QĐND - Trận địa pháo phòng không của 10 nữ liệt sĩ dân quân xã Lam Hạ, nay là phường Lam Hạ, TP Phủ Lý, tỉnh Hà Nam, là chứng tích lịch sử ghi dấu chiến công của bộ đội và dân quân địa phương trong cuộc chiến tranh chống phá hoại bằng không quân của đế quốc Mỹ ở miền Bắc nước ta. Để tri ân các anh hùng liệt sĩ (AHLS), năm 2009, UBND tỉnh Hà Nam đã phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng khu Đền thờ liệt sĩ và di tích lịch sử văn hóa tại ngay địa điểm trận địa pháo phòng không ghi dấu sự hy sinh của 10 nữ dân quân Lam Hạ; là nơi để nhân dân thăm viếng, giáo dục truyền thống cách mạng, lòng yêu nước cho thế hệ mai sau.

Đền thờ 10 nữ liệt sĩ dân quân Lam Hạ.

Ông Nguyễn Thái Học, Thành ủy viên, Trưởng ban Quản lý đô thị TP Phủ Lý, Giám đốc dự án cho biết, tổng diện tích sử dụng đất theo quy hoạch là 18,7ha, chia làm 3 khu chức năng: Khu bảo tồn, khu tái hiện di tích và khu tôn tạo, với nhiều hạng mục công trình như: Đền thờ Bác Hồ và các AHLS, Đền thờ 10 nữ liệt sĩ dân quân Lam Hạ, trận địa pháo phòng không, quảng trường trung tâm và khu nhà cổ truyền thống... với tổng mức đầu tư được phê duyệt là 99 tỷ đồng chia làm hai giai đoạn.

Đến nay, khu quy hoạch này đã cơ bản hoàn thành giai đoạn 1, với tổng diện tích 3,5ha. Theo đó, một số hạng mục công trình chính đã cơ bản hoàn thành. Công trình Đền thờ liệt sĩ tỉnh Hà Nam là một trong số những hạng mục chính, gồm 2 tòa, tiền đường 7 gian có tổng chiều dài 27m, rộng 9,3m, hậu cung 3 gian có chiều dài 7,8m, rộng 6,6m. Hai tòa đều được xây chồng diêm hai tầng 8 mái, mái lợp ngói nam. Kết cấu kiến trúc các vì kiểu chồng rường, ba gian giữa làm 3 chuồng cửa thượng song hạ bản bằng gỗ lim. Trong đền thờ đặt các bia ghi rõ tên hơn 17 nghìn AHLS trong toàn tỉnh chia theo các huyện, thành phố. Trong hậu cung đặt khám thờ tượng Bác Hồ bằng đồng, ban thờ công đồng các AHLS và 10 câu đối.

Cách Đền thờ liệt sĩ 50m về phía bắc là công trình Đền thờ 10 nữ liệt sĩ dân quân Lam Hạ, được xây dựng trên nền đất của Khẩu đội 1, nơi cả khẩu đội pháo 37mm, gồm bộ đội và dân quân cùng chiến đấu và hy sinh ngày 1-10-1966. Công trình kiến trúc gồm 2 tòa, tòa tiền đường 3 gian, hậu cung 1 gian. Tòa tiền đường 3 gian, có chiều dài 5,4m, rộng 4,2m, bốn mái cong, nền lát gạch Bát Tràng, cửa gian giữa làm biểu tượng song hạ bản, 2 gian bên có 2 cửa sổ làm chấn song, các vì nóc làm kiểu chồng rường con nhị, chính gian giữa tiền đường đặt bàn thờ công đồng, trên tường tiền đường có treo ảnh chân dung 10 nữ liệt sĩ dân quân Lam Hạ bằng đá granit.

Các công trình trên đã bàn giao cho phường Lam Hạ quản lý, đón các đoàn khách và nhân dân trong và ngoài tỉnh đến dâng hương và tham quan. Cũng tại nơi đây, hằng năm vào các ngày kỷ niệm lớn của đất nước và địa phương, ngày giỗ của 10 nữ liệt sĩ dân quân Lam Hạ, các gia đình thân nhân, nhân dân địa phương, cùng các cấp lãnh đạo của Trung ương, tỉnh Hà Nam, TP Phủ Lý, phường Lam Hạ, các cơ quan, ban ngành, doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh đã tổ chức dâng hương, lễ cầu siêu, thắp nến tri ân... cùng nhiều hoạt động ý nghĩa khác để tưởng nhớ các AHLS đã hy sinh bảo vệ nền độc lập của dân tộc.

Niềm vinh dự và ý nghĩa lớn lao được nhân lên, nhân dịp 50 năm ngày hy sinh của 10 nữ dân quân Lam Hạ, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ký Quyết định xếp hạng Di tích lịch sử cấp Quốc gia đối với trận địa pháo phòng không Lam Hạ, giai đoạn 1965-1972.

Ông Lê Văn Dũng, Phó chủ tịch Thường trực UBND TP Phủ Lý, cho biết, hướng tới kết nối các công trình văn hóa tâm linh trong khu vực, trở thành địa điểm giáo dục truyền thống lịch sử, địa chỉ du lịch hấp dẫn, UBND tỉnh Hà Nam đã quyết định phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 khu Đền thờ liệt sĩ và di tích lịch sử văn hóa tỉnh. Cũng theo ông Dũng, hiện nay, TP Phủ Lý đang tập trung cao độ tổ chức triển khai thực hiện công tác giải phóng mặt bằng để xây dựng nhiều hạng mục công trình như: Kè toàn bộ hệ thống hồ và đường dạo xung quanh khu di tích; triển khai quy hoạch mặt bằng xây dựng khu quảng trường trung tâm; tượng đài 10 nữ liệt sĩ dân quân Lam Hạ; nhà lưu niệm đồng chí Lương Khánh Thiện... Dự kiến, toàn bộ khu Đền thờ liệt sĩ và di tích lịch sử văn hóa tỉnh Hà Nam sẽ được khánh thành trước năm 2020.

Bài và ảnh: HÀ KIM NGỌC