Mở đầu cuộc trò chuyện, CCB Trần Văn Lịch, nguyên thủy thủ Tàu 198, Đoàn 125-Chủ tịch Hội truyền thống Đường Hồ Chí Minh trên biển TP Hải Phòng nhắc về địa danh mũi Ba Làng An thuộc xã Bình Châu (Bình Sơn, Quảng Ngãi). Sở dĩ có tên như vậy là vì ở đây có 3 làng cùng có tên An, đó là An Hải, An Vĩnh và An Kỳ. Ông Lịch kể: “Khoảng 23 giờ ngày 14-7-1967, Tàu 198 của chúng tôi gần đến mũi Ba Làng An thì bị địch phát hiện, chúng bắn đạn pháo liên tục. Lúc đó, Thượng úy Hoàng Ngọc Trạch, Chính trị viên tàu hy sinh và Trung úy, Thuyền phó Phạm Chuyên Nghiệp bị thương nặng. Tôi và chiến sĩ Ngô Quốc Thái được lệnh rời tàu để dìu đồng chí Nghiệp vào bờ. Chúng tôi thay nhau vác, cõng đồng chí Nghiệp chạy gần 5km tới khu nhà dân. Lúc đó gần 5 giờ sáng, du kích địa phương đưa chúng tôi xuống địa đạo, nhưng do vết thương quá nặng nên đồng chí Nghiệp đã hy sinh. Khoảng 8 giờ sáng, đồng chí Tưởng là Xã đội trưởng cùng đồng chí y tá xuống hầm phát hiện hai chân của tôi và đồng chí Thái chi chít gai đâm, căng cứng, bàn chân sưng vù. Chúng tôi được quân y tận tình chữa trị, nên vết thương sớm lành để trở lại đơn vị”.
    |
 |
| Các cựu chiến binh Đoàn tàu không số tại nhà khách của Quân chủng Hải quân. Ảnh: THÁI KIÊN |
Tiếp lời đồng đội, CCB Phạm Thanh Bình, nguyên thủy thủ Tàu 645 thì chia sẻ cảm xúc lần đầu tiên đối mặt tàu địch trên biển. Đó là trận đánh diễn ra ngày 24-4-1972. Theo trí nhớ của ông Bình, Tàu 645 có 21 cán bộ, chiến sĩ, do Chính trị viên Nguyễn Văn Hiệu (sau này được truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân) và Thuyền trưởng Lê Hà chỉ huy. “Ngày 23-4-1972, tàu chúng tôi cách Phú Quốc chừng 60 hải lý với ý định chờ trời tối sẽ vào vị trí tập kết. Tuy nhiên, 14 giờ hôm đó, Tàu 645 nhận được điện của sở chỉ huy trong đất liền thông báo, đến đêm sẽ có thuyền đón ở mũi Cà Mau để dẫn đường vào bến. 19 giờ xuất hiện một tàu địch từ vịnh Thái Lan đi tới. Tàu 645 tăng tốc chạy ra khơi để thoát khỏi sự truy đuổi của địch. Ngay sau đó, địch điều máy bay bắn pháo sáng. Trong ánh pháo sáng chói lòa, chúng tôi đã nhìn rõ phía trước có 3 tàu địch nữa. Tàu của địch bám rất sát tàu ta, hai bên vờn nhau mấy giờ đồng hồ. Rạng sáng 24-4, địch xác định được tàu ta giả dạng tàu đánh cá nên chúng dùng loa kêu gọi đầu hàng. Thấy gọi hàng không kết quả, chúng bắn pháo dữ dội nhằm uy hiếp tàu ta", ông Bình kể.
Trước tình thế đó, Thuyền trưởng Lê Hà quyết định toàn tàu nổ súng, chống trả quyết liệt. Các loại súng, hỏa lực của ta hướng nòng về phía tàu địch đồng loạt nhả đạn... Lúc này, địch tập trung hỏa lực đánh trả rất ác liệt, nhiều đồng chí cán bộ, chiến sĩ trên tàu bị thương và hy sinh. 9 giờ sáng cùng ngày, tàu ta vừa cơ động ra xa, vừa đánh trả địch. “Khoảng 11 giờ, một quả đạn lớn trúng vào xích lái, tàu ta không còn điều khiển được, bắt đầu chạy vòng tròn. Khi biết tàu hỏng lái không thể cơ động được nữa, Thuyền trưởng Lê Hà lệnh cho mọi người mặc áo phao nhảy xuống biển bơi vào bờ. Chính trị viên Nguyễn Văn Hiệu xung phong ở lại điểm hỏa bộc phá hủy tàu, phi tang vũ khí, hàng hóa, tài liệu. Khi anh em rời tàu với khoảng cách an toàn, nghe một tiếng nổ lớn, một cột lửa đỏ cùng với cột sóng cao hàng chục mét làm chấn động cả vùng biển. Những mảnh vỡ của tàu ta bắn rất mạnh sang các tàu địch. Chính trị viên Nguyễn Văn Hiệu đã anh dũng hy sinh...”, ông Bình kể tiếp.
Khoảng 11 giờ 30 phút ngày 24-4-1972, ngoài số 6 cán bộ, chiến sĩ hy sinh, 16 đồng chí còn lại đều bị địch dùng trực thăng và tàu quây bắt trên biển, rồi đưa về Sài Gòn giam ở Chí Hòa. Sau đó, địch chuyển anh em giam gần một năm ở khu 11, nhà tù Phú Quốc. Tháng 4-1973, toàn bộ số anh em bị địch bắt trên Tàu 645 đã được trao trả vào đất liền đợt cuối cùng.
YÊN BÌNH