Ông Thưởng "rươi"

“Anh cứ đi dọc theo đê, đến thôn Thanh Kỳ, xã An Thanh, huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương, hỏi nhà ông Thưởng “rươi” thì ai cũng biết nhé!”-CCB Phạm Xuân Thưởng, thương binh hạng 4/4 thời kháng chiến chống Mỹ, trả lời điện thoại và chỉ đường cho tôi như vậy.

Sở dĩ tôi có số điện thoại của CCB Phạm Xuân Thưởng là vì tôi liên hệ với Ban CHQS huyện Tứ Kỳ (Hải Dương) đề nghị giới thiệu về những thương binh, CCB tiêu biểu của địa phương để tôi đến tìm hiểu, lấy tư liệu viết báo. Trung tá Dương Văn Nam, Trợ lý Ban Chính trị (Ban CHQS huyện Tứ Kỳ) nhớ ngay đến CCB Phạm Xuân Thưởng. Ông Thưởng nhiều năm được Hội CCB tỉnh Hải Dương, Hội Doanh nghiệp CCB tỉnh Hải Dương tặng Bằng khen về thành tích tiêu biểu trong sinh hoạt hội, gương mẫu chấp hành pháp luật, làm kinh tế giỏi, giúp đỡ nhiều hộ CCB và nhân dân địa phương làm ăn, phát triển kinh tế. Ngày 13-6-2022, đồng chí Lê Minh Hoan, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về dự lễ hội lúa rươi hữu cơ, lần đầu tiên tổ chức tại huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương, đã đến tham quan mô hình lúa-rươi của ông Thưởng ở xã An Thanh. Bộ trưởng đánh giá đây là mô hình sáng tạo, sản xuất sản phẩm nông nghiệp sạch, vì sức khỏe con người, mang ý nghĩa vị nhân sinh sâu sắc, rất cần được nhân rộng...

Cựu chiến binh Phạm Xuân Thưởng (đội nón) giới thiệu về mô hình sản xuất "lúa-rươi" của gia đình.

Tìm đến ngôi nhà khang trang của thương binh Phạm Xuân Thưởng, chúng tôi được người thân cho biết ông ở nhà “ngoài đồng” rồi. Vậy thì chúng tôi ra ngoài đồng với ông. Đến nơi, ông lội ủng, nón mê, tiếp chúng tôi với nụ cười đôn hậu. Ông phân trần: “Rươi vào vụ chính là từ tháng 9 đến tháng 12, tức là âm lịch từ tháng 8 đến tháng 11, nên công việc của tôi rất bận rộn, phải chuẩn bị để thu hoạch rươi với sản lượng và chất lượng cao nhất”. Nghe ông nói, tôi nhớ các cụ ngày xưa đã đúc kết “Tháng chín đôi mươi, tháng mười mồng năm”. Đấy là lúc nước lên, rươi nổi nhiều nhất. Ông Thưởng bảo: “Nuôi rươi rất vất vả và phải hiểu được nó. Nuôi rươi hoàn toàn tự nhiên chứ không nhân tạo được, nghĩa là không thể dùng thuốc kích thích sinh trưởng, lạm dụng hóa chất”.

Nhìn dáng người mảnh khảnh của ông Thưởng, lại là thương binh mà làm chủ, quản lý hơn 5,5 mẫu ruộng ở khu bãi Ghềnh Sồn, ngoài đê xã An Thanh. Ngoài nuôi rươi, ông Thưởng còn cấy lúa, nuôi cáy, trồng chuối và một số hoa màu khác. Lúa thì chỉ cấy vụ chiêm, giống chất lượng cao ST-25. Thấy tôi băn khoăn sao chỉ cấy lúa một vụ chiêm, ông giải thích: “Vụ mùa nước to, cấy lúa thì cua, cáy, cà ra và một số loài thủy sản ăn rươi, thế thì không có năng suất nữa”. Ra là vậy. Tôi quê ở Hải Dương, có biết về rươi nên hỏi ông: Tập tính của rươi là sinh sống ở vùng nước lợ. Hải Dương rươi sống nhiều ở các xã cuối huyện Thanh Hà, giáp Hải Phòng, vì đó là vùng cuối của các con sông thuộc hệ thống sông Thái Bình. Ông lại ở Tứ Kỳ, đoạn sông Thái Bình chảy qua đây khá xa cửa biển? Nghe tôi nói xong, ông bảo: “Đó là câu chuyện dài và gian nan lắm. Khi quyết định thầu vùng bãi Ghềnh Sồn này, ai cũng bảo tôi hâm, gàn dở đấy, chắc là do vết thương ngày xưa phát tác hoặc do đi làm nghề sông nước nên mắc bệnh hoang tưởng”...

Rồi ông kể về cuộc đời mình. Câu chuyện của ông như những thước phim xúc động, giúp tôi hình dung về những năm tháng gian khổ nhưng đầy hào hùng mà thế hệ của ông đã trải qua. “Tôi nhập ngũ tháng 8-1973, sau khi ta đã ký Hiệp định Paris, nhưng miền Nam vẫn chưa được giải phóng. Nhập ngũ và huấn luyện chiến sĩ mới 3 tháng tại Trung đoàn 651 ở Hải Dương, kết thúc huấn luyện, cả đơn vị chúng tôi hành quân vào miền Nam chiến đấu. Ròng rã gần 3 tháng hành quân bộ, vượt qua các chặng đường Trường Sơn, vòng qua đất bạn, chúng tôi vào đến miền Tây Nam Bộ. Tôi được biên chế vào Trung đội Trinh sát, Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 1 Đồng Tháp (Quân khu 8).

Dưới sự chỉ huy của Trung đoàn trưởng Ba Cang, trung đoàn đã chiến đấu, lập nhiều chiến công ở vùng sông nước Đồng bằng sông Cửu Long. Ở đơn vị trinh sát, nhiệm vụ của chúng tôi là luồn sâu vào hậu phương, đồn bốt địch, nắm chắc vị trí hỏa điểm, vẽ sơ đồ bố phòng của địch để chỉ huy tiểu đoàn, trung đoàn xây dựng quyết tâm, chỉ huy tác chiến. Tôi đã tham gia cùng đơn vị chiến đấu nhiều trận, trong đó có các trận đánh địch ở bốt Chùa Ông (Long An), Ngã Sáu (Hậu Giang), Cổ Cò (Tiền Giang)...

Tháng 4-1974, Tiểu đoàn 2 chúng tôi về đóng quân ở Mỹ Tho (tỉnh Tiền Giang ngày nay) và làm công tác chuẩn bị chiến đấu. Nhiệm vụ của đơn vị tôi là đánh đồn Bằng Lăng. Qua trinh sát, chúng tôi nhận thấy đồn xây hình tam giác, đắp đất rộng khoảng 1,2m, bên trong lát toàn bộ bằng cây bằng lăng. Ngày 29-4-1974, đơn vị tôi tiến công đồn Bằng Lăng. Tôi được giao giữ súng B40. Sau khi bắn 3 quả đạn vào đồn địch, tôi bị trúng đạn của địch. Viên đạn bắn trúng đầu gối khiến tôi phải về tuyến sau điều trị. Năm 1975, tôi được điều ra miền Bắc, an dưỡng ở Đoàn 155 (Quân khu 3). Tháng 1-1976, tôi chuyển ngành sang công tác tại Công ty Vận tải sông biển Hải Phòng, làm công nhân lái tàu; đến năm 2004, tôi nghỉ hưu.

Về quê sinh sống với đồng lương hưu trí, tôi không đành lòng. Nhớ những năm làm nghề lái tàu, tôi đã đi qua nhiều vùng cửa sông, thấy nông dân nuôi trồng, thu hoạch rươi. Rồi tôi lần tìm đến các cơ sở nuôi rươi ở Hải Phòng để học tập kinh nghiệm, kỹ thuật nuôi. Tôi nhận thấy ở xã mình có khu bãi Ghềnh Sồn bỏ hoang, cỏ ngập đầu người. Sau khi xem xét kỹ, tôi thấy có khả năng thích hợp để nuôi rươi. Vậy là năm 2010, tôi làm hồ sơ xin đấu thầu 5,5 mẫu khu bãi Ghềnh Sồn. Tôi vay tiền, đầu tư làm bờ, xây cống dẫn nước; cải tạo đồng, đất...

Một, hai vụ đầu, do chưa có kinh nghiệm, lại đất mới nên năng suất rươi, cáy rất thấp. Không nản, tôi quyết tâm tìm tài liệu kỹ thuật, tiếp tục xuống Hải Phòng học thêm kinh nghiệm; thuê máy xúc hạ thấp nền đất; mua phân gà ủ cùng trấu, rơm, rạ để tạo mùn, độ màu mỡ cho đất... Quả là trời không phụ công người, đến năm 2014, sản lượng rươi tăng gấp 10 lần so với năm 2011. Rồi những năm sau, tôi đều trúng các vụ rươi, cáy. Tôi còn nghiên cứu, đưa giống lúa chất lượng cao ST-25 về trồng ở bãi. Mô hình lúa-rươi hình thành, cho thu nhập hằng năm của gia đình, trừ vốn, lãi hơn 500 triệu đồng...”.

Cựu chiến binh Phạm Xuân Thưởng.

Hiệu quả từ mô hình lúa-rươi lan xa, bà con trong làng từ chỗ chê bai đến khâm phục và học tập, làm theo. Ông Thưởng không định kiến với những dư luận trước đây mà luôn sẵn lòng giúp đỡ bà con, hướng dẫn kỹ thuật làm đất, nuôi rươi, thu hoạch rươi và trồng lúa chất lượng cao. Hiện nay, xã An Thanh có khoảng 200 hộ làm theo mô hình lúa-rươi của CCB Phạm Xuân Thưởng, toàn xã có gần 150ha đất đồng bãi nuôi rươi. Sản lượng khai thác rươi hằng năm của xã đã lên đến hàng trăm tấn, riêng nhà ông Thưởng đạt hơn 2 tấn rươi. Giá rươi theo thị trường hiện nay từ 300.000 đồng/kg đến 350.000 đồng/kg.

“Làm chủ khu bãi rộng thế này, với sức thương binh và gần 70 tuổi rồi, ông làm sao quán xuyến?”-tôi hỏi ông Thưởng. Ông trả lời: “Từ khi mô hình lúa-rươi có hiệu quả, tôi thuê nhân công và tạo công ăn việc làm thường xuyên cho 5-10 lao động, thu nhập 5-7 triệu đồng/người/tháng. Ngoài hướng dẫn các gia đình CCB, tôi còn ưu tiên nhận lao động là con thương binh, thân nhân liệt sĩ. Tôi cũng giúp về vốn cho các hộ CCB có hoàn cảnh khó khăn phát triển kinh tế gia đình. Ngoài ra, tôi còn tham gia sinh hoạt trong Hội Doanh nghiệp CCB tỉnh Hải Dương và của huyện Tứ Kỳ. Các cuộc vận động, quyên góp xây dựng Quỹ đền ơn đáp nghĩa, Quỹ vì người nghèo... tôi đều tham gia tích cực, hằng năm ủng hộ hàng chục triệu đồng”...  

 Sự nỗ lực lao động sản xuất và lòng nhân ái của CCB, thương binh Phạm Xuân Thưởng đã được ghi nhận qua những tấm giấy chứng nhận, bằng khen, giấy khen của chính quyền và hội, ngành các cấp. Song ông tâm sự: “Đã là Bộ đội Cụ Hồ thì phải dám đương đầu với khó khăn, gian khổ. Trên chiến trường thì không sợ hy sinh, trên mặt trận lao động sản xuất thì không ngại thất bại. Song, dù ở đâu cũng phải không ngừng tìm tòi, đúc rút kinh nghiệm, có như thế mới thành công”...

Bài và ảnh: XUÂN GIANG