Tòa đơn nguyên hồi sức tích cực, nơi thực hiện các hoạt động chuyên môn của đơn vị dù mới được đưa vào hoạt động gần một năm nay nhưng đã phát huy hiệu quả tích cực. 8 giờ sáng, tại Bộ môn-Khoa Truyền nhiễm, đã có hàng trăm bệnh nhân thăm khám. Các bác sĩ, diều dưỡng trong bộ blouse trắng như những chú ong thợ tất bật, hối hả làm nhiệm vụ. Vừa kết thúc cuộc hội chẩn, Đại tá, PGS, TS Đỗ Tuấn Anh, Chủ nhiệm khoa tranh thủ đưa chúng tôi thăm phòng truyền thống của đơn vị. Tại đây, chúng tôi được nghe nhiều câu chuyện về sự hy sinh thầm lặng của những người lính áo trắng trong cả thời chiến lẫn thời bình.

Trong “vốn quý” của Bộ môn-Khoa Truyền nhiễm phải nói đến các bậc tiền bối thuở sơ khai, đó là PGS Võ An Dậu và GS, TSKH Bùi Đại. Những năm đầu mới thành lập, bác sĩ Võ An Dậu được phân công là Chủ nhiệm khoa. Bây giờ, đã qua tuổi 90, nhưng thuở ban đầu ấy vẫn vẹn nguyên trong ký ức của PGS Võ An Dậu mỗi lần trò chuyện với thế hệ trẻ ở đơn vị hôm nay: “Lúc bấy giờ, khoa làm việc tại khu nhà lá với trang bị tối thiểu. Ngoài giường bệnh chỉ có bơm kim tiêm cho y tá và ống nghe cho bác sĩ, y sĩ. Việc chẩn đoán bệnh hoàn toàn dựa vào nhìn, sờ, gõ, nghe và xét nghiệm công thức máu. Tuy vậy, hằng năm, chúng tôi đã cấp cứu và điều trị cho hàng trăm bệnh binh khỏi bệnh, trả về đơn vị”.

leftcenterrightdel
Chăm sóc bệnh nhân sau lọc máu ở Bộ môn-Khoa Truyền nhiễm. Ảnh: NGỌC TÂM

Năm 1960, bác sĩ Bùi Đại bảo vệ thành công luận án Phó tiến sĩ tại Ucraina về nước và được phân công giữ chức Phó chủ nhiệm Bộ môn-Khoa, bác sĩ Dậu có thêm cộng sự tin cậy. Chính bác sĩ Bùi Đại đã mang thiết kế xây dựng Khoa Truyền nhiễm từ Liên Xô về xây dựng Khoa Truyền nhiễm theo tiêu chuẩn hiện đại. Cũng trong năm 1960, y sĩ Nguyễn Thiện Thìn được cử đi học nội soi dạ dày và soi trực tràng bằng ống cứng tại Viện Quân y 108 do chuyên gia Liên Xô hướng dẫn. Chỉ một năm sau, tại Khoa Truyền nhiễm đã triển khai soi trực tràng bằng ống cứng đầu tiên ở Viện Quân y 103. Kỹ thuật lấy dịch mật và chọc ống sống thắt lưng cũng được triển khai thành những kỹ thuật thường xuyên ở khoa lúc bấy giờ.

Ngoài việc cứu chữa cho hàng nghìn thương binh, bệnh binh, Bộ môn-Khoa còn cùng với nhà trường huấn luyện các lớp bác sĩ chuyên tu, đào tạo quân y sĩ cho nước bạn Lào. Khi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước bước vào giai đoạn ác liệt, để đáp ứng yêu cầu chi viện cho miền Nam, lần lượt nhiều y sĩ, bác sĩ lên đường ra mặt trận, Viện Quân y 103 cũng phải sơ tán về huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây cũ. Khó khăn gian khổ là vậy nhưng việc điều trị, chăm sóc thương binh, bệnh binh đều được Bộ môn-Khoa thực hiện chu đáo. Kế hoạch huấn luyện được duy trì, nhiều đề tài nghiên cứu được ứng dụng, điển hình là việc nghiên cứu sốt rét và sốt rét ác tính tại tuyến đường Trường Sơn lịch sử do GS Bùi Đại chủ trì. Thiếu tướng, Anh hùng LLVT nhân dân Bùi Đại từng kể: “Tôi đi tất cả các chiến trường B1, B3, B4, Khu 5, Bình Trị Thiên, hai lần ở B2-Nam Bộ (các năm 1971-1973 và 1974-1976)… Bệnh dịch cũng tàn bạo và gây nên nhiều cái chết đau thương như bọn giặc nên đã thôi thúc tôi làm thế nào hạn chế đến mức có thể trong việc đẩy lùi bệnh sốt rét”. Và rồi, những phương án điều trị sốt rét ác tính của ông đã đáp ứng kịp thời, hiệu quả nhu cầu của chiến trường và được đưa vào các văn bản, chỉ thị hướng dẫn điều trị sốt rét của Cục Quân y và của Quân y Miền, rồi được áp dụng rộng rãi ở mọi chiến trường.

Trong niềm tự hào tiếp nối truyền thống, Đại tá Đỗ Tuấn Anh cho biết: “Những năm qua, Bộ môn-Khoa đã ứng dụng nhiều kỹ thuật mới vào công tác chuyên môn, là tuyến cuối của toàn quân trong điều trị các bệnh như nhiễm khuẩn do màng não cầu, viêm màng não nhiễm khuẩn huyết do mô cầu não, bệnh uốn ván, HIV/AIDS và luôn sẵn sàng với những tình huống phát sinh. Đơn cử như thời điểm năm 2007, khi Hà Nội bị dịch tả hoành hành, bệnh nhân dồn về quá tải, nhân lực, vật lực thiếu. Nhưng chỉ huy đơn vị chủ động báo cáo, lập kế hoạch xử lý cũng như đề nghị hỗ trợ kịp thời nên đã điều trị thành công cho 320 bệnh nhân. Với thành tích đó, UBND tỉnh Hà Tây (nay là Hà Nội) đã tặng Bằng khen cho Bộ môn-Khoa”.

Bên cạnh đó, chúng tôi được biết, công tác huấn luyện, đào tạo cũng là nhiệm vụ trọng tâm của Bộ môn-Khoa. Hiện nay ngoài số lượng học viên do Bộ Quốc phòng cho phép, đơn vị còn có thêm học viên dân sự. Các y sĩ, bác sĩ của Bộ môn-Khoa vừa làm chuyên môn vừa giảng dạy. “Không ít lần đang giảng bài trên lớp, nhưng có bệnh nhân cần cấp cứu, chúng tôi lại sẵn sàng “chuyển trạng thái”. Bởi sứ mệnh của thầy thuốc, trước hết là cứu người”-Đại tá Đỗ Tuấn Anh kể. Sứ mệnh cứu người ấy đang được các anh trao truyền cho lớp lớp học viên đang học tập tại đây. Như chia sẻ của Thượng úy Nguyễn Thị Thúy, học viên lớp Chuyên khoa 1, Khóa 42, Bộ môn-Khoa Truyền nhiễm: “Chúng tôi rất tự hào khi được học tập tại Bộ môn-Khoa Truyền nhiễm. Với phương pháp học tập, nghiên cứu mới mẻ kết hợp với thực tế lâm sàng mà các thầy cô chỉ dạy, chúng tôi thấy mình trưởng thành hơn. Những kiến thức đó giúp chúng tôi tự tin để phát huy khi trở về đơn vị”.

PHẠM KIÊN