Tham gia hoạt động cách mạng từ năm 1947, khi mới 14 tuổi; lúc còn là Chủ nhiệm Ủy ban Kế hoạch TP Hồ Chí Minh (1978-1979), Phó chủ tịch rồi Chủ tịch UBND thành phố, ở cương vị nào ông cũng tạo được niềm tin và sự tín nhiệm cao với Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố. Cùng với Ban Thường vụ Thành ủy, ông đã khéo léo đề xuất, xử lý nhanh nhiều vấn đề nhạy cảm, phức tạp trong đời sống xã hội lúc bấy giờ.

Đối với những chỉ đạo phát triển kinh tế của một thành phố lớn, ông đã cùng tập thể Thường trực UBND thành phố chỉ đạo sâu về thực hiện quyền làm chủ tập thể XHCN và 4 chế độ ở các cơ sở sản xuất, kinh doanh. Với trách nhiệm là Phó chủ tịch UBND, rồi Phó bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND thành phố, ông đã nhận thấy: Để đưa thành phố lớn nhất cả nước nhanh chóng phát triển thì ngay tại các xí nghiệp, nhà máy, đơn vị cơ sở phải nâng cao được trình độ đội ngũ cán bộ cốt cán và phát huy hiệu quả cơ chế làm chủ tập thể. Ông đã xin ý kiến Thành ủy chỉ đạo sớm mở các đại hội công nhân viên chức, tổ chức ký kết hợp đồng giữa giám đốc và công đoàn, phát động và tổ chức các đợt thi đua nhân những ngày kỷ niệm trọng thể trong năm. Với chủ trương đó, ông cùng Ban Thường vụ Thành ủy chỉ đạo quyết liệt, mang lại diện mạo mới cho nền kinh tế công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp của một thành phố bắt đầu thí điểm nhiều cơ chế, chính sách trước khi Đại hội VI của Đảng đề ra công cuộc đổi mới toàn diện đất nước.

leftcenterrightdel
Nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải (bên trái), đồng chí Lê Thanh Hải, nguyên Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh (bên phải) và GS Vũ Khiêu  trao đổi tại Hội thảo “TP Hồ Chí Minh 40 năm xây dựng, phát triển và hội nhập”, tổ chức tại TP Hồ Chí Minh, tháng 3-2015. Ảnh: VIỆT DŨNG

Tháng 3-1980, từ sự khảo sát tại cơ sở và làm việc với các bí thư, chủ tịch UBND quận, huyện, Ban Thường vụ Thành ủy đã có kết luận tại Thông tri số 137-TT-TU ngày 14-3-1980. Với trách nhiệm là Phó chủ tịch UBND thành phố, ông đã chỉ đạo sâu sát việc nhân điển hình tiên tiến từ cấp cơ sở đến cấp thành phố, tạo ra những phong trào thi đua có chiều sâu và toàn diện, tạo chuyển biến mạnh mẽ, trở thành động lực thực hiện hiệu quả nghị quyết đại hội Đảng bộ các quận, huyện, chào mừng Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ II. Hai tháng sau (tháng 5-1980), Đại hội thi đua toàn thành phố lần thứ III được tổ chức với 37 đơn vị xuất sắc được tặng cờ thi đua của Chủ tịch UBND thành phố và 55 tổ lao động XHCN, 586 chiến sĩ thi đua được thành phố tuyên dương. Thành tích thi đua thiết thực, hiệu quả đó có dấu ấn sâu sắc của Phó chủ tịch UBND thành phố Phan Văn Khải.

Vào những năm ấy, để chuẩn bị cho Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ II, Ban Thường vụ Thành ủy và Thường trực UBND thành phố đã giải quyết nhiều vấn đề mang tầm chiến lược của một thành phố mới giải phóng được 5 năm. Là thành viên UBND thành phố, phải chủ trì nhiều quyết sách lớn, ông luôn có cái nhìn từ thực tế rất sâu sát trước khi đưa ra tập thể bàn bạc. Mỗi khi thông qua bất cứ vấn đề gì về các chủ trương phát triển, tác động đến nhiều loại hình, nhiều đối tượng, Chủ tịch UBND thành phố Phan Văn Khải đều hỏi Tổ thư ký về những vấn đề trái chiều, tác động tiêu cực. Nhờ sự thận trọng đặc biệt này mà nhiều quyết sách lớn của UBND thành phố ban hành đều được người dân đồng lòng thực hiện, đưa tốc độ tăng trưởng của thành phố đạt mức cao nhất so với cả nước trong nhiều năm liền.

Giai đoạn ông làm Chủ tịch UBND thành phố là thời kỳ thành phố đang phấn đấu cho những mục tiêu cao nhất mà Đảng bộ đề ra và là những năm đầu của công cuộc đổi mới đất nước sau Đại hội VI của Đảng. Khó khăn chồng chất nhưng ông đã quyết liệt cùng Ban Thường vụ Thành ủy chỉ đạo thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội II, Đại hội III Đảng bộ thành phố, tiếp tục đưa TP Hồ Chí Minh có những sự bứt phá quan trọng trong mở cửa, quan hệ với nhiều nước, nhiều tập đoàn đa quốc gia, chuẩn bị mọi mặt cho sự hình thành những khu công nghiệp kỹ thuật cao mà khởi đầu là Khu chế xuất Tân Thuận (thành lập năm 1991 với diện tích 300ha, hiện có 192 doanh nghiệp của 20 nước, vùng lãnh thổ đầu tư); tiếp đến Khu công nghiệp Linh Trung I, II cùng hàng chục khu công nghiệp khác, thu hút hàng trăm nghìn lao động mỗi năm, tạo việc làm ổn định cho người dân thành phố và các tỉnh lân cận.

Sau này, trong những năm rời cương vị Thủ tướng Chính phủ về với quê hương Củ Chi yêu dấu, ông đã để lại nhiều tình cảm và ấn tượng tốt đẹp với người dân quê nhà. Tôi còn nhớ, mỗi lần gặp lãnh đạo huyện, khi thì ông đóng góp cho chủ trương bê tông hóa đường giao thông nông thôn, lúc ông lại góp ý cho chủ trương phát triển nhanh đàn bò trong nông dân, hay gợi ý cho việc mở rộng diện tích trồng rau sạch trên địa bàn… Tất cả đều xuất phát từ thực tế vùng nông thôn Củ Chi và vì cuộc sống ấm no của người dân. Chính từ những góp ý của ông và sự quyết tâm của Huyện ủy, UBND huyện mà Củ Chi đã trở thành huyện nông thôn mới dẫn đầu cả vùng Đông Nam Bộ. Đến nay, hầu hết đường chính vào trung tâm xã và các ấp đã được rải nhựa, bê tông hóa; đàn bò sữa Củ Chi có số lượng cao nhất vùng nông thôn Nam Bộ và gần 2.000ha rau sạch của nông dân Củ Chi đang được người tiêu dùng tin tưởng.

Ông là vậy! Từ Thủ tướng Chính phủ về sống với nhân dân, khi góp ý việc gì cho Huyện ủy, UBND huyện, ông đều có những tư duy mới, cách làm hay giúp chính quyền địa phương tháo gỡ khó khăn, nâng cao đời sống cho bà con lao động.

Đối với các gia đình liệt sĩ, gia đình cách mạng tại huyện Củ Chi và TP Hồ Chí Minh, mỗi khi đến thăm, ông rất ân cần, chu đáo, động viên, chia sẻ sự mất mát với bà con, đồng chí, để lại những tình cảm sâu đậm trong lòng nhân dân. Sự gần gũi, thân thiết, giàu tình thương yêu của ông khiến người dân quê hương luôn dành cho ông tình cảm yêu quý, kính trọng. Bà con gọi ông bằng cái tên thân thuộc, kính mến: Bác Sáu Khải!

Tất cả tình cảm, việc làm, sự tận tâm, mẫn cán của bác Sáu Khải vẫn còn đó. Trong sâu thẳm trái tim tôi và đông đảo đồng bào, chiến sĩ TP Hồ Chí Minh, Thủ tướng Phan Văn Khải-anh Sáu Khải, bác Sáu Khải kính mến mãi mãi là tấm gương sáng về tài năng, đức độ. Ông đã hiến dâng trọn đời cho dân, cho nước.

(*) Nguyên Chủ tịch Hội Nông dân TP Hồ Chí Minh

LÊ THỊ SUÔNG (*)