Niềm lạc quan phơi phới

Đối mặt với cuộc chiến đấu sinh tử với kẻ thù, giữa chiến trường ác liệt, nhưng trong những trang thư gửi về gia đình của những người chiến sĩ luôn thấy niềm vui chiến thắng, tình đồng chí, đồng đội và đặc biệt là niềm lạc quan phơi phới. Họ coi nhẹ cái chết, lãng mạn hóa chiến tranh, mọi khó khăn, gian khổ, hiểm nguy đều trở thành niềm vui sống, chiến đấu.

Câu chuyện về sự hy sinh anh dũng của 10 nữ TNXP tại Ngã ba Đồng Lộc là bản anh hùng ca về quyết tâm sắt đá tất cả vì miền Nam ruột thịt, vì độc lập, tự do, thống nhất Tổ quốc. Những cái tên o Tần, o Rạng, o Xuân... đã đi vào lịch sử dân tộc về một thời đau thương mà anh dũng, về ý chí và tinh thần hy sinh cao cả của những người con gái mới ở độ tuổi mười tám, đôi mươi. Và bây giờ, đọc lại những trang thư chị Võ Thị Tần gửi cho mẹ trước khi hy sinh chỉ 5 ngày, chúng ta trào dâng cảm xúc tự hào, cảm phục: Mẹ ơi, ở đây vui lắm mẹ ạ. Ban đêm chúng nó thắp đèn để chúng con làm đường, còn ban ngày, chúng mang bom giết cá để chúng con cải thiện. Bom đạn của chúng có thể làm rung chuyển cả núi rừng nhưng không thể làm rung chuyển những trái tim của chúng con...

leftcenterrightdel
Du khách ấn tượng với những hiện vật trưng bày tại triển lãm. Ảnh: KHÁNH AN.

Hay thư chiến sĩ Nguyễn Thế Phê, Đại đội 516, Tiểu đoàn 51, Trung đoàn Pháo phòng không 240, gửi thăm bố ngày 2-10-1965 là tâm hồn lãng mạn của một người chiến sĩ yêu vô cùng cảnh đẹp của non sông Tổ quốc. Không thấy mùi bom đạn, thuốc súng mà ở đó chỉ thấy những cảnh sắc tươi đẹp: Như thế là con chỉ ở gần Phả Lại 20 hôm đến ngày 26-9 thì chuyển đi chỗ khác do quyết định của trên. Đường đi dài trên 75km qua Đông Triều, qua mỏ than Mạo Khê, qua Nhà máy điện Uông Bí, qua thị xã Quảng Ninh đến gần bờ biển. Từ chỗ con ở trên một đỉnh đồi thông mọc xanh tốt nhìn về Biển Đông chỉ một màu xanh, núi đá, đảo nhỏ ở vịnh mọc chi chít, cảnh rất đẹp… 

Biến đau thương thành sức mạnh diệu kỳ

“Chiến tranh là mất mát, đau thương. Nhưng có lẽ không ở đâu trên thế giới này, đau thương lại trở thành sức mạnh, là niềm tin diệu kỳ vào ngày chiến thắng! Được tiếp xúc với những lá thư, nhật ký thời chiến là một cái “duyên” rất lớn, thôi thúc tôi quyết tâm hoàn thành đề tài này. Có nhiều đêm, ôm những lá thư, những trang nhật ký đã sờn úa màu thời gian mà khóc ròng vì xúc động...”-Thiếu tá QNCN Nguyễn Thị Lan Hương, Chủ nhiệm đề tài triển lãm, tâm sự.

leftcenterrightdel
Một phong thư thời chiến.

Rồi chị đưa chúng tôi tới không gian trưng bày những lá thư của chiến sĩ Võ Văn Phương thuộc Đại đội 32, Trung đoàn 270, Quân khu 4 và vợ là chị Phạm Thị Minh Hiền, ở Cửa Tùng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Những trang thư là nhân chứng câu chuyện tình yêu, tình cảm vợ chồng nồng thắm của anh chị, đồng thời thể hiện ý chí vững vàng, vượt qua mọi đau thương, mất mát của người vợ bộ đội. Giữa nơi khói lửa, nhận được thư vợ là niềm xúc động lớn lao của anh Phương: … Ngày tháng cứ lặng trôi đi, lòng mong đợi của anh ngày nay đã thành sự thật. Bao nhiêu ngày thấm thoát trôi đi, hôm nay anh đã nhận được thư của em, mà lòng xúc động vô biên... Đổi lại, chị Hiền cũng dành cho chồng những lời động viên ấm áp: Mong anh tích cực công tác, nắm chắc tay súng giữ lấy Cồn Cỏ thân yêu, quyết không để quân thù cướp lấy, thì đó là điều mong muốn duy nhất của em. Anh giữ lấy đảo như giữ lòng chung thủy của em không để cho một ai cướp mất, còn em, em sẽ thay anh cố gắng chăm bón cho vườn hoa mà bấy lâu nay em và anh cùng xây đắp để một ngày gần đây chúng ta thấy quả... Và rồi, khi hay tin anh hy sinh, dù đau đớn như bị ai cắt đi phần máu thịt thì chị vẫn dành những lời động viên cho đồng đội của anh và nguyện hứa: ... Dù sao đi nữa, tôi không thể tiếc, mà biến đau thương ấy thành sức mạnh, quyết làm sao cho xứng đáng lời hứa khi chồng còn sống… (thư chị Phạm Thị Hiền gửi Ban chỉ huy Đại đội 32, Trung đoàn 270 Vĩnh Linh).

Không chỉ có chị Hiền, rất nhiều người phụ nữ Việt Nam anh hùng khác, như các chị: Lê Thị Riêng, Nguyễn Thị Thanh... dù đau thương đến tột cùng vẫn quyết tâm mãnh liệt biến nỗi đau thành sức mạnh. Chị Lê Thị Riêng, khi đang là Phó hội trưởng Ban Chấp hành Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Giải phóng miền Nam Việt Nam thì nhận được tin chồng hy sinh, chị đã viết trong nhật ký: Bảy năm trời chung sống, từ 3-5-1954 đến 4-12-1960, bao nhiêu tình sâu nghĩa nặng của vợ chồng tôi đã kết thúc trên đời. Còn lại hai con đang sống xa mẹ, chúng là nguồn hạnh phúc, là sức mạnh chiến đấu giúp tôi hăng hái đi lên không bao giờ quỵ bước. Tôi sẽ chiến đấu cho hạnh phúc không tàn, cho con sớm gần mẹ, cho người người không còn tang tóc chia ly...

Chị Nguyễn Thị Thanh ở xã Ngũ Kiên, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc-vợ liệt sĩ Nguyễn Viết Xuân cũng bộc lộ quyết tâm cao trong lá thư gửi Đại đội 3, Tiểu đoàn 14, Sư đoàn 325, Quân khu 4: Nghe tin chồng em hy sinh, em rất thương cảm! Nhưng đọc báo và xem thư của đơn vị em rất tự hào có người chồng như anh Xuân!... Ở xã em đã phát động phong trào học tập anh Xuân... Riêng phần em cũng đã quyết tâm học tập những ưu điểm của anh Xuân đưa vào công việc của em là: Tích cực sản xuất, hết lòng kính trọng bố, mẹ, thương yêu, chăm sóc con cái, đoàn kết gia đình, thôn xóm, tổ sản xuất và hợp tác xã… 

Gần 200 hiện vật được trưng bày trong không gian trang trọng tại triển lãm đã đưa người xem đi từ ấn tượng này đến xúc động khác. Không còn là những câu chuyện riêng tư, không chỉ là tình cảm của đôi lứa, gia đình, bè bạn, những lá thư từ chiến trường với nét chữ nguệch ngoạc vương mùi bom đạn đã vượt qua hàng trăm cây số, hàng vạn tháng ngày, mang trong mình những hình ảnh sống động về phẩm chất anh hùng của một thế hệ người Việt Nam; là minh chứng cho sức mạnh của tinh thần, lý tưởng, niềm tin trong một chặng đường lịch sử hào hùng của dân tộc. “Đây là triển lãm được đầu tư quy mô cùng tâm huyết của những người làm công tác bảo tàng chúng tôi, với mong muốn đưa những hiện vật tiếp cận gần hơn với các đối tượng người xem, khơi gợi những xúc cảm tự hào, trân trọng của thế hệ trẻ. Đồng thời, chúng tôi mong góp một tấm lòng tri ân với những người đã hy sinh máu xương vì Tổ quốc, cũng là một tiếng nói “tiếp lửa lòng yêu nước” cho thế hệ hôm nay”-Trung tá Mai Thị Ngọc-Giám đốc Bảo tàng LSQSVN khẳng định.

PHẠM THỦY