Kẻ địch phô diễn chiến thuật “Trên đe, dưới búa, bủa lưới, phóng lao” bằng sức mạnh không quân và hỏa lực hỗ trợ một cách hoàn hảo. Theo Đường 16 vượt qua Khâm Đức, Mỹ dùng bom thông minh phát quang những cao điểm, đổ quân, cẩu pháo, thiết bị bắn yểm trợ bộ binh lùng sục. Bọn chúng muốn ngăn chặn sự chi viện của miền Bắc với chiến trường Khu 5. Chúng đã biết bộ đội Trường Sơn mở đường ô tô nối thông tới Khâm Đức-một căn cứ chiến lược lớn của Mỹ đã phải rút chạy từ tháng 5-1968. Bom đạn cày xới những nơi chúng đi qua.
Ở vòng ngoài trận càn lớn là những loạt bom B-52 rải thảm vào bất cứ nơi nào chúng nghi ngờ. Ở những nơi gần căn cứ chúng chiếm đóng, những vùng giáp ranh là nơi mà bọn trinh sát cánh quạt vũ trang, bọn OH6, UH1A… bay thăm dò, bắn phá, đổ quân lùng sục. Trên trời luôn có bọn OV10, OV2, L19, L20 bay lượn chỉ điểm cho các trận địa pháo quanh vùng bắn phá. Tất cả các hành động của chúng, quân ta đều có cách phòng tránh. Nhưng với những loạt pháo cỡ lớn bắn từ hạm tàu ngoài biển vào, bộ đội ta gọi nó là pháo bầy, pháo chụp thì phải dùng công sự, vật che chắn để chịu trận. Ở trong tọa độ bắn phá của pháo bầy, pháo chụp thường rất nguy hiểm. Đạn nổ quanh mình, mảnh gang từ trên trời găm xuống. Nhưng ở ngoài tọa độ bắn phá, lại cho ta cảm giác tựa như xem bắn pháo hoa…
Sau hai trận đánh lớn ngày 4 và 5-5-1970, lính pháo binh đánh căn cứ chúng tôi đã nã gần 1.000 trái đạn ĐKB vào căn cứ không quân Chu Lai, làm tê liệt mọi hoạt động của căn cứ này hàng tháng trời. Được lệnh trở về hậu cứ, tôi dẫn phân đội trinh sát men theo hành lang bắn phá của chúng để trở về vùng Bắc Trà Mi. Rời hậu cứ của Đoàn Pháo binh 78 được nửa ngày, chúng tôi nhận được lệnh: Tôi ở lại tại chỗ trông giữ khí tài và tài liệu của phân đội, những đồng chí khác về lại “78” làm nhiệm vụ theo phân công của cấp trên. Xong việc sẽ trở lại đón tôi, mang khí tài trinh sát về hậu cứ.
Phải xa đồng đội vào sinh ra tử suốt một năm qua, một mình ở nơi xa lạ này, trong tôi đầy lo lắng. Đàn-tiểu đội trưởng trinh sát; Hạ, Hùng-trinh sát viên máy phương hướng bàn; Khản, Doanh-trinh sát viên giữ máy pháo đối kính đi rồi, tôi bắt đầu tính toán để giữ an toàn cho bộ khí tài. Đã qua nhiều năm gắn bó với pháo mặt đất, trưởng thành từ binh nhì chiến sĩ kế toán, tôi rất hiểu tầm quan trọng của bộ khí tài này. Đây là “con mắt” của cả một đại đội pháo mặt đất. Tôi đang ở trên một mỏm đồi tương đối bằng phẳng, có nhiều cây cổ thụ, có 5 nhà sàn lợp lá trung quân của đồng bào. Song tôi chưa gặp được ai. Đang phân vân chuyển máy lên nhà hay tìm nơi cất giấu thì bầy trực thăng ở đâu bay tới quần thảo ngay trên những nếp nhà này. Chúng bắt đầu bắn xuống khu vực. Tôi khoác vội máy pháo đối kính sau lưng, đeo máy phương hướng bàn, ống nhòm, tài liệu…
Đang không biết làm thế nào để mang theo hai chân máy và khẩu CKC thì có người chạy tới ôm gọn hai chân máy quát lớn: “Bộ đội theo mình”. Cầm vội khẩu CKC, tôi chạy theo người đàn ông. Trên đầu, bầy trực thăng vũ trang bay rất thấp. Tôi lấy hết sức lực cõng trên lưng và trên vai bộ khí tài quan trọng bám sát người đàn ông chạy theo suối cạn ngược lên núi. Bầy trực thăng vẫn “phành phạch” trên đầu, vỏ đạn từ những khẩu liên thanh vẫn vãi xuống khu vực. Nhưng tôi nhận ra mình đã ở ngoài vòng nguy hiểm. Và cũng chẳng nhớ rõ bằng cách nào mà tôi và người đàn ông trợ giúp đã ở trong hang đá, nơi có nhiều người già và trẻ em trú ngụ…
“Bộ đội, mình tên Kớt”-nói rồi anh quay sang nói gì với người phụ nữ bên cạnh bằng tiếng của họ. Lát sau người phụ nữ mang tới một trái bầu khô đựng nước. Anh Kớt cầm lấy đưa cho tôi và nói:
- Uống nước đi đồng chí. Đây là Leng, vợ mình.
Tôi chào chị Leng và uống từng ngụm nước-đang khát cháy cổ. Đêm ấy tôi mắc võng trong cái lán của vợ chồng anh Kớt ở nơi sơ tán, cách làng vừa bị bắn phá không xa. Căng tai nghe mọi động tĩnh của núi rừng mà sao giấc ngủ vẫn chưa về. Chưa bao giờ tôi cảm thấy cô đơn và bí bách như lúc này. Và cũng chưa bao giờ tôi phải một mình đương đầu với mọi thử thách như lúc này. Tôi toan tính mọi việc cho những ngày đợi chờ đồng đội trở về. Bộ khí tài tôi đã nhờ anh Kớt tìm nơi cất giấu an toàn. Tài liệu, khẩu CKC tôi luôn mang theo người, nó vẫn nằm trong võng cùng tôi. Những lớp đàn anh đã từng chỉ bảo: “Đi cảnh giác một, về cảnh giác mười”. Mà sao tôi lại quên mất. Đúng nơi mình cho là an toàn nhất lại suýt mất mạng. Phải chấn chỉnh lại thôi...
Ngày thứ ba tôi ngồi đây, ngay trên đường mòn dẫn vào làng vừa bị trực thăng bắn phá hôm rồi. Theo hẹn hôm nay đồng đội về đón tôi. Ngồi đây vừa kín đáo vừa quan sát được các hướng và quan trọng nhất là lập điểm chốt để đón đồng đội. Trước mặt, hai chiếc OH6 vẫn bắn phá làng cũ. Trên trời, chiếc L20 bay cao kiểm soát vùng thượng lưu sông Trường. Nhưng không thấy nó chỉ điểm cho các trận địa pháo bắn phá. Sống trong vòng lửa đạn đã cho chúng tôi nhiều bài học quý. Ở nơi nào có bom tọa độ, có pháo bầy, pháo chụp… ở đó không có bộ binh địch. Ở nơi có bộ binh địch, ở đó thường yên tĩnh hoặc chỉ có không quân trinh sát thăm dò hoặc bắn phá một nơi cố định để thu hút đối phương… Phía trước hai chiếc OH6 nâng độ cao lượn vòng rồi bay về hướng Tam Kỳ. Có tiếng trực thăng bay nhanh và nặng nề. Ngước mắt nhìn đã thấy 6 chiếc CH34 lượn vòng thung lũng trước mặt phun khói ngụy trang cả một vùng rộng lớn. Khói trắng che phủ không nhìn rõ máy bay. Chỉ ít phút sau, cả 6 chiếc CH34 nối đuôi nhau rời mặt đất bay về hướng Tam Kỳ. Tôi đã hiểu bọn chúng vừa bốc quân càn quét vùng này đi nơi khác. Cũng là lúc anh Kớt lại tới chỗ tôi. Hôm nào cũng vậy, đúng khoảng này anh Kớt tới khi cho tôi bắp ngô, củ dong riềng luộc, hôm nay là sắn luộc. Tôi rất biết ơn anh, ơn dân làng đã cưu mang tôi 3 ngày qua…
Không đón được đồng đội theo hẹn. Chiều muộn tôi mới về tới nơi sơ tán của làng. Chị Leng và bà con đang gảy đàn và hát cùng nhau. Tôi gật đầu chào họ và bước nhanh về chỗ nghỉ. Một lát sau anh Kớt cũng bước vào nhà.
- Chưa đón được anh em hả? Anh Kớt hỏi.
- Đừng buồn, đồng chí. Đánh Mỹ dài dài mà.
Chị Leng góp chuyện:
- Mỹ đổ quân khắp mà. Có thể anh em bị kẹt bởi trận càn này đó.
- Em cũng nghĩ vậy chị - Tôi trả lời chị Leng nhưng trong lòng đầy lo lắng…
Đêm ấy tôi cùng anh chị Kớt-Leng ngồi bên bếp lửa nói chuyện trên trời dưới bể. Tôi hiểu tấm lòng của anh chị với những chiến sĩ miền Bắc như tôi đang bị kẹt bởi trận càn tháng bảy này của Mỹ, ngụy. Anh chị muốn tôi vơi đi sự lo lắng.
Tôi được anh chị Kớt-Leng và dân làng cưu mang trong những ngày chờ đợi anh em trở về. Sáng dậy bà con sắp đặt công việc, người làm rẫy, người về nơi sơ tán an toàn hơn… Còn tôi lại bắt đầu công việc chờ đợi. Vác súng về lại làng cũ dùng lá cây báo hiệu cho đồng đội tôi còn ở nơi đây, rồi lại tìm vị trí cảnh giới đề phòng Mỹ càn và đón chờ đồng đội. Mãi đến ngày thứ 5 (quá hạn định hai ngày), đúng lúc tôi quyết định gửi lại tất cả cho anh Kớt để đi tìm đồng đội thì các bạn về đông đủ. Khỏi phải nói chúng tôi mừng vui như thế nào.
Nhiệm vụ cấp bách, chúng tôi phải chia tay anh chị Kớt-Leng, chia tay dân làng, mang theo lòng biết ơn, trân trọng. Tiểu đội trưởng Đàn đưa cho tôi một phong thư. Mở ra là lệnh điều động tôi về đơn vị mới. Thế là chỉ còn ít ngày nữa chúng tôi hành quân và sinh hoạt cùng nhau. Tới chân dốc Cúm, Tiểu đội trưởng Đàn sẽ dẫn anh em về Đường 16 nơi tâm điểm của trận càn tháng bảy này của sư đoàn American. Nơi mà hai năm trước chúng tôi đưa pháo 85mm và cao xạ 23mm vào tham chiến, hiện tại để bảo đảm an toàn xe pháo đã được tháo rời cất giấu. Còn tôi một mình tìm ra đầu mối B46 về Đại đội 6 pháo binh đang chốt giữ ở đây đón bọn Mỹ càn tới.
Từ tháng 7-1970, tôi chưa gặp lại đồng chí nào cùng tôi trong chuyến về hậu cứ và bị kẹt bởi trận càn tháng bảy năm ấy. Qua đồng đội tôi biết Tiểu đội trưởng Bế Văn Đàn ngày ấy giờ là Đại tá Bế Văn Đàn nghỉ hưu tại quê nhà Cao Bằng. Rất mong gặp lại đồng đội khi có dịp về thăm Cao Bằng...
NGUYỄN KIM CHÚC