Đánh giặc từ thuở mười ba
Cha đi tập kết ra Bắc lúc cậu bé Liệu 4 tuổi, 5 năm sau, mẹ làm cán bộ phụ nữ xã cũng bị địch bắt vào chốn lao tù. Hai anh em Liệu và Liễu (sau này đã hy sinh) chia nhau ở bên ngoại và nội. Tấm gương can trường, gan góc của ông ngoại có 5 con trai đi bộ đội và 5 người con rể tập kết luôn đương đầu với sự hạnh họe của địch, từ bao giờ đã đi sâu vào tiềm thức của cậu bé Liệu. Lòng căm thù giặc còn xuất phát từ khi đi học trường làng. Lớp có 4 đứa bị chúng lấy mực xạ viết sau lưng ba chữ to đùng: “Con Việt cộng” bởi có cha tập kết. 13 tuổi, Liệu đã có mặt cùng bà con trong xóm chặn đoàn xe thiết giáp của địch không cho băng qua đám mía, nơi có 8 thương binh của ta đang trú ẩn. Làm Đội trưởng Đội Thiếu niên tiền phong, thấy du kích thiếu vũ khí đánh địch, Liệu bàn với 3 anh em thân thiết là Quyền, Củ, Bảy phải đi lấy súng đạn của lính Tiểu đoàn 39 Biệt động quân đóng ở Bồ Bồ. Thấy lũ con nít dễ thương, lém lỉnh, bọn địch cho phép chơi đến tối, cho cả kẹo bánh và giúp chúng dọn vỏ lon, hộp vứt bừa bãi. Khi bọn chúng ăn uống no say, mất cảnh giác, Liệu phân công hai bạn ở lại giữ chân địch, còn mình và một bạn vào kho lấy cắp 20 quả lựu đạn và hai khẩu súng cạc-bin. Khi trao số vũ khí này cho người chú là thôn đội trưởng Mai Phước Củi, ông mừng khôn xiết. Một tuần êm êm, không thấy bọn chúng dò xét, Liệu và Bảy lại vào đồn. Lần này Liệu bị nhốt qua đêm, may là không bị trói, nên tìm cách thoát được, lấy thêm hai quả lựu đạn móc ở thắt lưng của chúng cùng chiếc dao găm. Ra cổng chính, Liệu mưu trí dùng gạch ném lạc hướng theo dõi của tên lính gác, rồi thoát thân mặc cho chúng bắn như mưa phía sau.
Đại tá Mai Phước Liệu (thứ ba, từ phải sang) về thăm Nhà truyền thống Sư đoàn 315, năm 2014. Ảnh: Hà My
Tháng 6 -1965, Mỹ đổ quân ở núi Bồ Bồ, tàn phá xóm làng. Phát hiện thấy đạn pháo chúng bắn thường hay bị thối, Liệu bàn với chú Củi nhặt về tháo lấy thuốc làm mìn tự tạo đánh địch. Lần đầu tiên, hai chú cháu đem mìn đi gài đánh thử trên Đường 100 làm cho xe GMC chở 40 tên Mỹ cháy trụi. Thấy hiệu quả, Liệu và chú về nhồi 6 quả, mỗi quả 10kg và làm bộ kích nổ quay bằng tay chờ thời cơ đánh địch. Mấy tiếng nổ lớn làm rung chuyển núi Bồ Bồ, hai xe đi đầu bị hất tung lên không, hai chiếc GMC tiếp sau cũng bị lật nhào, lửa khói ngút trời. Tháng 10-1966, Mai Phước Liệu cùng tổ du kích thôn bắn rơi hai máy bay trực thăng địch tại thôn La Trung và thôn Tây, diệt 20 tên Mỹ. Một tháng sau đó, Liệu dùng súng Garant M2 bắn cháy chiếc H134 chở quân, 8 chiếc còn lại quay đầu bay thẳng, trận càn của địch bị thất bại. Chưa đầy 17 tuổi, Mai Phước Liệu đã được nhận hai Huân chương Chiến công hạng nhì và hạng ba, là Dũng sĩ diệt Mỹ cấp ưu tú.
Niềm hạnh phúc lớn lao
Cuối năm 1968, Mai Phước Liệu được cùng đoàn dũng sĩ và cán bộ mang mật danh “cậu Vũ” ra Bắc học tập. Qua hai lần bị phục kích và hao tổn, đến lần thứ ba, đoàn mới lên đường suôn sẻ. Học ở Trường Văn hóa Quân đội, một buổi sáng đầu năm 1969, ông cùng các anh hùng, dũng sĩ hơn 20 người, trong đó có những người nổi tiếng như Ngô Thanh Trang, Đặng Văn Đâu, Hồ Kan Lịch, Hồ Văn Mên… được xe Tổng cục Chính trị chở vào Phủ Chủ tịch thăm Bác Hồ. Cùng với Bác có Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, đồng chí Vũ Kỳ đón đoàn. Tiếc là ông không còn giữ được tấm ảnh chụp chung ngày ấy. Bác ân cần động viên thăm hỏi từng người. Đến lượt Liệu, khi biết ở Điện Bàn, Bác bảo: “Quê cháu có gương chị Lý, anh Trỗi anh hùng lắm. Nguyện vọng của cháu lúc này là gì?”. “Cháu sẽ học tập thật tốt, trở về giải phóng quê hương”. Nghe vậy, Bác ôm đầu Liệu và rơm rớm nươc mắt nói: “Các cháu cố gắng để Bác sớm vào miền Nam”. Bữa cơm chiều hôm ấy đạm bạc mà ấm áp lạ thường. Nhớ mãi món nhút mà Bác gắp cho, chàng trai Điện Thọ “cãi” với Bác: “Quê cháu gọi là mít”. Bác hỏi vui: “Giải phóng quân trong đó có ăn đũa hai đầu không?”. “Có ạ”. “Vì sao?”. “Để sạch sẽ cho mình và cho đồng đội ạ!”. Đó là giây phút thiêng liêng nhất, dấu ấn sâu sắc của cuộc đời mà ông Liệu không thể nào quên.
HỒNG VÂN