Trường được thành lập năm 1874 với tên gọi Collège Indigène (nghĩa là trung học bản xứ), sau đó được đổi tên thành Collège Chasseloup Laubat (theo tên Bộ trưởng Bộ Thuộc địa Pháp lúc bấy giờ). Sau năm 1954, trường đổi tên là Jean Jacques Rousseau và đến năm 1967, trường trở thành Trung tâm Giáo dục Lê Quý Đôn. Sau ngày đất nước thống nhất, tên gọi “Lê Quý Đôn” vẫn được giữ cho trường đến ngày hôm nay.

Trong các tư liệu lịch sử, hình ảnh tại phòng truyền thống của nhà trường còn lưu giữ nhiều thế hệ học sinh ưu tú, nhân sĩ, trí thức yêu nước nổi tiếng đã theo học ở trường. Trong đó, điển hình như: Cố Giáo sư Trần Văn Giàu, nhà văn hóa Vương Hồng Sển, bác sĩ Nguyễn Văn Hưởng (nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế), nhân sĩ yêu nước Cao Triều Phát, Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa, nhà cách mạng Nguyễn An Ninh, Phan Văn Chương, cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn... Ngoài ra, trong khuôn viên của trường còn có bia đá kỷ niệm ngài Norodom Sihanouk, Quốc vương Campuchia đã từng học tại trường. Tấm bia đá có chữ ký của Quốc vương Norodom Sihanouk với nội dung ngài đã từng học tại đây vào năm 1941, lúc 14 tuổi, trước khi trở về nước để lên ngôi vua.

leftcenterrightdel
Đồng chí Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh động viên học sinh Trường THPT Lê Quý Đôn nhân dịp năm học mới.

Khách đến thăm Trường THPT Lê Quý Đôn (quận 3, TP Hồ Chí Minh) không chỉ ấn tượng với vẻ đẹp kiến trúc cổ kính mà khuôn viên trường rộng rãi cùng những tán cổ thụ xanh mát tạo nên một cảm giác yên tĩnh, khác biệt hoàn toàn với sự sôi động, tất bật bên ngoài phố phường, đặc biệt hơn chính là bức tượng nhà bác học Lê Quý Đôn với câu nói nổi tiếng “Phi trí bất hưng” (nghĩa là không có trí thì không có sự hưng thịnh) đặt ngay phía sau cổng trường. Theo thầy Hà Hữu Thạch, Hiệu trưởng nhà trường, bức tượng được khánh thành vào dịp kỷ niệm Ngày Nhà giáo Việt Nam năm 1998. Câu nói “Phi trí bất hưng” như lời nhắc nhở, thúc giục, động viên các thế hệ thầy và trò Trường THPT Lê Quý Đôn luôn phấn đấu vươn lên, hướng về tương lai, gặt hái nhiều thành tích trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo. Trường còn có bảng vinh danh những học sinh xuất sắc đặt ngay lối hành lang nhằm khích lệ tinh thần dạy, học của thầy và trò từng ngày, từng giờ.

Nhắc đến Trường THPT Lê Quý Đôn không chỉ bởi sự cổ kính, kiến trúc đẹp mà chính là một điển hình tiên phong đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo bậc trung học tại TP Hồ Chí Minh. Từ năm học 2006-2007, nhà trường chủ động đề xuất thực hiện thí điểm mô hình đổi mới toàn diện, tiền đề của mô hình “Trường tiên tiến, theo xu thế hội nhập khu vực và quốc tế tại TP Hồ Chí Minh”. Từ đó, chất lượng đầu ra hằng năm của trường luôn tăng cao, đạt được nhiều thành tích đáng kể trong mọi hoạt động giáo dục, đào tạo và có uy tín cao trong xã hội. Trong đó, tỷ lệ tốt nghiệp THPT, đỗ đại học hằng năm thuộc tốp đầu của thành phố, học sinh đoạt nhiều giải thưởng lớn tại các kỳ thi trong nước và quốc tế. Từ kết quả của Trường THPT Lê Quý Đôn, TP Hồ Chí Minh nhân rộng ra các trường khác như: Trường THPT Nguyễn Du (quận 10), Trường THPT Nguyễn Hiền (quận 11)… Ngày nay, Trường THPT Lê Quý Đôn tiếp tục là một trong những trường đầu tiên thực hiện mô hình chất lượng cao tại TP Hồ Chí Minh và nay là mô hình “Trường học thông minh”. Nhà trường cũng là một điển hình trong những trường công lập tự chủ tài chính.

Tính truyền thống và hiện đại đã tạo nên nét đặc biệt của ngôi trường này. Bên trong mỗi phòng học mang dáng vẻ cổ kính là không gian học rất hiện đại. Các phòng học được trang bị theo chuẩn tiên tiến quốc tế với hệ thống máy tính, ti vi, máy chiếu... Trường còn có các phòng học thể dục đa năng, các phòng thí nghiệm, phòng lab hiện đại, thư viện truyền thống và thư viện điện tử, phòng tâm lý với phần mềm trắc nghiệm hướng nghiệp… với quy mô, chất lượng không thua kém với bất kỳ ngôi trường hiện đại nào. Từ đó, ngoài việc bảo đảm cho học sinh trải nghiệm, nghiên cứu, thẩm định và phản biện các vấn đề, nhà trường còn luôn kết hợp nâng cao nhận thức, rèn luyện và phát triển mọi kỹ năng cho học sinh.

Với những đặc điểm độc đáo, khác biệt, Trường THPT Lê Quý Đôn đang trong giai đoạn được Văn phòng Đề cử Kỷ lục Việt Nam thiết lập hồ sơ đề xuất kỷ lục: Trường trung học cổ nhất Việt Nam.

Bài và ảnh: HỒNG GIANG