QĐND - 70 năm đã trôi qua, tôi không quên “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” của Bác Hồ: Đó là nội dung bài giảng chính trị đầu tiên của tôi trên cương vị chính trị viên.
Trước ngày Toàn quốc kháng chiến, tôi được kết nạp Đảng và chuyển từ chỉ huy quân sự sang làm chính trị viên. Sau đó, tôi nhận được một bản sao “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” của Chủ tịch Hồ Chí Minh với chỉ thị: “Nhanh chóng phổ biến lời kêu gọi này đến từng chiến sĩ và tuyên truyền trong nhân dân vùng đóng quân”.
Tôi nghiên cứu kỹ lời kêu gọi và phân tích nội dung lời kêu gọi thành 5 điểm để lên lớp cho toàn đơn vị:
"Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến" của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ảnh chụp lại
1. Vì sao ta phải kháng chiến
Mở đầu lời kêu gọi, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói:
Hỡi đồng bào toàn quốc!
Chúng ta muốn hòa bình, chúng ta phải nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới, vì chúng quyết tâm cướp nước ta lần nữa!
Tôi điểm lại tình hình lúc ấy: Nước ta vừa mới giành được độc lập thì nạn ngoại xâm đã ập tới. Ngày 23-9-1945, thực dân Pháp núp bóng quân Anh vào giải giáp quân Nhật đầu hàng, đã nổ súng đánh ta ở Nam Bộ.
Bác một mặt kêu gọi nhân dân Nam Bộ và Nam Trung Bộ đứng lên kháng chiến, mặt khác ra sức đàm phán với Chính phủ Pháp, để cứu vãn hòa bình. Người ký với đại diện Chính phủ Pháp tại Hà Nội Giăng Xanh-tơ-ni (Jean Sainteny) Hiệp định Sơ bộ ngày 6-3-1946.
Tiếp đó, Người qua Pháp chỉ đạo phái đoàn Chính phủ ta đàm phán với Chính phủ Pháp tại Phông-ten-nơ-blô. Cuộc đàm phán thất bại do lập trường phía Pháp vẫn theo đuổi chính sách thống trị Việt Nam. Còn nước còn tát, Hồ Chí Minh ký với Chính phủ Pháp Tạm ước ngày 14-9-1946. Ngày 16-9-1946, Người rời cảng Tu-lông (Pháp) trở về nước. Thỏa thuận ngừng bắn trong Tạm ước 14-9 không được thực hiện ở Nam Bộ. Tại Bắc Bộ, quân Pháp đánh chiếm Hải Phòng ngày 23-11-1946. Tại Hà Nội, những hành động khiêu khích của quân Pháp ngày càng trắng trợn. Dã tâm gây hấn của Pháp ở Thủ đô bộc lộ rõ rệt khi quân đội Pháp gửi tối hậu thư buộc ta phải hạ vũ khí.
Trước tình hình đó, Thường vụ Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh quyết định phát động cuộc kháng chiến trên phạm vi toàn quốc.
2. Quyết tâm kháng chiến của nhân dân ta
Khi đã buộc phải kháng chiến thì Hồ Chí Minh kiên quyết động viên toàn dân đứng lên chiến đấu.
Không! Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ.
Tiếp theo bản “Tuyên ngôn Độc lập” khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” là văn kiện thứ hai đề cập đến mục tiêu chính trị của cuộc cách mạng và cuộc kháng chiến. Đó là Độc lập-Tự do-Hạnh phúc, là khát vọng tự do của một dân tộc đã bị mất nước, bị nô lệ 80 năm. Bởi vậy toàn dân Việt Nam quyết hy sinh chiến đấu đến cùng để chiến đấu cho mục tiêu chính trị ấy.
3. Đánh như thế nào?
Hỡi đồng bào!
Chúng ta phải đứng lên!
Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kỳ người già, người trẻ, không chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc. Hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp để cứu Tổ quốc. Ai có súng dùng súng. Ai có gươm dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc, thuổng gậy gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân Pháp cứu nước.
Hồ Chí Minh đã trình bày quan điểm “chiến tranh toàn dân” một cách vô cùng giản dị và hào hùng. Có thể nói nét độc đáo, đặc sắc nhất trong đường lối quân sự của Đảng và tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh là ở hai chữ toàn dân.
Kế thừa truyền thống toàn dân đánh giặc của dân tộc ta, Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh vai trò của dân: “Dựa vào dân, có dân là có tất cả”.
4. Lời kêu gọi dành cho bộ đội, tự vệ, dân quân
Hỡi anh em binh sĩ, tự vệ, dân quân!
Giờ cứu nước đã đến. Ta phải hy sinh đến giọt máu cuối cùng, để giữ gìn đất nước.
Đây là tinh thần “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh” của quân và dân Thủ đô.
Quyết tử quân dùng bom ba càng đánh xe tăng địch ở Hà Nội (tháng 12-1946). Ảnh tư liệu
5. Hồ Chí Minh khẳng định niềm tin tất thắng
Kết thúc lời kêu gọi, Hồ Chí Minh khẳng định niềm tin tất thắng:
Dù phải gian lao kháng chiến, nhưng với một lòng kiên quyết hy sinh, thắng lợi nhất định về dân tộc ta!
Việt Nam độc lập và thống nhất muôn năm!
Kháng chiến thắng lợi muôn năm!
“Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” đã truyền cho chúng tôi niềm tin tất thắng. Chúng tôi đã cùng toàn dân chiến đấu dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh cho tới thắng lợi Điện Biên Phủ, kết thúc cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.
Trung tướng PHẠM HỒNG CƯ