22 giờ 30 phút đêm mồng 5 Tết Quý Mão (29-1-1963), tại Đài Phát thanh tỉnh Hà Đông (nay thuộc Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội), mọi người đã rục rịch ra về sau một ngày làm việc căng thẳng. Như mọi ngày, Nguyễn Thị Ngọc Giang-công nhân trực máy lúc ấy mới ngoài 20 tuổi, đang sắp xếp lại đồ đạc để chuẩn bị về với gia đình nhỏ của mình. Chồng cô, một cầu thủ của đội bóng Thể Công, đang đợi ở nhà.
Bỗng điện thoại cơ quan đổ chuông dồn dập. Thoáng ngạc nhiên vì ít khi có những cuộc gọi bất ngờ vào lúc đêm khuya như thế, cô nhấc máy.
Đầu dây bên kia vang lên một giọng nam trầm, dứt khoát:
- Chào cô, tôi bên Văn phòng Tỉnh ủy, cho tôi gặp đồng chí Hồng Nam!
Câu nói ngắn gọn, gấp gáp của đồng chí cán bộ văn phòng đã dự báo cho Nguyễn Thị Ngọc Giang về một nhiệm vụ chính trị đặc biệt quan trọng. Đồng chí Hồng Nam lúc bấy giờ là Giám đốc Đài Phát thanh tỉnh Hà Đông đang có cuộc họp muộn với các đồng chí trong đảng bộ.
- Thưa anh, đồng chí Hồng Nam hiện đang họp!
- Vậy cô báo với đồng chí Hồng Nam rằng đồng chí sắp xếp cho một công nhân ghi âm và hai công nhân dây chuẩn bị áo ấm đi công tác ngay trong đêm nay.
Một lúc sau, Giám đốc Hồng Nam mới đi họp về. Theo chỉ thị của Tỉnh ủy, ông liền cử Ngọc Giang cùng hai đồng chí công nhân dây (phụ trách loa đài, thiết bị âm thanh) là Tuân và Định, chuẩn bị mọi thiết bị cần thiết để sẵn sàng lên đường.
23 giờ 30 phút, xe của Tỉnh ủy đã đến trước cổng đài phát thanh. Chiếc xe được trùm kín bằng vải bạt màu đen nhằm bảo đảm công tác bí mật. Ngọc Giang cùng hai đồng chí công nhân nam nhanh chóng lên xe đi một mạch trong đêm để kịp đến nơi tác nghiệp. Địa điểm đó ở đâu, ngay lúc bấy giờ, Ngọc Giang cũng không biết. Mãi sau này, bà mới biết đó là cánh đồng xã Nghiêm Xuyên, huyện Thường Tín, tỉnh Hà Đông (nay thuộc Hà Nội).
Nhớ lại đêm hôm ấy, bà Giang vẫn chưa hết bồi hồi: “Đoàn công tác đến Nghiêm Xuyên lúc nửa đêm. Ngoài trời tối đen như mực, chỉ thấy lấp loáng ánh đèn pin của các đồng chí dân quân tự vệ đang làm nhiệm vụ tuần tra”. Đoàn được ủy ban xã bố trí chỗ ngủ, nhưng dường như đêm hôm ấy chẳng ai ngủ được. Ai cũng lo lắng không biết rằng ngày mai những khó khăn gì sẽ chờ đợi mình. Tờ mờ sáng mồng 6, các đồng chí dân quân đã gõ cửa đánh thức mọi người, rồi dẫn đoàn đến một cánh đồng rộng của làng. Ở đây, bà Giang thấy một khán đài lớn được dựng bằng tre, nứa. Xung quanh khán đài, hàng nghìn người dân xã Nghiêm Xuyên tập hợp đông đủ như đang chờ đợi một sự kiện trọng đại. Trong đó, bà nhận ra một vài đồng nghiệp: Phan Quảng, Lê Chúc, Ngô Viết Dinh…
Cũng như nhiều lần khác, bà Giang chủ động làm công việc của mình. Bước lên khán đài, bà kiểm tra lại chiếc máy ghi âm luôn mang bên người, sắp xếp vị trí đứng, vị trí đặt máy… Hai bên, các đồng chí Tuân và Định cũng đang vất vả để bắc chiếc loa phát thanh lên cột. Bỗng tiếng hò reo càng lúc càng lớn dần. Từ xa, một chiếc ô tô trắng đi tới, chậm dần, chậm dần rồi dừng hẳn. Xe dừng lại, một cụ ông râu tóc bạc phơ, trong bộ quần áo vải màu vàng nhạt bước ra. Cụ vừa đi vừa ngả mũ chào bà con, đi sau cụ là các đồng chí lãnh đạo, phóng viên các báo.
Bác Hồ! Bà Giang nhận ra Người. Bác tiến gần về phía khán đài, nơi mà bà đang đứng sẵn để chuẩn bị ghi âm. Lúc đó, bà mới biết nhiệm vụ quan trọng hôm nay của mình là ghi âm lời phát biểu của Chủ tịch Hồ Chí Minh-vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc. Nhớ lại khoảnh khắc ấy, bà Giang còn cảm thấy xúc động: “Bác Hồ bước đến đứng cạnh tôi. Dây của máy ghi âm chỉ dài khoảng 60cm nên tôi được đứng rất gần Bác. Trong đầu tôi lúc đó chẳng nghĩ được gì nhiều, chỉ thấy run lắm!”.
Như biết cô công nhân trẻ đang hồi hộp, lo lắng, Bác khẽ quay sang vỗ vai, hỏi thăm bằng chất giọng Nghệ trầm ấm: “Công nhân nam đâu mà không đi, để nữ công nhân đi mưa ướt hết thế này?”. Bất ngờ được Bác hỏi thăm, lúc ấy bà mới để ý đến chiếc áo khoác đỏ của mình đã thấm ướt những giọt mưa xuân từ lúc nào. Sau giây phút xúc động, bà Giang cười thật tươi chào Bác nhưng ngón tay đang bấm máy của bà vẫn run run vì sung sướng. Bà khẽ bấm vào chiếc nút máy quen thuộc. 1, 2, 3… máy ghi âm bật, cả khán đài say sưa lắng nghe từng lời, từng lời của Bác.
Trước tiên, Bác thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ thăm hỏi đồng bào nhân dịp năm mới. Sau khi hỏi thăm, Bác nhắc nhở bà con phải ra sức chống hạn, đây là một nhiệm vụ rất cấp bách lúc bấy giờ. Người chỉ rõ những việc cần phải làm ngay trong công tác chống hạn, như: Thay phiên nhau tát nước, sử dụng tốt máy bơm, đào vét mương ngòi đưa nước vào đồng ruộng… Đồng thời, Bác nhắc các đồng chí cán bộ phải đôn đốc, kiểm tra, đi sâu đi sát, giúp đỡ đồng bào. Bác ân cần dặn dò bà con phải đoàn kết, đồng tâm hiệp lực cùng nhau chống hạn thì nhất định sẽ thắng lợi. Kết thúc buổi nói chuyện, Bác đọc câu thơ gửi tặng đồng bào, chiến sĩ tỉnh Hà Đông: “Hà Đông anh dũng tuyệt vời/ Vắt đất ra nước thay trời làm mưa”.
Và ngay trong ngày mồng 6 Tết năm ấy, bài ghi âm do bà Giang thực hiện được Đài Phát thanh tỉnh Hà Đông phát sóng trên toàn tỉnh. Lúc bấy giờ, vì điều kiện kỹ thuật còn đơn sơ nên chất lượng bản ghi âm tuy chưa được tốt nhưng trong đó vẫn nổi bật giọng nói ấm áp, chan chứa tình cảm sâu sắc, quan tâm của Bác Hồ với đồng bào, chiến sĩ, khiến ai nghe cũng bồi hồi xúc động.
Bài và ảnh: TRẦN ĐỨC ANH