Ngày 30-9, các luật sư Mỹ đại diện cho nạn nhân chất độc da cam/đi-ô-xin Việt Nam nộp đơn kháng án lên tòa án phúc thẩm số 2 của Mỹ. Ken-nét Héc-man (Kenneth J Herrmann) là phó giáo sư đại học Niu Y-óc, Giám đốc chương trình SUNY Brockport Việt Nam, một tổ chức thường xuyên gửi sinh viên sang tham gia các hoạt động xã hội tại Đà Nẵng và Quảng Nam, nói về hậu quả của chất độc da cam mà Mỹ đã rải trong cuộc chiến chống Việt Nam đã phân tích nó trong mối liên quan mật thiết với vấn đề nhân quyền, coi đó là tội ác chiến tranh, là sự vi phạm nhân quyền trắng trợn và là đạo đức giả của chính quyền Mỹ:
K. Héc-man viết: “Thật sửng sốt khi chính phủ Mỹ đồng ý giúp đỡ các nạn nhân da cam ở đây (Mỹ) - ông viết từ Mỹ- và cứ vài tháng lại ghi nhận các liên hệ mới giữa những thể lý khác nhau với sự phơi nhiễm tác nhân da cam (AO) nhưng lại khẳng định không có ảnh hưởng nào đối với dân Việt, những người mà sự phơi nhiễm AO càng lan toả hơn. Tôi đã hỏi những đứa trẻ và gia đình chúng mà chúng tôi từng biết ở Đà Nẵng và Quảng Nam cảm thấy thế nào về điều đó. Người Việt Nam gọi đó là số phận, còn tôi, tôi gọi đó là tội ác chiến tranh và đạo đức giả. Có thú vị không khi chính quyền Bu-sơ công bố báo cáo lên án Việt Nam vi phạm nhân quyền chỉ vì những tổ chức tôn giáo ở đó (Việt Nam), giống vô số tổ chức khác ở đất nước này (Mỹ) được yêu cầu phải đăng ký với nhà cầm quyền. Được, tôi nghĩ các tổ chức tôn giáo ở Mỹ cũng phải đăng ký với bang và IRS (cơ quan thuế của Mỹ trực thuộc Bộ ngân khố). Thế đấy, một yêu cầu như thế ở Việt Nam lại bị coi là sự vi phạm nhân quyền, trong khi ở Mỹ thì không! Chính quyền Mỹ có những chuẩn mực khác nhau cho những kẻ khác nhau. Chính quyền Mỹ cho mình là cảnh sát nhân quyền của thế giới, một lực lượng cảnh sát mà chính nó đang vi phạm những tiêu chí nó đặt ra cho người khác. Chính quyền Mỹ dường như cũng xem thường một trong những sự vi phạm nhân quyền lớn nhất trong lịch sử mà họ từng phạm phải: sử dụng AO ở Việt Nam, nơi 2 triệu nạn nhân đang đau khổ… Rõ ràng, Oa-sinh-tơn không muốn nhìn nhận rằng người Việt Nam cũng là con người. Tôi vui khi Oa-sinh-tơn nỗ lực giúp một số nạn nhân trong chiến tranh, nhưng bất hạnh thay chỉ với những nạn nhân quốc tịch Mỹ…”.
Ông K. Héc-man cho rằng: “Trong những năm qua, mối quan hệ giữa hai quốc gia Việt Nam và Mỹ đã được cải thiện. Trong khi tiềm năng cho sự hợp tác hơn nữa vẫn còn đó, thì có hai vấn đề phải được giải quyết một cách công bằng và đúng đắn”. Hai vấn đề đó là:
“Thứ nhất, vấn đề chất độc da cam với hàng triệu nạn nhân cần phải được Mỹ chú trọng một cách hiệu quả. Những hậu quả kinh khủng của chiến tranh hoá chất trong những năm 60 và 70 của thế kỷ 20 đã được minh chứng qua rất nhiều nghiên cứu khoa học. Nhưng những cá nhân và gia đình những nạn nhân nói trên gánh chịu vô số vấn đề về sức khoẻ họ biết về hậu quả khủng khiếp của chất độc da cam nhiều hơn những nghiên cứu này…
Vấn đề thứ hai ông K. Héc-man nêu là: “Cái gọi là Đạo luật nhân quyền Việt Nam… là nỗ lực của một số người bịa đặt ra những điều không có trong thực tế nhằm áp đặt ý muốn của Mỹ lên Việt Nam với đe doạ trừng phạt kinh tế nặng nề, dập tắt hy vọng mà Hiệp định thương mại song phương vừa mang lại, hạn chế trợ giúp và hợp tác kinh tế”.
PGS K. Héc-man phân tích, nêu rõ: “Chính phủ Mỹ đã bồi thường cho những người lính Mỹ và gia đình họ, những người phải chịu đựng tác hại mà Mỹ biết khi họ sử dụng hoá chất chết người này. Tuy nhiên, chính phủ Mỹ lại từ chối thừa nhận những hậu quả ghê gớm từ hoá chất mà họ sử dụng trong cuộc xâm lược Việt Nam. Đó mới chính là sự vi phạm nhân quyền, sự vi phạm nhân quyền trắng trợn, đặc biệt nguy hiểm bởi nó tiếp tục tàn phá cuộc sống của rất nhiều gia đình. Ba thế hệ nạn nhân đã ám ảnh lương tâm Mỹ… Mỹ nên quan tâm nhiều đến hậu quả của chất độc da cam mà Mỹ gây ra ở Việt Nam hơn là đến nội tỡnh của Việt Nam…”.
K. Héc-man là Giám đốc chương trình Việt Nam của SANY. Ông nói, “Các sinh viên tham gia chương trình này hiện đang làm việc với các nạn nhân da cam ở Đà Nẵng mỗi tuần. Họ và những người khác đang đấu tranh cho những đứa trẻ bé bỏng, tuyệt vọng, sẽ sẻ chia sự thật. Một số người trong chúng tôi đang cố chấm dứt hậu quả chiến tranh, nhất là hậu quả vẫn đang tiếp di?n 30 năm sau khi chiến tranh chấm dứt, với những nạn nhân đang hấp hối bởi chính quyền Mỹ đang bỏ mặc họ. Chỉ cần có ý thức công bằng tối thiểu và được thấy những đứa trẻ hấp hối và đau khổ này, như tôi đã thấy, thì không ai có thể bỏ qua nhu cầu của chúng, nếu bản thân họ không bị mù quáng về đạo lý… Nhiều sinh viên Mỹ đang thể hiện sự đồng cảm và quan tâm chăm sóc những nạn nhân bị nhiễm chất độc da cam ở Việt Nam. Chính phủ Mỹ cũng cần phải làm như vậy...".
Ông Héc-man cho rằng: “Hành động mạnh hơn lời nói, nhưng lời nói lại là cội nguồn của hành động trong tương lai. Hợp lý hơn, nếu có một lời xin lỗi của chính phủ Mỹ vì sự vi phạm nhân quyền đối với người Việt Nam cùng những trách nhiệm giúp đỡ về kinh tế và khoa học dành cho những nạn nhân đang sống cuộc đời đau khổ vì những gì Mỹ gây ra. Thừa nhận những lỗi lầm trong quá khứ là dấu hiệu của sức mạnh và là cánh cửa rộng mở cho những hợp tác tương lai và hữu nghị”. Sau khi phê phán nhà cầm quyền Mỹ về vấn đề chất độc da cam và nhân quyền đối với Việt Nam, PGS K. Héc-man nêu câu hỏi thay cho lời kết thúc bài viết: “Nhân quyền ư? Những đứa trẻ nạn nhân da cam này cũng có quyền con người của chúng. Tại sao Oa-sinh-tơn vi phạm quyền những con người này bằng sự lỳ lợm và thinh lặng của mình?”.
K. Héc-man