Ở nhà máy hai lần anh hùng

Lập công từ những ngày đầu

Cùng cán bộ, nhân viên Nhà máy Z115, chúng tôi đến thăm gia đình ông Nguyễn Đức Lễ, 79 tuổi, nguyên Trưởng phòng Hành chính (nay là Phòng Hành chính-Hậu cần) nhà máy. Cầm con dao khắc chữ được gìn giữ hơn 30 năm qua, ông hồi tưởng lại quá trình xây dựng nhà máy từ những ngày đầu thành lập: “Năm 1965, sau khi trở thành công nhân quân giới và công tác ở Nhà máy Z2 (nay là Nhà máy Z113) được 3 năm thì tôi được lệnh điều chuyển về Nhà máy MZ431 (tiền thân của Nhà máy Z115 ngày nay).

Tiếp quản cơ sở sản xuất là nơi sơ tán của Xưởng Z3 (Nhà máy Z2) tại thôn Hòa Mục, xã Thái Long, huyện Yên Sơn (nay là xã Thái Long, TP Tuyên Quang), tỉnh Tuyên Quang với cơ sở vật chất đơn sơ, anh chị em chúng tôi đã dựa vào dân, vào rừng chặt tre, nứa, huy động lực lượng làm thêm 40 nhà xưởng. Còn cơ quan làm việc, hậu cần... đều phải nhờ nhà dân. Do điều kiện lúc bấy giờ, các phương tiện cơ giới không được sử dụng, chúng tôi phải huy động trâu để kéo. Việc xếp dỡ hàng hóa tại các bến sông thường phải thực hiện vào ban đêm. Khi đó, toàn nhà máy từ giám đốc đến cán bộ, công nhân viên đều có mặt để tham gia vận chuyển, bốc xếp; nhiều khi xong nhiệm vụ thì trời đã sáng, chúng tôi lại chuẩn bị cho ngày sản xuất mới. Thế nhưng ngay trong năm đầu tiên, nhà máy đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, tổng lắp, bàn giao được hơn 100 nghìn quả lựu đạn chày...”.

Ngay từ những ngày đầu, cùng với việc thực hiện nhiệm vụ trung tâm, nhà máy đã tập trung phát huy các đề tài, sáng kiến nhằm cải tiến, nâng cao tính năng, uy lực sát thương của vũ khí, phù hợp với điều kiện tác chiến của các chiến trường như: Lựu đạn cầu ghép mảnh; lựu đạn bi; thủ pháo đặc công; đạn cối 60mm... đã bảo đảm cung cấp cho các đơn vị chiến đấu hàng trăm nghìn quả đạn, nâng cao hiệu suất chiến đấu của bộ đội. Nhiều sản phẩm ra đời từ nhà máy đã được Phòng Kỹ thuật đơn vị hoàn chỉnh tài liệu thiết kế và quy trình sản xuất, gửi vào chiến trường để quân giới các địa phương tổ chức sản xuất tại chỗ.

Bên cạnh đó, trong những năm 1967-1969, nhà máy cũng thành lập các đoàn công tác đặc biệt với hơn 200 cán bộ, công nhân viên hành quân vào Quân khu 4 và các kho, binh trạm dọc tuyến đường Trường Sơn, chiến trường B để trực tiếp sửa chữa, cải tiến, nâng cao hiệu quả chiến đấu của vũ khí. Nhà máy đã chịu một tổn thất lớn: Đồng chí Phan Sỹ Thành, Phó giám đốc kỹ thuật và đồng chí Phạm Văn Năm, Trưởng phòng Kiểm nghiệm đã anh dũng hy sinh tại Mặt trận 559, ngay dưới mưa bom bão đạn của giặc Mỹ khi đang nghiên cứu, sửa chữa, nâng cao hiệu suất chiến đấu của vũ khí...

Linh hoạt, sáng tạo trong sản xuất

Ông Nguyễn Đức Lễ kể tiếp: Sau chiến tranh, song song với thực hiện nhiệm vụ sản xuất quốc phòng, từ năm 1976, nhà máy đã sản xuất các sản phẩm công nghiệp và hàng tiêu dùng phục vụ nền kinh tế quốc dân như máy khoan KB12, động cơ điện 4,5kW, máy cán ren, phụ tùng xe đạp, các sản phẩm quạt điện, trang bị phòng cháy, chữa cháy cho Bộ Công an với nhiều chủng loại đã khẳng định được thương hiệu Z115 trên thị trường trong nước và nhiều sản phẩm xuất khẩu ra nước ngoài. Hướng đi đúng đã tạo việc làm, thu nhập cho cán bộ, công nhân viên, giữ gìn, duy trì năng lực sản xuất quốc phòng, sẵn sàng đáp ứng nhiệm vụ được giao trong mọi tình huống.

Tổng lắp sản phẩm quốc phòng tại Nhà máy Z115, Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng.

“Tiếp nối truyền thống, hiện nay, chúng tôi vẫn giữ vững và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ sản xuất vũ khí, trang bị quân sự phục vụ nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu. Những năm qua, nhà máy đã bắn nghiệm thu đạt chất lượng cao, sản xuất an toàn hàng trăm nghìn quả đạn, đã có hơn 200 nghìn sản phẩm vũ khí do nhà máy sản xuất đáp ứng tốt yêu cầu tác chiến, nhiệm vụ phòng thủ biển, đảo, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo và thềm lục địa thiêng liêng của Tổ quốc”, Thượng tá Hà Thành Trung, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Công ty TNHH MTV Điện cơ hóa chất 15 cho biết.

Nhà máy đã khai thác tốt tính lưỡng dụng của các trang thiết bị sẵn có để phát triển sản xuất sản phẩm hóa chất, thuốc nổ công nghiệp và nhiều loại sản phẩm cơ khí cung ứng cho thị trường trong nước cũng như tham gia xuất khẩu, trong đó (từ năm 1994 đến 2021) đã sản xuất, cung ứng, tiêu thụ được 354.728 tấn thuốc nổ công nghiệp, nhiều sản phẩm cơ khí kinh tế đã xuất khẩu ra các thị trường nước ngoài (Đan Mạch, Pháp, Slovakia, Nhật Bản...), khẳng định được vị trí và thương hiệu của đơn vị; tỷ trọng doanh thu sản xuất, kinh doanh chiếm hơn 75% trong tổng doanh thu, bảo đảm việc làm, duy trì năng lực, đội ngũ sản xuất quốc phòng.

Chú trọng xây dựng nguồn nhân lực

Đại tá Nguyễn Anh Tuấn, Giám đốc nhà máy cho biết thêm: “Những năm qua, nhà máy đã cải tiến, nâng cấp hàng trăm thiết bị; nghiên cứu chế tạo được hơn 40 thiết bị phục vụ cho sản xuất quốc phòng, trong đó có một số thiết bị thay thế hàng ngoại nhập, tạo được bước đột phá về hạ tầng kỹ thuật, công nghệ sản xuất, chế tạo vũ khí, nâng cao chất lượng sản phẩm quốc phòng”. Phát huy các sáng kiến, giải pháp kỹ thuật, nhà máy đã tiết kiệm cho ngân sách nhà nước, quân đội hàng chục tỷ đồng; thực hiện xuất sắc 215 đề tài khoa học kỹ thuật, công nghệ, làm lợi 21,296 tỷ đồng, tăng doanh thu hơn 150 tỷ đồng/năm; đã phát huy 2.768 sáng kiến làm lợi 25,463 tỷ đồng, áp dụng các giải pháp quản lý thực hành tiết kiệm hơn 30 tỷ đồng. Nhiều sản phẩm được ứng dụng vào sản xuất và được Bộ Quốc phòng đánh giá cao trong các đợt diễn tập cấp bộ, trình diễn báo cáo với lãnh đạo Đảng, Nhà nước.

Tổng lắp sản phẩm quốc phòng tại Nhà máy Z115, Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng. Ảnh: TUẤN MINH

Để có được những kết quả đột phá trên, một trong những giải pháp nhà máy thực hiện là đẩy mạnh Phong trào Thi đua Quyết thắng. “Những năm qua, các điển hình tiên tiến thường xuyên được phát hiện, bồi dưỡng, nhân rộng trong phong trào thi đua của nhà máy. Đặc biệt, với chủ trương bồi dưỡng cán bộ qua thực tế công việc, người đi trước kèm cặp người đi sau, tạo môi trường thuận lợi nhất để cán bộ, công nhân viên phát huy năng lực đã tạo động lực để các đề tài, sáng kiến, giải pháp kỹ thuật “nở rộ” ở nhà máy”, Đại tá Nguyễn Anh Tuấn nhấn mạnh. Theo đó, cán bộ, kỹ sư ngay từ khi mới về nhà máy được đưa xuống các phân xưởng trực tiếp làm việc. Qua sự hướng dẫn, kèm cặp của các cán bộ đi trước mà từng bước trưởng thành.

Chúng tôi đến Phân xưởng Cơ khí-Kinh tế và gặp Đại úy Ong Xuân Tùng, Trợ lý kỹ thuật của phân xưởng. Trò chuyện với chúng tôi, Ong Xuân Tùng cho biết, tốt nghiệp Khoa Cơ điện tử, Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội, năm 2011, anh về nhà máy làm việc. Bắt đầu từ người công nhân cơ khí, nếm trải trực tiếp những khó khăn, vất vả, anh cứ mày mò thử nghiệm, sáng tạo giải pháp kỹ thuật với mong muốn giải phóng sức lao động cho người thợ. Trong hơn 10 năm qua, anh đã có hơn 10 đề tài khoa học, hơn 20 sáng kiến, với nhiều giải thưởng của các cấp, trong đó có 2 đề tài đoạt Giải thưởng Tuổi trẻ sáng tạo trong quân đội. “Mỗi một đề tài, sáng kiến, chúng tôi đều nhận được sự giúp đỡ, hướng dẫn trực tiếp từ cán bộ phân xưởng và cán bộ kỹ thuật của nhà máy. Được làm việc trong môi trường năng động, luôn khuyến khích tài năng, trí tuệ của người thợ, đó là nguồn động lực để chúng tôi say mê công việc và muốn gắn bó trọn đời với nhà máy”, Đại úy Ong Xuân Tùng khẳng định.

PHẠM THU THỦY