Lúc bấy giờ là mùa mưa nên việc vận chuyển lương thực của ta từ hậu phương miền Bắc vào, nhất là đưa hàng xuống các vùng sâu gặp rất nhiều khó khăn. Bộ đội phải ăn sắn của đồng bào dân tộc giúp và rau rừng là chủ yếu. Nhưng anh em thương binh, bị đau ốm, sốt rét thì rất cần đến gạo. Mà phần gạo ấy lại phải xuống tiếp cận cơ sở của ta trong vùng địch tạm chiếm ở đồng bằng để lấy.
Tuyến phòng thủ giáp ranh giữa rừng núi và đồng bằng của địch trên địa bàn hai huyện Hương Thủy và Phú Lộc (Thừa Thiên-Huế) khá dày, lại nằm sát bờ phá Tam Giang, dân cư hai bên Quốc lộ 1 cũng thưa nên việc tiếp cận móc nối cơ sở của ta gặp nhiều khó khăn. Đơn vị phải liên hệ với bộ đội và chính quyền cách mạng huyện Hòa Vang (thuộc tỉnh Quảng Đà trước đây, nay thuộc TP Đà Nẵng) hỗ trợ cung cấp lương thực.
Chiều hôm đó, một tổ trinh sát của tiểu đoàn được cử xuống phối hợp với du kích và bộ đội địa phương huyện Hòa Vang để cùng xuống cơ sở lấy gạo, tập trung chủ yếu các xã vùng ven như Hòa Lạc, Hòa Vinh (nay là Hòa Bắc và Hòa Liên).
Khoảng 5 giờ chiều, toàn đội hình ước đến 50 người đã có mặt ở bìa rừng. 30 phút sau, chúng tôi vượt sông Cu Đê, đoạn sông này lúc thủy triều lên rộng hơn nửa cây số. Trời đã tối hẳn, ếch, nhái, côn trùng từ các bờ ruộng giữa cánh đồng bắt đầu kêu thì cũng là lúc từ một ngôi chùa đầu làng, hai bóng đèn hai bên cổng chùa bật sáng. Đó là ám hiệu vào làng an toàn.
Đoàn người từ đây bắt đầu chia nhỏ ra nhiều hướng.
Tổ trinh sát bộ đội chủ lực K3B chúng tôi được một nữ du kích dẫn đường vào cơ sở thuộc địa bàn xã Hòa Vinh. Phải vất vả lắm chúng tôi mới theo kịp bước chân thoăn thoắt của cô. Thỉnh thoảng, tôi lại phải vượt lên ra hiệu cho cô đi chậm lại kẻo anh em dễ bị lạc đường trong đêm tối. Cứ như thế, chúng tôi theo cô vượt qua một cánh đồng, vòng tắt mấy đám vườn rồi đi vào phía sau một ngôi nhà. Khi vào đến mé hiên, cô nắm tay kéo tôi vào gọi cửa theo ám hiệu, còn hai đồng chí ở ngoài vườn cảnh giới.
Từ trong nhà có tiếng chân dép lẹp kẹp đi ra, tiếp theo là tiếng vặn nắm đấm khóa cửa. Cánh cửa từ từ mở ra, tôi bàng hoàng toan rút chốt quả lựu đạn mỏ vịt trong tay khi nhìn thấy một sĩ quan quân đội ngụy Sài Gòn, trên vai đeo bông mai, áo mũ chỉnh tề như sắp đi đâu đó.
Cô du kích ngăn tôi rồi giới thiệu tôi với người đàn bà chủ nhà. Chị gật đầu thay lời xin lỗi và đưa tay về phía viên sĩ quan từ nãy đến giờ hai tay anh ta đan vào nhau, đứng im bên cạnh chiếc bàn gỗ đặt ở giữa nhà. Chị nói với tôi:
- Đây là ông xã tôi. Ảnh là trung úy phi công ở căn cứ không quân Chu Lai. Ảnh ghé nhà hồi sáng, bây giờ lại đi. Tôi đưa mắt nhìn về phía viên sĩ quan ngụy. Một thoáng bối rối và một cái gật đầu thông cảm. Bấy giờ anh ta mới kéo ghế chỉ tay mời tôi ngồi và cũng ngồi xuống ghế đối diện. Chúng tôi nói chuyện với nhau bằng những câu xã giao dè dặt. Qua nói chuyện, tôi được biết tên chị là Pâu, 28 tuổi, vợ chồng chưa có con. Anh ta làm việc cho phía bên kia, còn chị là cơ sở cách mạng. Tôi hỏi như vậy có sao không? Anh ta xua tay: “Ồ không sao, không sao. Bà ấy vẫn là chủ nhà!”.
Từ nãy đến giờ, cô du kích đã cùng hai đồng đội của tôi và chị Pâu vào buồng đong đầy 3 gùi gạo cho 3 anh em tôi rồi bê ra đặt cạnh hiên nhà. Cô ra hiệu cho tôi là đã xong việc. Tôi gật đầu về phía viên sĩ quan rồi đứng dậy đi ra cửa. Lúc bấy giờ mới biết mình quần đùi, áo cộc, chân bê bết bùn khi lội qua ruộng đã không kịp rửa, giẫm lên cả nền nhà của vợ chồng chị Pâu. Tôi đưa cho chị 3 cái tích kê bằng bìa cứng (loại hóa đơn của chính quyền cách mạng dùng để thanh toán với cơ sở), mỗi cái có in con số 20kg rồi gật đầu nói lời tạm biệt chị.
Tôi không có dịp trở lại bến vượt sông Cu Đê ngày ấy, hay tìm gặp lại chị Pâu lần nào trong chiến tranh vì sau đó, đơn vị chuyển hướng hoạt động về phía sau để chuẩn bị cho Chiến dịch Đường 9-Nam Lào năm 1971.
Trong chuỗi ký ức về chiến tranh, với tôi, đó là một kỷ niệm không bao giờ quên.
PHẠM MINH TÂM