Trong những năm tháng chiến đấu và phục vụ chiến đấu trên tuyến lửa Trường Sơn, ông đã lưu giữ những kỷ niệm sâu sắc bằng 5 cuốn nhật ký chiến trường. Nổi bật trong nhật ký của Đinh Thế Quán là ý chí quyết tâm, háo hức ra mặt trận và nỗi lòng trăn trở, tình cảm với thương binh…
Quyết tâm vào tuyến lửa
Ngay từ ngày đầu nhập ngũ, ngày 20-3-1968, Đinh Thế Quán đã khẳng định quyết tâm gác lại tất cả để ra mặt trận: Đi đã học sau! Bao giờ học chẳng được chứ không đi chiến đấu bây giờ mai sau chiến thắng thì còn đâu mà chiến đấu. Đi! Đi đâu? Chưa biết, song chắc chắn được vào chiến trường. Làm gì cũng được miễn là được góp phần vào ngày toàn thắng.
    |
 |
|
Đại úy, bác sĩ, cựu chiến binh Đinh Thế Quán bên những cuốn nhật ký chiến trường. Ảnh: YẾN LONG. |
Ngày 21-3-1968: Sáng nay mình được biên chế chính thức vào Đại đội 26, Tiểu đoàn 60-một tiểu đoàn xe mới zil 130 thuộc Bộ tư lệnh Đoàn 559. Ha ha! Mình lại được đi vào tuyến lửa với tư cách là một chiến sĩ vận tải. Nhớ có lần đi chơi thấy nhiều ô tô vận tải chở hàng vào Nam, mình đã thốt lên: “Có thể nói cuộc chiến tranh này là của ô tô”, thì bây giờ mình được về với nó. Mình rất thích, rất vui vì được làm “người lính đi đầu” mặc dù vào “nghề” này chắc chắn sẽ vất vả, nguy hiểm hơn nhiều so với những trạm tĩnh tại. Hôm nay được phân công làm y tá trưởng đại đội kiêm Bí thư chi đoàn. Niềm vui và cả háo hức, mình phải cố làm cho thật tốt mọi việc được giao.
Ngày 27-3-1968: Đi! Ta đi ra trận! Mặt trận của ta sẽ trầm lặng song căng thẳng hơn các mặt trận chiến đấu khác. Nó thử thách con người nhiều hơn. Mình đi phục vụ những người chiến sĩ đó nghiễm nhiên mình cũng gắn số phận vào đó. Vậy cũng là được thử thách qua chuyến đi này. Điều này thật thú vị.
Ngày 5-4-1968: … Mình ẩn nấp ở đây không biết có ai bị thương không. Ác liệt quá, mong đồng đội đừng ai bị gì hết.
Ngày 20-4-1968: Dọc đường đi, nghe thông tin vào Binh trạm 7, nơi vừa lập công lớn bắn rơi nhiều máy bay trong một ngày, mình thấy vui vui, tinh thần thoải mái vì chuyến đi này thực sự được ra mặt trận.
Ngày 25-4-1968: Đây đã là mặt trận phía tây Đường 12. Có gì vui khi được ra trận lại có một việc hợp sức. Không chỉ riêng mình mà nhiều người khác cũng vui không kém. Một niềm vui đơn giản là được đi đánh giặc. Nếu mình chăm sóc tốt sức khỏe của các đồng chí ở đây tức là mình đã góp một phần nhỏ vào chiến thắng của chiến dịch này. Công tác ngay sát nách địch cũng là một lần tập dượt với thử thách khói lửa, gian nan.
Ngày 17-5-1968: Từ sáng sớm mình đã nghe tin chính thức được bổ sung về Binh trạm 7-binh trạm đầu sóng ngọn gió của mặt trận. Tin này làm mình vừa mừng lại vừa lo. Mừng là vì mình tiếp tục được thử lửa ở nơi ác liệt. Lo là vì không biết mình có đủ sức, đủ trình độ để phục vụ và công tác không. Dù thế nào mình cũng phải quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ…
Sau gần một năm công tác ở Binh trạm 7, chứng kiến bao trận B-52, pháo kích của địch trút xuống chiến trường, lúc chạy càn, khi đào hầm trú ẩn với những ngày đói lả, chiến sĩ quân y Đinh Thế Quán luôn hun đúc ý chí quyết tâm, sẵn sàng vì nhiệm vụ. Vóc dáng bé nhỏ, sức khỏe không tốt, có những lúc khó khăn, anh đã trăn trở, tự đấu tranh với chính mình để rồi thông suốt tư tưởng “phải vượt lên chính mình” để hoàn thành nhiệm vụ.
Ngày 20-4-1969: … Binh trạm ngày càng gần gũi, thân thương. Mình tự hào vì đã được sống và chiến đấu trên một chiến trường khó khăn, ác liệt nhất. Mình cũng rất vui vì được sống, chiến đấu nơi thượng nguồn con sông Hương thơ mộng. Phải góp chút công sức để giữ gìn vẻ thơ mộng ấy thông qua chính công việc của mình chăm sóc cho thương binh mau khỏi để trở lại chiến trường tiếp tục chiến đấu tiêu diệt quân thù.
Ngày 30-4-1969: Sáng nay trên đường công tác, gặp mấy cô dân công, mình giả làm phóng viên “phỏng vấn” một cô gái Vân Kiều gùi trên lưng hơn 40kg gạo, rằng: “Gùi vậy có mệt không đồng chí?”. Cô ngay thật trả lời: “Mệt thì mệt hung, nhưng tích cực vì cách mạng nên gùi thôi”. Chao ôi, gùi nặng là vì cách mạng chứ không phải không biết mệt. Liệu mình đã có tinh thần như thế chưa? Liệu mình có cố gắng hơn được nữa không? Mình đã ở chiến trường hơn một năm rồi, phải cố gắng hơn nữa vì cách mạng, nhất định như thế!
Hết mình chăm lo sự sống thương binh
Ngày 1-4-1968: Hôm nay, lúc mình vừa ngủ chập chờn, chợt tỉnh giấc vì pháo sáng nổ ngay đỉnh đầu. Đồng chí Giai gọi dậy đi cấp cứu. Mình hồi hộp xách cái túi thuốc chạy lên. Pháo sáng vẫn rực trên đầu. Máy bay địch vẫn vè vè lượn. Mình nép dưới hàng cây chạy tới chỗ thương binh mà trong đầu hiện lên bao câu hỏi. Phải làm gì để cứu sống một mạng người? Tính mạng anh thương binh giờ đây gần như trong tay mình. Cái vốn y tá 15 ngày với túi cấp cứu toàn thuốc viên và bông băng, mình phải làm thế nào để cứu sống đồng đội?... Gặp nạn nhân, anh ấy nằm bên đường, người còn nóng nhưng tim không đập nữa, hai bên sườn bầm tím, tụ máu. Mình vội vàng hà hơi thổi ngạt, xoa bóp tim ngoài lồng ngực cho anh, vẫn không hiệu quả. Đành đề nghị đưa đi cấp cứu ngay. Nạn nhân có thể tử vong… Đây là lần đầu tiên mình vào nghề và đã thất bại. Mình đã không có cách gì để giúp đồng chí ấy sống lại… Lương tâm cắn rứt, tự trách mình không đủ kiến thức chuyên môn…
Ngày 5-4-1968: Bom đạn dữ quá, mọi người đều tìm chỗ ẩn náu. Mình cũng loay hoay tìm được chỗ núp kín đáo, nhưng sao thấy bất an. Mình sẽ ăn nói sao đây nếu đồng đội đang nằm vệ đường bị trúng bom đạn mà không được cấp cứu kịp thời? Bom đạn cứ nổ lụp bụp như đốt thêm nỗi lo lắng. Suốt hơn một giờ đồng hồ máy bay cứ quần trên đầu, bom đạn cứ nổ. Cuối cùng không chờ được nữa, mình lao ra đường thì được tin anh Cát bị thương và đã được cấp cứu. Mình lăng xăng nhìn ngó với ý định tìm xem có đồng chí nào bị thương đang nằm đâu đó hay không… May thật, tất cả vẫn ổn, mình thấy nhẹ lòng hơn.
|
|
 |
|
Những trang nhật ký của ông Quán. |
Ngày 25-4-1968: Sáng nay nghe được những câu chuyện kể về hành động anh hùng, dũng cảm của các chiến sĩ công binh, thông tin, mình thật khâm phục họ. Cuộc sống, chiến đấu ở đây đang hừng hực vậy đó! Với vốn kỹ thuật ít ỏi, với sức vóc nhỏ bé này, mình phải làm gì để góp được một phần vào chiến dịch này? Phải làm tốt nhiệm vụ được giao, bảo đảm sức khỏe cho anh em và các thủ trưởng thật tốt. Gắng học thêm nghiệp vụ chuyên môn để phục vụ chu đáo hơn!
Ngày 1-5-1968: Điều kiện sinh hoạt khó khăn, ăn uống thiếu thốn, làm việc quá sức, một số đồng chí đã ốm. Thủ trưởng Thắng sốt. Công việc y tá của mình bắt đầu bận rộn. Thuốc men khan hiếm quá, mình mong ngày mong đêm xe chở thuốc vào mà càng trông càng mất. Sốt ruột thật!
Ngày 7-5-1968: Suốt từ 8 giờ sáng đến 1 giờ chiều không lúc nào ngớt tiếng bom đạn và tiếng gầm rú của các loại máy bay. Mình ngồi trong hầm hồi hộp chờ đợi và lo cho đồng đội ở ngoài bị thương vong. Tim mình giật thót khi nghe chuông điện thoại reo. Có lệnh gọi sang ngay cấp cứu hai đồng chí chiến sĩ thông tin! Mình lao đi với túi thuốc trên tay, mặc cho bom đạn vẫn uỳnh oàng nổ khắp. Trước mặt mình chỉ còn nỗi lo làm sao cứu được đồng đội vượt qua “lưỡi hái tử thần”…
Ngày 22-5-1968: Từ ngày “vào nghề” tới nay, mình đã phải buông tay để thần chết cướp đi 4 sinh mạng đồng đội. Cả 4 trường hợp mình đều không có lỗi, nhưng sao buồn và áy náy đến vậy. Mình không đủ kiến thức để cứu họ. Cái dốt đúng là đồng lõa của kẻ thù! Muốn thắng nó thì phải học, học nữa, học mãi Quán ạ. Mình phải gắng làm người lính tốt trong đoàn quân trực tiếp chiến đấu với thần chết này. Phải lấy kiến thức chuyên môn, kỹ năng thực hành để bù lấp lỗ hổng về kiến thức cơ bản chỉ được đào tạo 15 ngày…
Ngày 5-4-1970, Đinh Thế Quán vinh dự được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam. Kết thúc chiến tranh, y tá Đinh Thế Quán được cử đi học trở thành bác sĩ, phục vụ chiến đấu trên chiến trường nước bạn Campuchia, rồi ông chuyển ngành sang công tác tại Bệnh viện Điều dưỡng và Phục hồi chức năng TP Hồ Chí Minh. Suốt mấy chục năm qua, những cuốn nhật ký luôn được ông cất giữ như thể cất giữ một thời hào hùng, hiến dâng tuổi thanh xuân cho đất nước.
HOÀNG THÀNH