Chiến công của cán bộ, chiến sĩ Đại đội 92 năm ấy luôn trong trái tim CCB Lương Đoàn, nguyên Chính trị viên đại đội. Đến thăm ông Đoàn ở xã Tòng Bạt, huyện Ba Vì, TP Hà Nội, tôi được nghe kể: “Ngày 13-6-1967, Đại đội 92 với 63 cán bộ, chiến sĩ, biên chế thành 3 trung đội. Trung úy Nguyễn Viết Chinh làm Đại đội trưởng, tôi (trung úy)-Chính trị viên, Bí thư chi bộ. Đại đội được trang bị 6 xe 12D (loại xe dùng để phát khói do Liên Xô sản xuất), 1 xe bọc thép, các loại thùng khói lỏng C4, hộp khói thể đặc các cỡ, được Bộ Tổng Tham mưu giao nhiệm vụ thả khói bảo vệ Nhà máy điện Yên Phụ - cơ sở cung cấp điện và nước cho toàn thành phố Hà Nội, có diện tích khoảng 3.000m2”.

Năm 1967, trong cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc lần thứ nhất, đế quốc Mỹ điên cuồng dùng không quân đánh phá vào các mục tiêu quan trọng ở Hà Nội như cầu Long Biên, Nhà máy điện Yên Phụ và bắt đầu sử dụng bom có điều khiển. Ngày 19-5-1967, nhà máy bị đánh bom, thiệt hại, đặt ra yêu cầu bằng mọi biện pháp phải bảo vệ được các mục tiêu trọng điểm. Phương án bảo vệ nhà máy được xây dựng trên cơ sở có sự hiệp đồng giữa lực lượng hóa học và phòng không. Khói được bố trí thành hình vòng nhiều tầng: Tầng cao trên gác dùng hộp khói và thùng khói, điểm hỏa trực tiếp bằng tay và được kéo lên bằng ròng rọc; ở tầng thấp, thùng khói lỏng C4 được đổ ra đất, khi có lệnh, dùng xe 12D phun nước làm bốc khói. Ông Đoàn nhớ lại:

- 11 giờ 45 phút ngày 21-8-1967, thành phố Hà Nội có báo động. Đại đội 92 được lệnh vào vị trí sẵn sàng chiến đấu. Sau nhiều tốp máy bay đánh phá cầu Long Biên, lúc 12 giờ 10 phút, 4 chiếc máy bay F4H của địch bay vòng về hướng tây, phóng 1 quả bom điều khiển từ xa làm đổ một đoạn tường bao quanh nhà máy. Lúc này Đại đội 92 mới có lệnh phát khói, chưa đầy 2 phút sau, màn khói đã bốc lên che kín mục tiêu. Do mất phương hướng nên tuy địch vẫn đánh bom xuống khu vực nhà máy nhưng bom rơi nổ cách xa mục tiêu. 12 giờ 30 phút, trận đánh kết thúc. Trong trận chiến đấu này, Trung úy Nguyễn Văn Vi-Chính trị viên phó Đại đội 92 đã anh dũng hy sinh do địch bắn quả tên lửa trúng hầm chỉ huy.

leftcenterrightdel
Bức ảnh Đại đội 92 thực hiện thả khói bảo vệ Nhà máy điện Yên Phụ (năm 1967) được trưng bày tại Bảo tàng Binh chủng Hóa học. Ảnh tư liệu.

Rồi ông kể tiếp: “12 giờ 50 phút cùng ngày, địch đánh phá đợt 2. Rút kinh nghiệm từ đợt 1, Đại đội 92 đã kịp thời thả khói che kín mục tiêu làm cho địch không thể đánh trực tiếp được vào nhà máy. Đơn vị hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ”.

Trong thời gian làm nhiệm vụ bảo vệ Nhà máy điện Yên Phụ, Đại đội 92 đã thả khói 47 lần. Nhà máy an toàn dưới bom, đạn của không quân Mỹ nên bảo đảm cung cấp điện thường xuyên cho Thủ đô hoạt động bình thường trong chiến tranh. Ngoài sự hy sinh của Trung úy Nguyễn Văn Vi, Đại đội 92 còn nhiều tấm gương anh dũng khác như: Chiến sĩ lái xe Đặng Đình Thướng, trong trận thả khói bảo vệ Nhà máy điện Yên Phụ ngày 26-10-1967, trúng mảnh bom của địch bị thương, nhưng vẫn bình tĩnh cho xe chạy đúng tốc độ phát khói; chiến sĩ Cao Văn Hỗ đã dùng tay bịt chỗ vỡ của ống cao su thả khói để khói phát ra đúng theo dự kiến. Khi thả khói xong, tay đồng chí bị bỏng nặng; đồng chí Lê Minh Phồn-Trung đội trưởng thông tin thì lao ra khỏi hầm nối lại những đường dây thông tin giữa mưa bom khi dây thông tin bị đứt...

Chiến công trong thực hiện nhiệm vụ thả khói bảo vệ Nhà máy điện Yên Phụ là bài học quan trọng góp phần hình thành kỹ năng tác chiến, chiến thuật thả khói của bộ đội hóa học. Ngày nay, tại số 44 Yên Phụ, Ba Đình, Hà Nội, ngay cạnh bức tường Nhà máy điện Yên Phụ năm xưa, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân địa phương đã xây dựng bức phù điêu ghi rõ: “Tại đây, Bộ đội Hóa học cùng với cán bộ, công nhân Nhà máy điện Yên Phụ đã dũng cảm chiến đấu, dùng màn khói che phủ, kiên cường đánh trả các đợt bắn phá của không quân Mỹ, góp phần bắn rơi máy bay, bảo vệ liên tục dòng điện, dòng nước cho nhân dân Thủ đô Hà Nội”.

ĐÀO VĂN THIỆN