Hai anh em cùng gặp Bác
Đại tá Lê Công Thạnh, nguyên Phó chính ủy Mặt trận 44, nguyên Phó chỉ huy trưởng về chính trị Bộ CHQS tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng (trước đây), trước khi mất cách đây không lâu đã ra mắt cuốn hồi ký “Đi theo tiếng gọi non sông”. Ở tuổi 90, ông vẫn nhớ như in những ngày gặp Bác ở miền Bắc. Ông kể rằng, cha mẹ ông ở Quảng Nam luôn ao ước được gặp Bác Hồ. Ngày tiễn 3 người con trai lần lượt ra Bắc tập kết, cùng với lời dặn dò anh em bảo ban, chăm sóc nhau, song thân ông đều gửi gắm các con cố gắng một lần gặp Bác hay nhìn thấy Bác.
Đại tá Lê Công Thạnh vinh dự được gặp Bác đến 3 lần. Ông kể về lần thứ nhất khi trong đội hình của Sư đoàn 324 đóng quân ở Nghệ An năm 1957: “Bác Hồ đi cùng với đồng chí Nguyễn Chí Thanh và Trần Quốc Hoàn. Cả sư đoàn hoan hô như dậy sóng, âm vang khắp quả đồi...”. Một năm sau, khi đang học ở Trường Sĩ quan Lục quân (nay là Trường Sĩ quan Lục quân 1), ông cùng đơn vị được vinh dự đón Bác đến thăm trường dịp diễn tập cấp trung đoàn tiến công có hiệp đồng binh chủng. Bộ chỉ huy diễn tập lập một khán đài nhỏ để Bác lên quan sát và kiểm tra. Sau khi quan sát, Bác thấy có nhiều chiến sĩ do luyện tập mệt nên có chút lơ đãng. Khi nhận xét, Bác nói: “Quân lệnh như sơn”. Mặc dù Bác nghiêm khắc phê bình nhưng cũng rất nhẹ nhàng, thấm thía. Anh em cán bộ, chiến sĩ sau lần được Bác đến thăm thì tinh thần thêm phấn chấn, tập trung cao độ hơn trước.
Tiếp đó, năm 1960, để chuẩn bị cho lễ duyệt binh kỷ niệm 15 năm Ngày Quốc khánh, trường được chọn hai đại đội để luyện tập. Sau 3 tháng, ngày 30-8-1960, Bác Hồ đến sân bay Bạch Mai để động viên và kiểm tra lần cuối toàn bộ lực lượng duyệt binh. Theo điều lệnh, khi đi qua khán đài thì phải đánh mặt nghiêng 15 độ để chào. Tuy nhiên, do có Bác Hồ đứng ở đó (vì muốn được nhìn Bác lâu hơn) nên nhiều anh em dù hết chào nhưng vẫn nhìn về khán đài, không nhìn thẳng. Kết thúc một vòng, Bác Hồ nhận xét: “Không vì để nhìn Bác mà không đúng điều lệnh…”.
Đại tá Lê Công Thạnh như vẫn vẹn nguyên cảm xúc ngày thấy Bác. Đó là khi đứng trong đội hình, không phải hàng đầu tiên, ông cố gắng rướn người lên, im lặng để nhìn và lắng nghe Bác nói cho rõ. Đây chính là khoảnh khắc tuyệt vời, vinh dự nhất mà ông không thể nào quên trong đời quân ngũ. Những cử chỉ gần gũi, ân cần, giản dị của Bác có sức lôi cuốn mạnh mẽ. Sau này vào Nam chiến đấu, nhiều lúc ác liệt, cận kề cái chết, hình ảnh của Bác như tiếp thêm cho ông nguồn năng lượng vượt qua tất cả. Chính nhờ tham gia duyệt binh mà ông gặp em trai mình là Lê Công Minh và có tấm ảnh kỷ niệm đáng nhớ tại sân bay Bạch Mai. Khi về lại miền Nam chiến đấu, nhắc lại những ngày gặp Bác, cả hai vô cùng tự hào, cùng nhắc nhau chiến đấu, xứng đáng với niềm vinh dự lớn lao này. Nhưng rồi niềm vui không được trọn vẹn khi cả hai người em mà ông Thạnh luôn yêu quý đã hy sinh ở chiến trường, không về được với cha mẹ trong ngày đại thắng.
Những niềm vui bất ngờ
Ở tuổi 98, Đại tá Lâm Quang Minh, quê huyện Hòa Vang, hiện ở số nhà 47 Thanh Long, Đà Nẵng, vẫn còn minh mẫn. Ông được biết đến là người bán nửa căn nhà với gần một tỷ đồng làm từ thiện. Trước đó, vợ chồng ông đều là những người “vác tù và hàng tổng” ở phường và thành phố hàng chục năm liền.
Ông Minh là người hiếm hoi của Đà Nẵng có 8 lần được gặp Bác Hồ, bắt đầu từ năm 1946. Đó là thời gian sau khi tham gia Mặt trận Nha Trang-Khánh Hòa, ông được điều động gấp ra Bộ Quốc phòng nhận công tác. Ở Hà Nội, trong khi đang chờ đợi nhận nhiệm vụ, ông may mắn được mời dự thính kỳ họp khóa đầu tiên của Quốc hội tại Nhà hát Lớn thành phố. Tại đây, ông nghe Bác kêu gọi đoàn kết trong các đại biểu để cùng Chính phủ chống 3 thứ giặc: Giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm. Cũng trong năm 1946, ông Minh lại được gặp Bác khi Người đến khai giảng khóa 1 Trường Võ bị Trần Quốc Tuấn (nay là Trường Sĩ quan Lục quân 1) ở Sơn Tây. Cựu sĩ quan pháo binh Lâm Quang Minh viết trong hồi ký: “Đứng nghiêm trong hàng quân, gần 400 cán bộ và học viên chúng tôi chứng kiến Bác trang trọng trao lá cờ có thêu 6 chữ “Trung với nước, hiếu với dân” và dặn dò ân cần: “Trung với nước, hiếu với dân là bổn phận, là một trách nhiệm nặng nề nhưng cũng là vinh dự của người chiến sĩ. Phải coi đó là mục đích của đời mình”. Ở Trường Võ bị Trần Quốc Tuấn, ông Minh và đồng đội được đón Bác đến thăm hai lần nữa...
Năm 1952, ông Minh là Tham mưu phó Trung đoàn 803, được cử ra Chiến khu Việt Bắc học tập, chỉnh huấn. Những ngày ở đây, ông đã được gặp Bác Hồ. Ấn tượng hơn nữa, đoàn của ông được Bác Hồ khen ngợi. Tại buổi khai giảng, trong khi cán bộ quân đội các nơi mặc mỗi người mỗi kiểu thì đoàn Quân khu 5 đồng loạt mặc trang phục mùa hè bằng vải Sita, mũ đan bằng nan tre, lợp vải màu, ngoài bọc lưới ngụy trang trông rất khỏe mạnh. Bác đưa mắt nhìn một lượt các hàng quân, đến đoàn Quân khu 5, Bác dừng rất lâu, Người “à” lên một tiếng và nói: “Đồng bào Liên khu 5 có tinh thần tự lực cánh sinh, tự cung tự cấp rất cao, vừa tham gia đánh gặc, vừa hăng hái tăng gia sản xuất để nuôi bộ đội ăn no đánh thắng. Bác có lời khen ngợi đồng bào, bộ đội Liên khu 5”. Bác còn quan tâm hỏi: “Các chú đi từ Khu 5 ra đây mất bao thời gian, có chú nào rơi rớt dọc đường không?”. Ông Lâm Quang Minh thay mặt cả đoàn trả lời: “Thưa Bác, đoàn của chúng cháu có 16 anh em, đi hết gần 6 tháng. Chúng cháu đều khỏe mạnh ạ”. Bác khen: “Tốt”. Bác giảng giải về trường kỳ kháng chiến với hình ảnh trực quan sinh động. Những lời của Bác khiến ông Minh ghi lòng tạc dạ. Đại tá Lâm Quang Minh ghi trong hồi ký: “Đêm đó, tôi không tài nào ngủ được, lòng bồi hồi xúc động, lần đầu tiên đứng gần và trực tiếp thưa chuyện với Người giữa núi rừng Việt Bắc-Thủ đô kháng chiến của ta”.
Tháng 12-1956, khi ông Minh từ Nghệ An ra Sơn Tây học lớp bổ túc ngành pháo binh, tranh thủ về Hà Nội thăm vợ con ở gần Trường cấp 3 Chu Văn An thì không ngờ được thấy Bác đến thăm trường. Ông và vợ mỗi người vội bế một đứa con, đứng trong hàng ngũ chỉnh tề để nhìn Bác cho rõ. “Một kỷ niệm thật khó quên, đặc biệt là với vợ tôi khi được tận mắt trông thấy lãnh tụ vô vàn kính yêu trong bộ ka ki đã cũ, tác phong nhanh nhẹn, hoạt bát, giọng nói ấm áp, chân tình, mộc mạc đầy sức thuyết phục. Sau hôm ấy, chúng tôi bàn nhau đặt tên hai cháu song sinh là Hạnh và Phúc, kỷ niệm ngày được gặp Bác Hồ kính yêu. Có lẽ được nhờ hồng phúc của Bác, hai cháu sinh ra lớn lên khỏe mạnh, học hành giỏi giang, công tác thành đạt”, ông Minh kể.
13 năm sau, ông Minh lại được gặp Bác nhưng là trong hoàn cảnh đau thương. Đó là khi đoàn cán bộ vừa từ chiến trường miền Nam ra đến Hà Nội thì nghe tin Bác Hồ mất. Đất trời như sụp đổ dưới chân. Ông viết: “Giữa đêm khuya, trời mưa, chúng tôi lần bước theo dòng người vô tận vào viếng Bác. Tôi bấm bụng, cố nén đau thương trong lòng nhưng nước mắt vẫn trào ra không gì kìm hãm được”...
HỒNG VÂN