Mặc dù tuổi đã cao nhưng mỗi khi nhắc lại giây phút bắn rơi máy bay Mỹ trong những năm tham gia chiến đấu tại chiến trường, CCB Phan Sỹ Thọ lại bồi hồi xúc động. Đầu tháng 3-1971, Chiến dịch Đường 9-Nam Lào phát triển thuận lợi, Đại đội 21 có nhiệm vụ bảo vệ Trung đoàn 27 đánh chặn không cho địch rút quân cũng như chi viện theo trục Đường 9-Nam Lào. Đại đội triển khai đội hình chiến đấu ở các vị trí khác nhau. Trung đội 2 chiếm lĩnh tại dãy điểm cao phía bắc Đường 9 (tây Quảng Trị) làm mọi công tác chuẩn bị, sẵn sàng nổ súng tiêu diệt địch.
Hằng ngày có nhiều máy bay trinh sát của địch bay lượn thăm dò nhưng đều ở ngoài tầm bắn của súng máy cao xạ 12,7mm. Bước sang ngày thứ 5, phát hiện chiếc máy bay L19 của địch trinh sát lực lượng của ta, Khẩu đội 1 bắn 3 loạt đạn hướng về phía máy bay… Sau 10 phút, máy bay địch ù ù bay tới bắn đạn khói xuống khu vực trận địa của Trung đội 2. Ngay lập tức máy bay A37, F4 của Mỹ lao tới bắn phá những nơi nghi ngờ có lực lượng của ta. Đến 14 giờ, chúng cho trực thăng bay lượn sát sườn đồi bắn xuống trận địa. CCB Phan Sỹ Thọ xúc động nhớ lại: “Quan sát thấy chiếc máy bay trực thăng từ khe núi bay lên, trên máy bay có một phi công và một tên dùng súng máy bắn xuống những lùm cây dọc theo dãy núi, tôi báo cáo, Trung đội trưởng Cầu liền bảo: “Ngắm bắn cho trúng nếu không chúng sẽ ném lựu đạn, xả súng vào trận địa khẩu đội”. Khi máy bay vào tầm bắn, tôi bóp cò bắn hai loạt đạn. Chiếc máy bay bốc khói xoay tròn rơi xuống ngay chân núi. Khẩu đội vui mừng: “Máy bay Mỹ cháy rồi”.
Chiến công bắn rơi máy bay Mỹ đã kịp thời khích lệ tinh thần chiến đấu mưu trí, dũng cảm của cán bộ, chiến sĩ đơn vị. Ngay sau đó, địch lại huy động máy bay F4 đánh phá dữ dội xuống khu vực trận địa. Trung đội củng cố công sự, ngụy trang, cử người cảnh giới, còn lại vào hầm trú ẩn bảo đảm an toàn. Bắn phá xong chúng tiếp tục cho máy bay trực thăng bay lượn từ núi này sang núi khác săn lùng lực lượng của ta. Khẩu đội trưởng Phan Sỹ Thọ lệnh cho anh em đơn vị giữ bí mật, theo dõi hoạt động của địch. Quan sát máy bay vào tầm bắn hiệu quả, Phan Sỹ Thọ nín thở bóp cò bắn những loạt đạn chính xác vào máy bay Mỹ, chiếc máy bay thứ hai, rồi chiếc thứ ba rơi góp phần vào chiến thắng Chiến dịch Đường 9-Nam Lào.
Năm 1972, Trung đoàn 27 tham gia giải phóng Quảng Trị. Trung sĩ Phan Sỹ Thọ được bổ nhiệm Trung đội trưởng Trung đội 3, Đại đội 4 súng máy cao xạ 12,7mm, Tiểu đoàn 1, có nhiệm vụ ngăn chặn địch đổ quân từ biển vào Quảng Trị. CCB Phan Sỹ Thọ nhớ lại: “Giữa tháng 7-1972, từng tốp máy bay Mỹ bay vào cảng Cửa Việt. Bằng kinh nghiệm bắn máy bay Mỹ, tôi đã mưu trí, dũng cảm chiến đấu, chỉ huy trung đội bắn rơi 3 máy bay địch”.
Bài và ảnh: HOÀNG TRUNG