Hơn 10 tuổi, ông theo cụ đồ Nghệ để học chữ. Nhờ thông minh và ham học, 18 tuổi, ông Nữu mở lớp dạy chữ cho nhân dân trong vùng. “Thầy đồ Nghệ là người có tư tưởng tiến bộ. Theo thầy, chúng tôi không những được học chữ mà còn được học lòng yêu nước, thương dân, biết căm thù giặc. Những tư tưởng ấy của thầy, chúng tôi mang theo trong hành trang dạy học”-ông Nữu nói.
Nhờ được cụ đồ Nghệ khai sáng tư tưởng cách mạng tiến bộ nên trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, ông giáo Nữu đã cùng các bạn là Quynh, Đào, Trà, Kinh thành lập hội thanh niên yêu nước tích cực truyền bá tư tưởng cách mạng, vận động nhân dân trên địa bàn đấu tranh với chính quyền phong kiến tay sai hà hiếp dân lành. Tháng 8-1945, xã Duy Tân bị ngập lụt nặng. Hội thanh niên yêu nước theo lệnh của Đảng, chèo thuyền đến từng nhà dân tổ chức vận động bà con trong xã tiến hành tổng khởi nghĩa và bầu chính quyền cách mạng lâm thời tại địa phương để lãnh đạo nhân dân, lật đổ thực dân, phong kiến. 14 giờ ngày 19-8, chính quyền cách mạng được nhân dân tín nhiệm bầu xong. Bọn lý trưởng, chánh tổng nghe tin sợ sệt mang ấn, triện bàn giao cho chính quyền lâm thời.
    |
 |
|
Thầy giáo Phạm Văn Nữu. Ảnh: VIỆT THÙY. |
Ông giáo Nữu được bầu làm Ủy viên thường trực Ủy ban Hành chính xã Duy Tân, có nhiệm vụ “diệt giặc dốt” trong xã. Nhà Đền thôn Duy Tân, xã Duy Tân được tổ chức thành lớp dạy học. Tích cực và trách nhiệm, lớp học của ông giáo Nữu mở đón học sinh cả ngày. Những lúc bận việc đồng áng, ông giáo Nữu tranh thủ dạy bài ngay trên bờ ruộng. Năm 1949, khi xã Hoàng Diệu được thành lập, ông đảm nhiệm vị trí Chủ tịch xã.
Trong lúc nhân dân phấn khởi, đoàn kết chung tay xây dựng cuộc sống ấm no, đẩy lùi “giặc đói”, “giặc dốt” thì thực dân Pháp tái chiếm Thái Bình. Ở xã Hoàng Diệu, chúng bắn chết đồng chí Bùi Hữu - Bí thư xã và bắt đồng chí Nguyễn Văn Mới - Xã đội trưởng cùng một số du kích xã. Ông Nữu cùng chính quyền cách mạng phải di tản ra vùng tự do. “Khi tôi đi, địch đến nhà bắt nhốt tù và tra tấn bố tôi, đồng thời chúng đánh đập đe dọa vợ và các con tôi. Nghe tin, tôi rất đau lòng, nhưng phải nuốt nước mắt để tiếp tục hoạt động cách mạng, vận động nhân dân chống tề, không đóng thuế cho chính quyền tay sai, vận động nhân dân ủng hộ cách mạng diệt ác, trừ gian”-ông Nữu cho biết.
Được sự ủng hộ, bao bọc của nhân dân, lực lượng cách mạng đã đào được hàng chục căn hầm bí mật trong xã. Hơn thế, mỗi nhà dân còn tổ chức một điểm cất lương thực như: Khoai, sắn, ngô... để tiếp tế cho các cán bộ.
Phong trào kháng Pháp, chống tề ở xã Hoàng Diệu phát triển mạnh mẽ. Bực tức vì “dân cứng cổ”, bọn địch treo thưởng 350 đồng tiền Đông Dương cho ai bắt được ông Nữu. Ông Nữu kể: Lòng dân đã che chở cho cách mạng. Có lần bộ đội tổ chức đánh bốt Cầu Bo. Theo quy luật sau mỗi trận đánh của bộ đội, địch sẽ tổ chức đi càn, khủng bố, giết chóc nhân dân để trả thù. Là chủ tịch xã, trong trường hợp địch càn phải là người “cầm cờ” tập hợp quần chúng đoàn kết đấu tranh biểu tình chống hành động khủng bố của địch. Vì vậy, đang đấu tranh trong “bóng tối”, tôi phải xuất đầu lộ diện, ở ngay gần dân để sẵn sàng ứng phó. Hơn 3 ngày đêm hoạt động ngay trước mắt địch nhưng bọn mật thám, Việt gian vẫn không hay biết. Cũng rất may, đợt ấy toàn vùng bị lụt, địch không thể cơ động đi càn.
Hòa bình lập lại, ông giáo Nữu luôn là cán bộ mẫn cán ở địa phương. Noi gương cha, 3 con trai của ông giáo Nữu lần lượt lên đường tòng quân bảo vệ Tổ quốc. Người con thứ Phạm Văn Dung, chiến sĩ đặc công đã hy sinh anh dũng trên chiến trường...
Câu chuyện vừa dứt, ông giáo Nữu mài mực, cầm bút lông thảo từng nét chữ Tâm (chữ Hán) bay bổng trên vuông lụa tặng chúng tôi làm kỷ niệm cùng lời căn dặn: “Làm người cần nhất tâm sáng các cháu ạ!”.
VIỆT HÀ