QĐND - Về “tướng I-ca-oa”, Nguyễn Văn Ngọc có lẽ là người đầu tiên giới thiệu trong sách “Điệp viên nhảy dù thành Giám đốc Công an Trung Bộ”, Nxb Công an nhân dân, 1988. Trong trang 172 của cuốn sách này có đoạn:

“- Không sợ! Tôi sẽ điện trước giới thiệu các anh với tướng I-ca-oa.

- Xin lỗi! Ông là tướng I-ca-oa?

- Vâng! Chính tôi.

Rồi I-ca-oa nói luôn:

- Ngày mai, mời ông đi với người chúng tôi vào Đà Nẵng”…

Từ đó, nhiều người đều viết theo Nguyễn Văn Ngọc gọi I-ca-oa là “tướng”, trong đó có cả tôi.

Năm 2005, tôi có dịp mấy lần gặp anh Nô-ri-ô Ca-tô, cán bộ một chương trình phát triển của Nhật, địa chỉ: 2-2-1 Jinnan Shibuya Tokyo - 150 - 8001 và anh I-a-ca-oa Ca-gu (có tin nói là cháu trai “tướng” I-ca-oa), giảng viên thỉnh giảng của Trung tâm Nghiên cứu châu Á-Thái Bình Dương, Trường Đại học Kinh tế Luật Ô-sa-ca - Nhật Bản, “vấn đề tướng I-ca-oa” đã được sáng tỏ thêm.

Tôi xin trình bày tóm tắt theo tư liệu của I-ca-oa Ca-gu-hi-sa: “Thiếu tá tham mưu I-ca-oa quê ở tỉnh I-ba-ra-gi và một số đồng đội của ông thuộc Lữ đoàn Lục quân hỗn hợp độc lập 34, có bộ phận đóng quân ở Huế, phụ trách vùng Trung Bộ của Đông Dương. Thiếu tá I-ca-oa là học sinh khóa 47 Trường Sĩ quan Lục quân, học kỵ binh, khoa duy nhất có môn bắt buộc là tiếng Pháp... Năm 1945, chỉ một thời gian sau khi từ Mãn Châu tới Huế, I-ca-oa đã bí mật thông qua một giao ước: Không tấn công lẫn nhau với tổ chức Việt Minh ở Huế... Vào tháng 6-1945, nhà lãnh đạo Việt Minh ở Trung Bộ là Nguyễn Văn Ngọc đã đóng giả làm người ăn xin để đến cổng doanh trại Lữ đoàn Lục quân hỗn hợp độc lập 34. Lính cảnh vệ xua đuổi Nguyễn Văn Ngọc nhưng I-ca-oa đã ngăn cản và mời Ngọc về phòng để nói chuyện riêng. Ngay sau khi quân Nhật đầu hàng, I-ca-oa đã nhiều lần gặp Ngọc tại một ngôi nhà kín đáo do hai chị em người Việt của Việt Minh bố trí. I-ca-oa đã cho rút bộ phận giữ kho vũ khí và khoảng vài nghìn khẩu súng các loại về và gián tiếp trao cho Việt Minh. Tháng 9-1945, Nguyễn Sơn, Tư lệnh Khu 4 gặp I-ca-oa, mời ông giúp việc cho mình và giao cho ông nhiều nhiệm vụ quan trọng. 

Đầu tháng 1-1946, trên đoạn quốc lộ tới Plei-cu, xe của Thiếu tá I-ca-oa bị rơi vào ổ phục kích của quân Pháp. Thiếu tá I-ca-oa bị trúng đạn súng máy và mất lúc 33 tuổi”...

DƯƠNG XUÂN