QĐND - Giên Phôn-đa (Jane Fonda) là một trong những nhân vật nổi tiếng ở Mỹ và trên thế giới. Bà được xếp vào danh sách 100 ngôi sao điện ảnh vĩ đại, nhưng đặc biệt, bà còn là người Mỹ tiên phong trong phong trào phản đối chiến tranh, đòi lập lại hòa bình ở Việt Nam. Tháng 7-1972, khi đế quốc Mỹ leo thang ném bom đánh phá Hà Nội và các tỉnh lân cận, Giên Phôn-đa đã một mình đến Việt Nam. Bức ảnh đen trắng chụp Giên Phôn-đa đang quay phim thành phố dệt Nam Định đổ nát sau những đợt ném bom của máy bay Mỹ là tiếng nói đanh thép tố cáo tội ác của cuộc chiến phi nghĩa mà đế quốc Mỹ gây ra tại Việt Nam.

Nữ diễn viên Giên Phôn-đa quay cảnh thành phố Nam Định bị hủy diệt vì những trận bom Mỹ, tháng 7-1972. Ảnh: Chu Chí Thành.

Trong cuốn hồi ký “Một mình đến Việt Nam” đã được xuất bản, Giên Phôn-đa ghi lại cảm xúc của mình: “Khi bay đến gần Hà Nội, tôi nhìn ra cửa sổ máy bay và thấy bóng đen của 8 chiến đấu cơ “Con ma” của Mỹ lượn vòng trên bầu trời thành phố Hà Nội. Tôi cứng cả người lại... Tôi nhìn chăm chắm vào những chiếc máy bay khuất dần tầm mắt. Những chiếc máy bay của nước tôi đang thả bom vào thành phố sắp đón nhận tôi như một khách mời... Chuyến xe dài một giờ từ sân bay về Hà Nội là một chấn động lớn. Tôi chờ đợi nhìn thấy một sự tuyệt vọng. Nhưng thay vào đó, tôi thấy người, rất nhiều người, bận rộn với công việc của họ, mặc dù vừa mới cách đây một tiếng thành phố bị thả bom... Đây đó, tôi nhìn thấy những đống đổ nát, nhà mất nóc và những hố bom... Ngồi trong xe, tôi không thể cất lời. Cảm xúc cuốn tôi đi quá mạnh mẽ, buồn đau và tội lỗi về những điều mà chính phủ của tôi đang làm; khâm phục cách người dân ở đây tiếp tục cuộc sống của họ...".

Tác giả của bức ảnh nổi tiếng nói trên là phóng viên chiến trường Chu Chí Thành. Ông kể lại: Tháng 7-1972, tôi là phóng viên ảnh của Thông tấn xã Việt Nam, được giao nhiệm vụ chụp các hoạt động của Giên Phôn-đa trong một tuần ở Hà Nội. Trước đó, tôi từng tiếp xúc và chụp ảnh các đoàn đại biểu thanh niên, sinh viên thế giới, các chính khách của Mỹ và phương Tây tới thăm Việt Nam. Tôi thấy được ở họ lòng cảm phục và yêu mến dành cho chúng ta. Đó là điều thuận lợi cho Việt Nam trong cuộc chiến đấu chống kẻ thù xâm lược. Trong bối cảnh đó, Giên Phôn-đa đã đến Việt Nam với trái tim của một người Mỹ yêu hòa bình. Cô mặc chiếc áo bà ba trắng, quần lụa đen, đội nón rất độc đáo. Trong một tuần ở miền Bắc, cô làm việc như một ký giả với một lịch làm việc bận rộn. Cô vừa chụp ảnh, quay phim, ghi âm tất cả những gì mắt thấy tai nghe ở những nơi cô đến. Giên Phôn-đa đến Bệnh viện Bạch Mai, ân cần thăm hỏi những bệnh nhân vừa bị trúng bom, thăm những công nhân Nhà máy Dệt 8-3 bị thương, gặp các diễn viên của Đoàn kịch Hà Nội... Cô đã đến và tận mắt chứng kiến thành phố dệt Nam Định bị hủy diệt sau những đợt ném bom của máy bay Mỹ. Cô đi trên con đê sông Hồng bị bom Mỹ tàn phá nhằm mùa nước lũ đến là nhấn chìm Hà Nội và Đồng bằng Bắc Bộ trong biển nước. Đặc biệt, cô được gặp các tù binh Mỹ tại Hilton (nhà tù Hà Nội) để thấy chính sách nhân đạo của Việt Nam. Đi đến đâu, tiếp xúc với ai, Giên Phôn-đa đều rất hòa đồng, thân thiện. Thái độ, cử chỉ ân cần khi cô thăm hỏi từng bệnh nhân đã gieo vào lòng tôi thiện cảm về một phụ nữ đẹp, nổi tiếng, giàu lòng nhân ái. Không chỉ tôi mà những người tiếp xúc với Giên Phôn-đa đều nhận ra tấm lòng của cô. Rằng cô đến đây không phải bằng tâm thế của kẻ thù mà với tư cách là một người bạn. Cô đứng về phía những người yêu hòa bình, chống chiến tranh và phản đối chiến tranh ở Việt Nam. Vì thế, mọi người đều thực sự coi cô là bạn và dành cho cô tình cảm nồng hậu.

Một tuần trôi qua, tôi chụp được khá nhiều ảnh về những hoạt động của Giên Phôn-đa. Qua ống kính máy ảnh của tôi, Giên Phôn-đa không chỉ là một diễn viên màn bạc Hollywood nổi tiếng mà là một công dân Mỹ phản chiến, đấu tranh cho hòa bình, là một nhân chứng lịch sử của chiến tranh xâm lược do chính quyền Mỹ tiến hành. Sau này, tôi được biết cô và gia đình đã hai lần quay trở lại thăm Việt Nam.

HÀ THU