- Tổng biên tập Nguyễn Đình Ước cũng mới từ miền Nam ra, đang viết ký sự nhiều kỳ từ Nam ra Bắc, nhưng đoạn đường từ thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định ra thành phố Đà Nẵng còn thiếu tư liệu vì khu vực này bị quân địch tàn phá nhiều cầu, đường, khó đi lại, phải đi lên đường phía trên khu vực Tây Nguyên ra Đà Nẵng. Anh có đi đường này thì viết tiếp góp phần vào ký sự của Tổng biên tập Nguyễn Đình Ước.
Sau đó, Tổng biên tập Nguyễn Đình Ước trao đổi thân tình:
- Anh có tư liệu thì viết tiếp góp phần vào ký sự của tôi cho kịp ngày 28-4-1975 lên đường tham dự trận giải phóng miền Nam.
Thế là viết và viết cho kịp ngày lên đường.
Mấy hôm sau, Tổng biên tập cầm lấy đoạn viết của tôi trên tay và nói:
- Đoàn nhà báo chúng ta xuất kích lần này, đầu tiên có nhà báo Phú Bằng và nhà nhiếp ảnh Vũ Ba. Nay bổ sung thêm nhà báo Nguyễn Đức Toại. Các anh đi gấp rút chuyến này theo “kế hoạch thời cơ”, có hai lái xe thay nhau liên tục ngày đêm không nghỉ để đi cho kịp diễn biến tình hình. Có khả năng giải phóng Sài Gòn vào ngày 7-5 - ngày giải phóng Điện Biên, nếu chậm là ngày 19-5 - kỷ niệm ngày sinh của Bác Hồ…
Tác giả (bên trái) và Trưởng phòng Quân sự Ngọc Tú trên đường ra mặt trận, năm 1972. Ảnh tư liệu.
Đến Thanh Hóa, dừng lại thổi cơm ăn, nửa chừng mở đài nghe tin “quân ta đã tiến sát Biên Hòa”.
- Thôi, không tiếp tục nấu cơm nữa, phải lên đường ngay cho kịp.
Và bắt đầu từ giờ phút đó, hai lái xe thay nhau đưa chúng tôi đi ngày đêm, có khi chỉ dừng lại ở dọc đường, mua bánh trái, hoa quả đưa lên xe, ăn lúc xe đang chạy. Dọc đường từ Bình Định trở vào, có nhiều nơi bà con tổ chức đón tiếp nhưng không dám ghé vào vì sợ mất thời gian.
Lái xe đưa chúng tôi đến các tỉnh phía Nam, đến khu vực Xuân Lộc, một cầu lớn bị đánh sập, xe cộ bị ùn tắc hàng dãy dài. Khi biết chúng tôi là phóng viên Báo Quân đội nhân dân, anh em công binh bắc tạm mấy tấm sắt cho xe chúng tôi qua trước.
Càng cảm động, càng lo mất thời cơ và… cái điều lo lắng đã xảy ra!
Chiều 30-4, xe chúng tôi vào Sài Gòn, lúc đó Sài Gòn đã giải phóng. Các phóng viên Báo Quân đội nhân dân đi theo cánh quân từ Tây Nguyên về đã vào dinh Độc Lập trước chúng tôi.
Hôm sau, các phóng viên Báo Quân đội nhân dân từ các hướng về đây. Có cả những phóng viên “nằm vùng” từ trước ở các quân khu, các binh đoàn Quân Giải phóng miền Nam. Phóng viên trẻ Thiều Quang Biên từ Quân khu 8 cũng có mặt. Tiếc rằng lúc ấy Báo Quân đội nhân dân chưa có căn cứ 63 Lý Tự Trọng để tập trung đội hình.
Chúng tôi quyết định đi Cà Mau. Với đồng bào cả nước, hình ảnh về mảnh đất Cà Mau nói lên sự toàn vẹn, sự toàn thắng của đất nước thống nhất từ Đồng Văn đến mũi Cà Mau.
Đến Cà Mau, nhóm nhà báo chúng tôi được tiếp đón với một tình cảm nồng hậu hết sức đặc biệt. Trong cuộc gặp gỡ, các anh trên địa bàn giới thiệu chúng tôi là “phái đoàn của Trung ương” vào thăm. Chúng tôi đề nghị cải chính mà không được. Một anh cán bộ tỉnh biện giải: “Thì các anh chẳng phải là người ở ngoài Trung ương vào đến đây trước tiên hay sao?”.
Cái ý nghĩ làm sao có được tấm ảnh với lời chú thích “Cờ Tổ quốc đã phần phật bay từ Đồng Văn đến Cà Mau” chợt đến. Tôi tìm được vị trí đứng và mời đồng chí Tỉnh đội phó Cà Mau lên chòi gác, treo lá cờ giải phóng lên. Tấm ảnh này được Hội Nhà báo Việt Nam trao tặng giải thưởng…
NGUYỄN ĐỨC TOẠI