ tự nhiên, đồng chí này rụt tay lại. Bác cười bảo rằng, vậy là đồng chí đã hiểu rồi đấy. Khi chúng ta dùng một đòn đánh bất ngờ như “vỗ mặt” chắc chắn địch sẽ lui về. Tuy nhiên, chúng ta luôn có phương án dự phòng cho tình huống địch không rút lui như đồng chí đã góp ý.

Những năm tháng làm việc ở Chiến khu Việt Bắc, dù ở vị trí nào, ông Phan Ngươn Đang cũng nhiệt tâm làm tốt vai trò tham mưu, góp phần lớn cho các chiến công của ta. Ông luôn học hỏi, tự nghiên cứu và thường hay giúp đỡ người khác. Cái tính chất phác, thật thà của người Nam Bộ trong ông luôn được đồng đội, nhất là cấp trên tin yêu. Một cơ duyên tình cờ, ông kết hôn với một người con gái Hà Nội, xây dựng tổ ấm tại chiến khu. Năm 1953, người con đầu tiên ra đời, ông bà đặt tên là Phan Thị Hòa Bình với mong ước đất nước sớm được hòa bình.

Năm 1954, sau Chiến thắng Điện Biên Phủ lịch sử, Chính phủ di chuyển về Hà Nội. Lúc này, ông dẫn đầu phái đoàn của nước ta sang dự Đại hội TDTT các nước XHCN ở Tiệp Khắc. Năm 1955, do yêu cầu phát triển ngành TDTT nước nhà, ông Đang được cấp trên chuyển sang Ban TDTT Trung ương (sau này là Ủy ban TDTT, rồi đổi tên là Tổng cục TDTT) và cống hiến ở cơ quan này đến khi nghỉ hưu. Ông mất năm 2010.

BẢO THƯ