Ra đời từ cao trào toàn dân đánh giặc

Thượng sĩ Nguyễn Đăng Văn, nguyên trợ lý chính trị Tiểu đoàn 1 Long An (nay thuộc đội hình Trung đoàn 738, Bộ CHQS tỉnh Long An), từng chiến đấu và công tác tại tiểu đoàn từ năm 1973 đến 1980. Ông hiện là Phó trưởng ban liên lạc Hội Cựu chiến binh Tiểu đoàn 1 Long An (khu vực phía Bắc), nhớ lại: Khi được biên chế về Tiểu đoàn 1 Long An, tôi cùng các đồng chí mới được giới thiệu về truyền thống chiến đấu anh dũng và xây dựng đơn vị vững mạnh của tiểu đoàn. Là chiến trường vô cùng ác liệt ở vùng cửa ngõ phía tây nam Sài Gòn, trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đấu tranh đòi thực thi Hiệp định Geneva, quân và dân tỉnh Long An đã chiến đấu anh dũng, kiên cường, lập nhiều chiến công oanh liệt.  

Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, trận điển hình của Đại đội 1 cơ động tỉnh Long An (tiền thân của Tiểu đoàn 1) là đánh vào căn cứ biệt kích Mỹ ở Hiệp Hòa, ngày 23-11-1963, do đồng chí Huỳnh Công Thân (sau này là Thiếu tướng, Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh Long An, Chủ tịch UBND tỉnh Long An. Ông mất năm 2003) chỉ huy. Căn cứ này là một trong những trung tâm huấn luyện biệt kích có quy mô lớn nhất ở miền Nam bấy giờ. 

Đêm 22-11-1963, các phân đội của Đại đội 1 xuất phát vào chiếm lĩnh trận địa. Các đơn vị tham gia trận đánh đã chuẩn bị tốt, trinh sát kỹ lưỡng và được lực lượng nội tuyến cung cấp thông tin nên ta nắm chắc quy luật hoạt động của địch, sơ đồ bố phòng và vị trí hỏa lực của chúng trong căn cứ. Đến 0 giờ ngày 23-11, nội tuyến đưa bộ đội ta áp sát căn cứ mà địch không hề hay biết. Sau đó, đặc công cắt các hàng rào thép gai, tiêu diệt các tốp lính gác, dẫn xung kích bí mật tiến sâu vào trung tâm căn cứ. Khi ta đánh bộc phá trung tâm chỉ huy, khu nhà cố vấn Mỹ và kho đạn, địch bất ngờ, hoảng loạn. Số ngoan cố chống cự bị bộ đội ta tiêu diệt, số còn lại đầu hàng. Sau 30 phút chiến đấu, ta hoàn toàn làm chủ trận địa.

Trận đánh Hiệp Hòa thắng lợi đã tạo thế cho quân và dân Long An phá ấp chiến lược của Mỹ, ngụy ở địa phương. Chỉ trong vòng hai tháng, nối tiếp trận Hiệp Hòa, quân và dân Long An kết hợp đấu tranh chính trị và đấu tranh vũ trang đã tiêu diệt và bức rút hơn 60 đồn bót, phá tan 2/3 số ấp chiến lược, mở một vùng giải phóng rộng lớn, liên hoàn trong toàn tỉnh Long An... Thắng lợi của quân và dân tỉnh Long An đã góp phần thúc đẩy phong trào đấu tranh cách mạng ở miền Nam, làm phá sản kế hoạch Staley-Taylor thực thi chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của Mỹ ở miền Nam nước ta. Sau chiến thắng trận Hiệp Hòa và sự phát triển mạnh mẽ của phong trào cách mạng, ngày 21-1-1964, Tiểu đoàn 1 Long An chính thức ra mắt, làm nòng cốt phong trào toàn dân đánh giặc ở Long An.

leftcenterrightdel
Các cựu chiến binh Tiểu đoàn 1 Long An (khu vực phía Bắc) gặp mặt nhân dịp về thăm chiến trường xưa, tháng 4-2021. Ảnh: XUÂN VĂN

Lập công xuất sắc, đánh đâu thắng đó

Sau khi chuyển ngành sang công tác tại Ty Văn hóa và Thông tin (nay là Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch) Long An, đồng chí Nguyễn Đăng Văn đã dành nhiều thời gian sưu tầm, nghiên cứu và biên soạn tài liệu lịch sử, viết các bài báo về những trận đánh tiêu biểu của Tiểu đoàn 1 Long An. Ông Văn kể: Từ khi cách mạng miền Nam chuyển thế đấu tranh, Tiểu đoàn 1 là lực lượng chủ công, nòng cốt của Đảng bộ và nhân dân Long An. Trong vòng 5 tháng sau khi thành lập, tiểu đoàn làm nòng cốt cùng quân và dân Long An phá tan hệ thống ấp chiến lược mà địch xây dựng trong hai năm ở địa phương.

Trong những năm 1964-1965, Tiểu đoàn 1 Long An là lực lượng chủ yếu chiến đấu với sư đoàn 25 chủ lực ngụy; đã tiêu diệt và đánh thiệt hại nặng 9 tiểu đoàn cùng hàng chục đồn bót, căn cứ quân sự của Mỹ, ngụy trên đất Long An. Trong chiến đấu, tiểu đoàn đã sáng tạo nhiều cách đánh rất táo bạo và linh hoạt như: Công đồn, tập kích, vận động chiến đấu... với các hình thức cường tập và kỳ tập. Đặc biệt là cách đánh bồi, đánh nhồi, đạt hiệu suất chiến đấu cao, được nhân rộng ra toàn tỉnh Long An. Những chiến công của tiểu đoàn đã góp phần vào kỳ tích của quân và dân tỉnh Long An: Đánh quỵ một sư đoàn chủ lực địch, giải phóng phần lớn vùng nông thôn của tỉnh. LLVT tỉnh Long An được Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam trao tặng 8 chữ vàng: “Trung dũng kiên cường, toàn dân đánh giặc”.

Khi quân viễn chinh Mỹ vào miền Nam, nhiệm vụ chiến đấu của quân và dân tỉnh Long An càng nặng nề hơn. Tiểu đoàn là đơn vị đi đầu, cùng các lực lượng địa phương tìm cách đánh Mỹ và đã liên tục tiêu hao, cầm chân địch trên địa bàn tỉnh Long An. Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, Tiểu đoàn 1 Long An là mũi nhọn tiến công vào sâu trong thành phố Sài Gòn, thực hiện những trận đánh lớn vang dội, điển hình là trận 7 ngày đêm tại cầu chữ Y, đối đầu với 1 lữ đoàn Mỹ, diệt hàng trăm tên Mỹ-ngụy, bắn cháy 12 xe tăng, 4 máy bay địch, giữ vững trận địa cho đến khi có lệnh rút ra.

Sau Hiệp định Paris năm 1973, Tiểu đoàn 1 Long An nhận nhiệm vụ xung kích đánh những trận lớn chống lấn chiếm, phá hoại hiệp định của địch, bảo vệ vùng giải phóng. Tiểu đoàn 1 Long An đã có các trận đánh lập công xuất sắc như trận phục kích địch tại xã Mỹ Thạnh Đông (huyện Đức Huệ), trận đánh càn khu vực Thố Mố, xã Hòa Khánh (huyện Đức Hòa), trận chống càn ở xã An Thạnh và trận Bình Đức (huyện Bến Lức)... Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, trên hướng tiến công của cánh quân tây nam Sài Gòn, Tiểu đoàn 1 Long An vinh dự được trực tiếp tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, đánh chiếm các mục tiêu chiến lược trong thành phố, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Đất nước thống nhất, song biên giới Tây Nam Tổ quốc lại bị kẻ thù xâm lăng. Tiểu đoàn 1 Long An lại là một trong những đơn vị đầu tiên có mặt chiến đấu bảo vệ biên giới từ tháng 7-1977. Liên tục đến tháng 1-1979, tiểu đoàn phối hợp với các đơn vị bạn, lực lượng vũ trang địa phương đánh tiêu diệt nhiều tiểu đoàn chủ lực Khmer Đỏ, góp phần giải phóng đất nước Campuchia thoát khỏi họa diệt chủng. Sau đó, tiểu đoàn ở lại liên tục 10 năm làm nhiệm vụ quốc tế giúp bạn Campuchia bảo vệ, xây dựng chính quyền cách mạng.

Truyền thống xuyên suốt của Tiểu đoàn 1 anh hùng được khái quát trong 12 chữ: “Điều đâu đến đó, chỉ đâu đánh đó, đánh đâu thắng đó”. Với thành tích đặc biệt xuất sắc, tiểu đoàn được Đảng, Nhà nước 3 lần phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân.

Tiếp nối màu cờ truyền thống

Cựu chiến binh Nguyễn Đăng Văn thông tin: Tháng 4-2021, đoàn cựu chiến binh Tiểu đoàn 1 Long An (khu vực phía Bắc) đã tổ chức vào thăm chiến trường xưa, tri ân các gia đình chính sách, cơ sở cách mạng từng đùm bọc, chở che trong những năm chiến đấu ở địa bàn Quân khu 7 và Long An. Ban liên lạc đã đến thăm hỏi, động viên gia đình đồng đội năm xưa, giúp đỡ một số đồng chí còn vướng mắc về thủ tục để thực hiện chế độ chính sách... 

Về thăm Tiểu đoàn 1 hôm nay, hiện đóng quân tại huyện Thạnh Hóa, tỉnh Long An, cựu chiến binh Nguyễn Đăng Văn xúc động nói: "Tiểu đoàn hiện nay được xây dựng khang trang, sạch, đẹp; đời sống, tinh thần của bộ đội rất được quan tâm". Hằng năm, tiểu đoàn đón nhận và huấn luyện hàng trăm chiến sĩ mới. Đơn vị thường xuyên xây dựng nền nếp chính quy, rèn luyện kỷ luật, làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục tư tưởng bộ đội, đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh cùng với Cuộc vận động "Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ". Tiểu đoàn thường xuyên tổ chức huấn luyện, hành quân dã ngoại kết hợp làm công tác dân vận, góp phần cùng LLVT tỉnh Long An hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, xứng đáng với truyền thống của tiểu đoàn và vùng đất "miền Đông gian lao mà anh dũng".

HƯƠNG HỒNG THU