Trong cuộc Khởi nghĩa Hai Bà Trưng (năm 40) và kháng chiến chống Đông Hán (từ năm 42 đến 44), có nhiều tướng lĩnh là phụ nữ tham gia, trong đó Lê Chân là nữ tướng tài sắc, có nhiều đóng góp trong cuộc khởi nghĩa do Hai Bà Trưng lãnh đạo chống ách đô hộ của phong kiến phương Bắc.

Mùa xuân, những người dân vùng Nga Sơn (Thanh Hóa) thích có cành hoa Tết thường rủ nhau đến chân núi Tam Điệp, lần theo bờ sông Càn, hướng xuôi ra biển. Ở đó, những cành đào da mốc nở hoa trắng suốt một vùng núi. Những cây đào cổ còn nở hoa quanh vách đá Thần.

Trong lịch sử nhà nước phong kiến Việt Nam có một vị quan đặc biệt, thanh liêm nhất mực. Điều khác thường là ông được người thời nhà Thanh (Trung Quốc) xây đền thờ trên đất Trung Hoa khi còn sống. Ông chính là Thiếu bảo, Quận công Nguyễn Công Cơ-người trẻ nhất đỗ Tiến sĩ khoa thi năm 1697, khi 22 tuổi. Tên tuổi ông được khắc trên bia đá, lưu danh tại Văn Miếu-Quốc Tử Giám.

Năm 2024 tính theo lịch can-chi là năm Giáp Thìn. Giáp đứng đầu hệ can, Thìn ở hàng thứ năm trong hệ chi. Chuyển sang hệ 12 con giáp thì Thìn là rồng-con vật duy nhất mang tính tưởng tượng so với 11 con vật có thực còn lại...

Dịp cuối năm Quý Mão 2023, chúng tôi về thăm làng Giai Phạm thuộc xã Giai Phạm, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên và đến thăm viếng Đền thờ nữ sĩ Đoàn Thị Điểm. Từ đây, những câu chuyện về họ Đoàn hiển hiện trong tôi.

Cầm Bá Thước là một trong những văn thân, sĩ phu yêu nước, thủ lĩnh xuất sắc trong Phong trào Cần Vương chống Pháp cuối thế kỷ 19 ở Thanh Hóa. Tài năng của ông thể hiện trong việc quy tụ được sự ủng hộ và tham gia khởi nghĩa của nhân dân, trong chỉ đạo xây dựng hệ thống căn cứ địa và chỉ huy chiến đấu linh hoạt...

Mùa xuân năm 1925, một số học viên xuất sắc của lớp huấn luyện chính trị do đồng chí Vương (tức Nguyễn Ái Quốc) trực tiếp tổ chức, lãnh đạo và giảng dạy tại Quảng Châu (Trung Quốc) vinh dự được lựa chọn gửi vào học tại Trường Quân sự Hoàng Phố-ngôi trường danh tiếng lúc bấy giờ. Trong số những học viên xuất sắc đó có Trương Vân Lĩnh-người sau này trở thành một cán bộ quân sự tài ba của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Một trong những danh tướng được coi đứng hàng bậc nhất dưới thời các vua triều Nguyễn: Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức là Nguyễn Tri Phương. “Đóng góp nổi bật của ông là ngay khi thực dân Pháp nổ súng xâm lược nước ta, ông đã kiên quyết đứng về phe kháng chiến, quyết tâm kháng chiến bảo vệ độc lập dân tộc”(1). Nguyễn Tri Phương đã chỉ huy nhiều trận đánh quan trọng ở các miền Trung-Nam-Bắc, trong đó, với cương vị Tổng đốc trực tiếp chỉ huy ở Mặt trận Hà Nội (1873), ông đã dốc toàn bộ tâm sức quyết tâm chiến đấu bảo vệ thành Hà Nội.

Dưới danh nghĩa lập đồn điền, chiêu mộ dân lưu tán vỡ hoang, Nguyễn Xuân Ôn (1825-1889) đã tập hợp lực lượng, xây dựng căn cứ Đồng Thông-Vũ Kỳ (nay thuộc xã Đồng Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An) và bố cáo: “Vâng lời Thượng dụ, khởi nghĩa Cần Vương, rước ngự giá về cung, chu diệt bọn nịnh thần để yên dân cư”.

Từ nửa cuối thế kỷ 19, ở nước ta đã có không ít nhà Nho uyên bác, khoa bảng nổi danh, vì nền độc lập của Tổ quốc, lòng căm thù giặc Pháp sâu sắc mà từ bỏ những quan điểm Nho giáo lỗi thời, bỏ lập trường quân chủ để theo khuynh hướng dân chủ, duy tân. Hoàng giáp-quan Đốc học Nguyễn Thượng Hiền là một người như vậy.