Từ tiếng súng mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ
Cuối tháng 12-1953, Trung đoàn 45 (nay là Lữ đoàn 45) nhận lệnh lên đường tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ. Rời Tuyên Quang, sau hơn nửa tháng hành quân, toàn bộ xe pháo của đơn vị đã tới vị trí tập kết ở khu vực Tuần Giáo, Điện Biên. “Đến ngày 16-1-1954, khẩu pháo đầu tiên của Đại đội 802 tiến vào đường kéo pháo thử. Đây là con đường mới mở xuyên qua núi, vượt qua nhiều đèo cao dốc đứng, có đoạn sát mép vực. Mỗi khẩu pháo phải có từ 80 đến 100 người kéo, mà pháo cũng chỉ nhích lên từng bước một. Vừa kéo, vừa chèn suốt cả một đêm dài cũng chỉ lên được chừng 300m. Trung đoàn đã phát huy sáng kiến bằng cách dùng tời ở trên đỉnh dốc kéo pháo để giảm bớt sức người. Ngoài ra còn phải bắc dàn ngụy trang suốt đoạn đường hàng chục cây số để che mắt phi cơ địch”, cựu chiến binh Hoàng Hải, nguyên chiến sĩ Điện Biên, nguyên Chính trị viên Tiểu đoàn 1, Trung đoàn 45 (sau này là Trưởng phòng Tổ chức, Cục Tổ chức, Tổng cục Chính trị, đã nghỉ hưu) cho biết.
Cuộc vật lộn với đèo cao, suối sâu, đường trơn và sự đánh phá của địch để kéo pháo vào trận địa là một thử thách vô cùng gian lao. Cựu chiến binh Nguyễn Đức Tình, nguyên chiến sĩ Đại đội 806, Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 45 không thể nào quên những lần vượt đèo dốc dựng đứng đến 60 độ như dốc Bảy Tời, vực sâu Vườn Chuối, suối Ngựa, suối Cây Cụt... Ông thường kể lại cho cán bộ, chiến sĩ Lữ đoàn 45 trong các buổi gặp mặt truyền thống về những lần đang vượt đèo thì máy bay địch thả bom napan đánh phá, chặn đường, rừng bốc cháy, ngọn lửa lan nhanh vây quanh pháo. Cứu người hay cứu pháo? Không cần chờ lệnh, mọi người lập tức lao vào dập lửa, cứu pháo. Hay có lần pháo đang xuống dốc, bất ngờ mảnh bom địch phạt đứt dây tời, mấy chục con người cố gắng ghìm lại nhưng không giữ nổi, bị pháo kéo lê, lao nhanh về phía vực. Không chần chừ, pháo thủ Nguyễn Văn Chức, Khẩu đội 3, Trung đội 2, Đại đội 806 nhanh chóng lao thân mình chèn phía trước, pháo chồm qua người anh, mất đà đâm vào một gốc cây rồi dừng lại. Anh đã hy sinh để pháo còn nguyên vẹn...
Chỉ trong vòng 10 ngày, trung đoàn đã đưa được pháo vào trận địa. Nhưng cũng lúc này, Bộ chỉ huy chiến dịch quyết định thay đổi phương án tác chiến, trung đoàn được lệnh kéo pháo ra. Kéo pháo vào đã vô cùng gian khổ, kéo pháo ra còn quyết liệt, gian khổ hơn nhiều. Nhưng bằng ý chí, quyết tâm, bằng sự đồng lòng của tập thể, cán bộ, chiến sĩ trung đoàn đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Để ngay sau đó, trung đoàn đã bắn thẳng những phát đạn đầu tiên vào cứ điểm Him Lam, mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ.
Đến Phong trào “Pháo thủ toàn năng”
“Trong kháng chiến, Đoàn Tất Thắng đã tham gia chiến đấu hàng nghìn trận, dù chiến đấu hiệp đồng hay độc lập, tập trung hay phân tán thì với phương châm đã đánh là “tất thắng”, lữ đoàn luôn thắng ngay từ trận đầu, càng đánh càng mạnh. Cùng với nhân tố chính trị-tinh thần thì việc làm tốt công tác huấn luyện bộ đội là cội nguồn của những thành công đó”-Đưa chúng tôi đi tham quan khuôn viên khang trang, rợp mát bóng cây xanh của đơn vị, Đại tá Nguyễn Công An, Chính ủy Lữ đoàn 45 cho biết.
Phát huy truyền thống “cái nôi” của Phong trào “Pháo thủ toàn năng”, những năm qua, cấp ủy, chỉ huy lữ đoàn chỉ đạo tổ chức huấn luyện toàn diện. Do được trang bị nhiều loại súng, pháo có tính năng kỹ thuật, chiến thuật khác nhau nên quá trình huấn luyện, lữ đoàn luôn lấy phương châm “cơ bản, thiết thực, vững chắc”, trong đó tập trung vào hợp luyện chỉ huy bắn các cấp, phương pháp tổ chức điều hành ôn luyện. Lữ đoàn thực hiện huấn luyện đồng bộ, chuyên sâu, lấy huấn luyện kỹ thuật chuyên ngành làm cơ sở, huấn luyện chiến thuật làm trung tâm, đồng thời tăng cường huấn luyện theo các phương án tác chiến, huấn luyện dã ngoại với cường độ cao và tổ chức diễn tập tổng hợp... với tiêu chí bộ đội phải thành thạo về kỹ thuật, chiến thuật, không chỉ làm chủ vũ khí, trang bị được biên chế mà còn đảm nhiệm được nhiều vị trí chiến đấu. Do đó, từ năm 2014 đến 2020, lữ đoàn luôn được công nhận là “Đơn vị huấn luyện giỏi”, là một trong 50 tập thể điển hình tiên tiến xuất sắc toàn quân trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, là điểm sáng trong Phong trào Thi đua Quyết thắng của binh chủng...
Tìm hiểu truyền thống và quá trình trưởng thành của đơn vị, chúng tôi được biết, ngoài làm tốt công tác huấn luyện chiến đấu và sẵn sàng chiến đấu, Lữ đoàn 45 còn vinh dự được giao nhiệm vụ bắn pháo lễ trong nhiều sự kiện trọng đại của đất nước như: 1.000 năm Thăng Long-Hà Nội; 70 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9; đón các đoàn khách quốc tế và đặc biệt là giúp đỡ Quân đội Hoàng gia Campuchia huấn luyện bắn pháo lễ tại Lễ hỏa táng và Lễ chuyển di cốt cựu Quốc vương Norodom Sihanouk... Theo Thượng tá Trần Đình Mạnh, Lữ đoàn trưởng, người từng nhiều lần chỉ huy đội bắn pháo lễ thì khó nhất là làm thế nào để bảo đảm thống nhất, động tác phải đều, đẹp trên nền nhạc quốc thiều trong khoảng thời gian nhất định. Thượng tá Trần Đình Mạnh nhớ nhất lần tham gia bắn pháo lễ chào mừng một nguyên thủ sang thăm chính thức nước ta. Năm ấy, đơn vị đang thực hiện diễn tập hiệp đồng quân binh chủng tại Trường bắn Quốc gia khu vực 1 nên quân số đều tập trung cho nhiệm vụ này. Khi được giao chuẩn bị bắn pháo lễ, các anh có chưa đầy nửa tháng để vừa tổ chức trang bị khí tài, vừa luyện tập bảo đảm hoàn thành tốt nhiệm vụ. Khắc phục khó khăn, đội pháo lễ đã luyện tập cả ngày đêm để đúng thời khắc quyết định, 21 phát đại bác đã vang rền trên bầu trời Thủ đô theo nghi thức trọng thể dành cho nguyên thủ quốc gia. “Nhìn các pháo thủ tập trung cao độ, động tác “đều như một” trên cả 5 cụm pháo, ít ai biết chúng tôi đã phải tính toán từng giây để truyền lệnh và thực hiện động tác. Sau những giờ đổ mồ hôi trên thao trường, thành quả thu được thật “ngọt ngào”. Đó là sự thành công của tinh thần hiệp đồng, lập công tập thể của những “pháo thủ toàn năng” trong giờ xung trận!”, Thượng tá Trần Đình Mạnh tự hào khẳng định.
PHẠM THU THỦY