QĐND - Bốn giờ chiều 9-3-1975, toàn tiểu đoàn tôi tập hợp và hành quân. Khoảng một giờ sáng ngày 10-3, đơn vị đã vào vị trí tập kết, tiến hành đào hầm và ngồi chờ giờ nổ súng. Thời gian trôi qua chậm chạp. Rồi đột nhiên từ phía sau cả một góc trời bừng sáng, tiếp theo là những tiếng nổ liên hồi. Pháo ta đã cất tiếng! Chúng tôi nhoài ra cả ngoài hầm, ai cũng phấn chấn, nhưng không dám hò reo. Hỏa tiễn H12 và ĐKB, trọng pháo 130mm và 155mm cứ tới tấp, tới tấp nã vào thị xã Buôn Ma Thuột. Lúc đó là 2 giờ sáng ngày 10-3-1975.

Chừng dăm phút, sau loạt bắn mở màn của pháo binh ta, cả thị xã Buôn Ma Thuột lúc nãy điện còn sáng lòa, giờ tắt ngấm. Đầu tiên là tiếng chuông nhà thờ đổ liên hồi, rồi tiếng tù và, tiếng mõ, cả tiếng gào la gọi nhau. Từng đoàn xe ô tô bật đèn pha, bóp còi inh ỏi chạy từ thị xã ra phía ngoài, cả tiếng gầm của xe bọc thép.

7 giờ sáng, pháo binh ta lại lên tiếng, bắn đợt hai, tập trung nã cấp tập vào Sở chỉ huy Sư đoàn 23 ngụy.

7 giờ 15 phút, Buôn Ma Thuột lúc này đã có nắng. Đội hình Tiểu đoàn 4 phơi lộ ra trên triền đồi. Ngại nhất là bị máy bay địch phát hiện. Nhưng xe tăng báo cáo vẫn chưa nhận rõ được khu vực cửa mở.

Tác giả tại Sân bay Tân Sơn Nhất, năm 1975. Ảnh tư liệu

Tiểu đoàn trưởng Trương Quang Oánh chỉ thị cho Đại đội 2 bằng mọi cách phải cắm được cờ ở cửa mở để xe tăng dễ quan sát. Lê Xuân Chuyển cùng Nguyễn Đức Lập, Trung đội trưởng Trung đội 1 dẫn Kiều Hải Âu bò dưới làn đạn địch lên cửa mở. Cắm xong cờ, anh Chuyển điện về tiểu đoàn báo cáo. Nhưng do cán cờ thấp nên xe tăng vẫn chưa nhìn thấy. Kiều Hải Âu lấy ngay một đoạn tre bộ đội ta mang đi lót hầm, rồi buộc lại với nhau. Cắm lại. Xe tăng gọi điện báo cáo đã nhìn thấy cờ. Trung đoàn phó Việt lệnh cho xe tăng nổ súng. 

Hai chiếc T54 của Đại đội 9, Trung đoàn xe tăng 273 từ trên đồi nã pháo vào cửa mở. Những phát đạn 100mm rít lên sát sạt trên đầu chúng tôi. Dựa vào hỏa lực xe tăng, Trung đội trưởng Trung đội 1 dẫn các chiến sĩ ôm bộc phá lao lên mở cửa. Kiều Hải Âu, Tiểu đội trưởng Tiểu đội 1, quê Phú Thọ đánh quả bộc phá đầu tiên, rồi đến Cường, đến Độ, đến Quang, đến Việt, đến Thiện, đến Hảo, đến Thuận. Còn 2 hàng rào nữa thì Trung đội 1 hết bộc phá. Trung đội 2 tiếp tục. Tám giờ, cửa mở thông. Từ phía sau, tôi dẫn anh em xông lên.

Sau một hồi choáng váng bởi đạn pháo của xe tăng, địch bắt đầu ngóc dậy chống trả, bắn xối xả. Cửa mở của Đại đội 2 chúng tôi ở phía tây nam khu gia binh. Ở đây, địch bố trí nhiều ụ hỏa lực, nguy hiểm nhất là cụm hỏa lực trên tháp nước. Ở độ cao chừng 20m, địch quan sát rất rõ khu cửa mở. Anh Bùi Văn Bịn, Tiểu đoàn phó đi sau chúng tôi dính đạn bị thương. Hứa Kim Động, Tiểu đội phó Tiểu đội 6 hy sinh. Hà Văn Hướng, chiến sĩ Tiểu đội 6 cũng bị thương.

Địch lúc này như đang lấn át chúng tôi, chúng bắn rất dữ dội, đạn nổ khắp nơi. Trung đội tôi và Trung đội 3 dựa vào các góc tường nhà bắn trả. Đang bắn nhau với địch, bỗng tôi thấy tiếng động cơ ầm ầm. Nhìn ra hướng cửa mở thấy xe tăng và xe K63 chở Đại đội 1 đang lao vào. Đại đội 1 được giao là đơn vị chủ công của tiểu đoàn, có nhiệm vụ cùng xe tăng, xe bọc thép đột kích thẳng vào Bộ tư lệnh Sư đoàn 23. Thấy xe tăng, xe bọc thép của ta vào, tiếng súng địch ở phía chúng tôi thưa hẳn. Trung đội 2 và Trung đội 3 mở rộng khu vực tấn công, chiếm xong toàn bộ khu gia binh. Từ trên khu gia binh nhìn xuống vườn chuối phía dưới, địch chạy nháo nhác, từng tốp, từng tốp. Cứ thế chúng tôi nã đạn, rất nhiều tên đổ gục.

Càng phát triển vào trong thì đội hình chiến đấu của Tiểu đoàn 4 càng gặp bất lợi. Chỉ có một con đường duy nhất là Đường 429 tới Bộ tư lệnh Sư đoàn 23. Đường rộng chừng 7-8m, được trải nhựa. Nếu cứ tổ chức tấn công hành tiến như lúc đầu sẽ không phù hợp. Trung đoàn phó Việt yêu cầu các đại đội chia nhỏ, len lỏi theo các dãy nhà tổ chức tấn công. Xe tăng, xe thiết giáp bắn hỗ trợ từ phía sau. Lúc 10 giờ, có hai xe M113 của địch từ phía Bắc khu vận tải tiến ra phản kích, nhưng một chiếc bị T54 bắn cháy, chiếc còn lại tháo chạy.

12 giờ, Đại đội 3 đã tiến sát khu truyền tin. Địch ở các lô cốt và các căn nhà bắn xối xả không cho quân ta tiến lên. Phát hiện khu nhà này có giàn ăng-ten lớn, có cột cờ cao. Nghĩ đây là Sở chỉ huy Sư đoàn 23, nên quân ta càng nỗ lực quyết tâm đánh chiếm. Tiểu đội 9 của Đại đội 3 được giao nhiệm vụ lên cắm cờ. Nhưng cả Tiểu đội trưởng Bùi Đức Chín, cả Nghĩa, cả Lai đều ngã xuống dưới chân cột cờ.

Mãi tới 14 giờ, Đại đội 3 mới chiếm được khu truyền tin. Nghĩ là đã chiếm được khu đầu não Sư đoàn 23, nên Đại đội 3 phấn khởi báo tin về  Trung đoàn. Sở chỉ huy Trung đoàn cũng báo tin này lên Mặt trận. Đến tối, qua điện đài kỹ thuật, Bộ tư lệnh Mặt trận phát hiện Tiểu đoàn 4 nhầm, vì Bộ tư lệnh Sư đoàn 23 vẫn đang chỉ huy chiến đấu trong thị xã.

Suốt từ 8 giờ đến 17 giờ ngày 10-3, Tiểu đoàn 4  mới chỉ chiếm được khu gia binh, khu truyền tin, khu quân y chứ chưa đột phá được vào phía trong Bộ tư lệnh Sư đoàn 23, tuy nhiên, đã áp sát, chỉ còn cách chừng 300m. 17 giờ 30 phút, Sở chỉ huy Mặt trận quyết định cho Tiểu đoàn 4 dừng tấn công. Đề phòng địch phản kích, trong đêm, xe tăng, xe bọc thép được đưa lên phía trước, bố trí xen kẽ cùng bộ binh ở các công sự nửa chìm, nửa nổi.

Trong ngày tấn công đầu tiên, 10-3, gần 50 cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 4 hy sinh, số bị thương còn nhiều hơn. Nặng nhất là Đại đội 1, bị thương và hy sinh tới 50% quân số, rồi đến Đại đội 3 bị thương và hy sinh tới 1/3 quân số. Đội ngũ cán bộ cũng tổn thất lớn...        

Sáu giờ ngày 11-3, trời vừa sáng thì lệnh tiến công cũng được truyền tới các đơn vị. Đại đội 2 của tôi vẫn là đơn vị đi đầu. Trong đêm, địch đã kịp dựng thêm các chướng ngại vật, có cả xe bồn chứa xăng chắn ngang trục Đường 429. Xe tăng đi đầu vừa nổ súng thì xe bồn phía trước bốc cháy dữ dội, lửa cháy trùm kín cả mặt đường, khói đen thành cột cao ngút, làm cho các xe tăng, xe bọc thép ở phía trên phải dồn lại. Lê Xuân Chuyển, Đại đội trưởng Đại đội 2 quyết định cho đại đội đánh phát triển sang trái đường, vào khu vận tải.

Khi đánh vào khu vận tải, tôi nghe tiếng trẻ con khóc gọi mẹ. Nhìn sang phía bên kia Đường 429 thấy hai bé gái, một cháu chừng 6, 7 tuổi, một cháu chừng 3, 4 tuổi, vừa chạy, vừa khóc. Tôi quyết định phải cứu các cháu, rồi nói nhanh với Thanh lúc đó đang đi cùng:

- Em chạy nhanh ra bế các cháu vào đây. Anh bắn yểm trợ.

Tôi giương AK bắn liên hồi sang phía bên kia đường. Thành nhào ra, hai tay ôm hai cháu bé chạy vào. Cháu lớn bị một viên AR15 xuyên qua lòng bàn tay, cháu bé cũng bị một viên xuyên qua cánh tay. Băng cho hai cháu xong, Thanh lấy kẹo cao su ở gùi ra đưa mỗi cháu một chiếc và dỗ dành các cháu. Bàn giao hai cháu cho y tá Đoán, tôi cùng anh em trong trung đội tiếp tục đánh lên phía trước.

Chiếm xong khu vận tải, tôi được lệnh của đại đội đưa Trung đội 2 quay về giữ cửa mở. Trở lại khu cửa mở vừa đánh lúc trước, một cảnh tượng khiến chúng tôi giật mình: Hố cá nhân nào cũng còn lính ngụy. Chả là khi thấy xe tăng và bộ binh ta ào lên, chúng khiếp sợ, nằm im trong các hố cá nhân. Trung đội tôi bắt được hơn chục tên.

9 giờ 30 phút, Đại đội 2 đi đầu lúc này chỉ còn cách cổng Bộ tư lệnh Sư đoàn 23 chừng sáu, bảy chục mét. 10 giờ trưa 11-3, sau khi bắn cháy chiếc xe M113 chốt giữ ở cổng chính, xe tăng 980 của Đại đội 9, Trung đoàn xe tăng 273, do Đại đội trưởng Đoàn Sinh Hưởng chỉ huy đã cùng bộ binh Đại đội 2, Tiểu đoàn 4, Trung đoàn 24 vượt qua cổng chính, tiến vào bên trong Bộ tư lệnh, tiếp sau là các xe tăng 978, 815 và 703. Địch ở đây một phần đã bỏ chạy, số còn lại chống cự đã nhanh chóng bị tiêu diệt.

17 giờ ngày 12-3, đại đội tôi được lệnh bàn giao khu vực Bộ tư lệnh Sư đoàn 23 cho tỉnh đội Đắc Lắc. Chúng tôi lên đường đánh lực lượng địch phản kích ở Phước An-Nông Trại bên Đường 21. Thế là tròn hai ngày tôi và anh em Đại đội 2, Tiểu đoàn 4 có mặt tại đây: Bộ tư lệnh Sư đoàn 23. Đó là những kỷ niệm đến giờ tôi vẫn không quên.    

NGUYỄN ĐÌNH THI, Nguyên Trung đội trưởng Trung đội 2, Đại đội 2, Tiểu đoàn 4, Trung đoàn 24, Sư đoàn 10 trong Chiến dịch Tây Nguyên.