Họ đều ở cùng Tiểu đoàn 90 (Xưởng 90-Công trường 1), nay là Tiểu đoàn 3, Trung đoàn 1, Sư đoàn 2 (Quân khu 5) trong những năm kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Khi đó, Trung sĩ Đặng Kim Âu là Phó trung đội trưởng; Hạ sĩ Nguyễn Hoán là Tiểu đội trưởng; Hạ sĩ Lương Quang Đạo là Tiểu đội phó. Ngày 8-10-1967, 3 chiến sĩ cùng tham gia trận chiến đấu ở Gò Đu thuộc xã Quế Thọ, huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam. Trong trận đánh này, Tiểu đoàn 90 đã diệt 140 tên địch, bắt sống 3 tên và thu nhiều súng, trang bị quân sự.
Ông Lương Quang Đạo kể: “Giữa lúc trận chiến đấu ác liệt, tôi phát hiện một tên lính thông tin Mỹ bị thương, chân đi tập tễnh, trên lưng đeo chiếc máy PRC25 đang tìm đường chạy trốn, chiếc máy thông tin vẫn ở chế độ làm việc, tiếng máy còn kêu xè xè. Tôi thầm nghĩ phải bắt được tên tù binh nên xoay ngang khẩu súng, lao thẳng vào định đè hắn ngã xuống. Tên lính Mỹ cao to, tuy bị thương nhưng còn rất khỏe. Hắn né người tránh đòn tấn công và nhanh tay tóm gọn nòng súng AK của tôi kéo vào nách trái kẹp chặt lại. Tôi giật khẩu súng, hắn kéo lại, hai bên giằng co quyết liệt”...
Cựu chiến binh Đặng Kim Âu tiếp lời đồng đội: “Lúc đó, tôi ở cách khoảng 30m, phát hiện đồng đội đang vật lộn với địch, tôi kịp thời giương súng lên nhưng không bắt được mục tiêu và sợ không an toàn cho Đạo. Tôi nhích nòng súng lên hơi cao và bắn một tràng dài. Nghe tiếng đạn xé gió cùng tiếng súng AK nổ, tên lính Mỹ hoảng hốt buông tay. Chớp thời cơ, Lương Quang Đạo giật khẩu súng, lùi lại phía sau, lấy đà chuẩn bị xông vào tiếp. Tên lính đang định rút súng chống trả thì đã bị loạt đạn của Hoán tiêu diệt...”.
    |
 |
| Từ trái qua phải, 3 cựu chiến binh: Đặng Kim Âu, Lương Quang Đạo và Nguyễn Hoán hội ngộ sau 55 năm. Ảnh: HOÀI PHƯƠNG |
Sau trận chiến đấu đó, anh Nguyễn Hoán bị thương, được chuyển về phía sau điều dưỡng rồi chuyển ngành, khi nghỉ hưu là Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Quảng Uyên, huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng. Anh Lương Quang Đạo với thành tích đặc biệt xuất sắc được cử đi dự hội nghị mừng công của Trung đoàn 1, Sư đoàn 2. Sau trận đánh Cầu Chìm trên Quốc lộ 14, anh Lương Quang Đạo bị thương được chuyển ra Bắc công tác, làm Trợ lý Chính sách Bộ CHQS tỉnh Cao Bằng và sau đó nghỉ mất sức với quân hàm Thượng úy. Còn ông Đặng Kim Âu tiếp tục phục vụ trong quân đội, làm Trợ lý Tuyên huấn Học viện Hậu cần và nghỉ hưu với quân hàm Trung tá.
Họ chia tay nhau sau trận đánh năm ấy, cũng không ai nghĩ sẽ có ngày được gặp lại nhau. Nhưng rồi cái duyên đã đến. Tối hôm đó, khi theo dõi phim tài liệu “Những giải mã mang tên Việt Nam” của Đài Truyền hình Việt Nam trên kênh VTV1, ông Hoán nhận ra ông Âu khi trả lời phỏng vấn. Hai ông liên lạc với nhau qua điện thoại, nhưng do dịch Covid-19 nên một năm sau, ngày 26-4-2022, ông Hoán mới có điều kiện từ Cao Bằng xuống Hà Nội thăm ông Âu. Ngày hôm sau, ông Hoán đón ông Âu lên thăm quê hương mình. Hai ông tới thăm người bạn cùng chiến đấu-cựu chiến binh Lương Quang Đạo ở xã Quốc Toản, huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng. Vậy là sau 55 năm, 3 cựu chiến binh-thương binh tóc đều đã bạc, da mồi mới gặp lại nhau. Tình cảm của họ thật đầm ấm, nghĩa tình như ngày chung chiến hào.
ĐẶNG TRIỀU ÂN