Sau chiến dịch...

Trong không khí vui vẻ và phấn khởi, ông kể cho chúng tôi nghe về một trong những kỷ niệm sâu sắc nhất của ông trong 55 năm phục vụ và cống hiến cho ngành quân y. Trong đó có những ngày ông với chức trách là Đội phó Đội Vệ sinh phòng dịch Cục Quân y, đã cùng với một số cán bộ của đội làm nhiệm vụ tẩy uế chiến trường Điện Biên Phủ ngay sau khi tiếng súng trên toàn mặt trận vừa mới ngưng.

…Sáng 8-5-1954, tôi được anh Vũ Văn Cẩn-Trưởng ban Quân y chiến dịch giao nhiệm vụ chỉ huy Đội Vệ sinh phòng dịch, phối hợp với các lực lượng công binh và dân công tổ chức ngay việc tẩy uế chiến trường trên một địa bàn rộng chừng 4-5km2, mà trọng tâm là khu Mường Thanh và khu Hồng Cúm. Sau khi nhận mệnh lệnh, tôi triệu tập ngay các anh Ngô Xuân Thiêm, Nguyễn Văn Nhẽ, Vũ Dũng Minh, Đặng Đinh Ngọc, Vũ Văn Sính, Lê Họa, Vũ Huy Thành và Trần Bằng để phổ biến nhiệm vụ cụ thể. Nhìn quang cảnh chiến trường tôi biết, trong những ngày đêm bị quân ta vây hãm, quân địch ở Điện Biên Phủ đã phải sống khốn đốn như thế nào.

Thời điểm chúng tôi làm nhiệm vụ tẩy uế chiến trường cũng là lúc thời tiết ở Điện Biên Phủ chuyển sang mùa mưa. Sông Nậm Rốm vốn xanh trong, chảy hiền hòa giữa cánh đồng Mường Thanh, nhưng chỉ qua vài cơn mưa đầu mùa đã cuồn cuộn chảy, nước đỏ ngầu. Những giao thông hào, những ụ súng, những con đường chằng chịt như mạng nhện đều bị ngập nước, nhầy nhụa bùn đất. Tôi nhìn thấy xác những tên lính Pháp, xác súc vật sau nhiều ngày bị trương thối, nay gặp nước mưa bốc lên mùi thối khẳm, nồng nặc, khiến ruồi nhặng kéo về bu đen kín mặt đất... 

Sau khi nắm sơ bộ tình hình ở mỗi khu vực, tôi chia đội tẩy uế chiến trường thành hai tổ. Tôi trực tiếp phụ trách một tổ làm nhiệm vụ tẩy uế ở khu vực Mường Thanh. Anh Nguyễn Văn Nhẽ phụ trách một tổ tẩy uế ở khu vực Hồng Cúm. Mỗi tổ được tăng cường một đại đội bộ binh, một trung đội công binh và 100 dân công, toàn là nam và có sức khỏe tốt. Sau hai ngày vừa làm vừa rút kinh nghiệm, tôi bàn với anh Nguyễn Văn Nhẽ chia mỗi tổ thành 5 nhóm; mỗi nhóm có 4 cán bộ, gồm: Quân y, công binh, cán bộ phụ trách dân công và cán bộ quân chính. Ở mỗi nhóm đều có các chiến sĩ công binh có kinh nghiệm đi trước tháo gỡ bom, mìn, làm nhiệm vụ mở đường. Từng đội viên của các nhóm được cấp phát băng bịt miệng, xà phòng và nhiều chai nước thơm chiến lợi phẩm. Thuốc khử trùng và bình phun thuốc khử trùng do quân dược mặt trận cấp kịp thời. Công việc khử trùng hằng ngày đều do các đội viên, kể cả tôi và anh Nguyễn Văn Nhẽ thực hiện bằng tay, không có phương tiện gì bảo vệ, từ việc san lấp hố tiêu, phân, rác rưởi các loại, chôn xác chết, phun thuốc khử trùng… Chúng tôi quy định rõ: Tổ khử trùng (có chiến sĩ công binh) đi trước để trinh sát, dò gỡ mìn tạo ra những lối đi an toàn, vẽ sơ đồ, đánh dấu, cắm mốc và ghi những việc cần phải làm tại chỗ; sau đó dân công và bộ đội vào những khu vực đã đánh dấu làm theo sự hướng dẫn của chúng tôi.