Ông làm Trung đoàn trưởng Trung đoàn 31, Sư đoàn 2 (nay thuộc Sư đoàn 309, Quân đoàn 4). Đây cũng chính là thời kỳ ông được tuyên dương Anh hùng LLVT nhân dân với những chiến công vang dội của trung đoàn do ông chỉ huy ở Quảng Đà.
Lớp cán bộ dưới quyền của ông nhớ mãi vị thủ trưởng dũng cảm, quyết đoán, đặc biệt rất nhân hậu, hết mực thương yêu chiến sĩ. Đại tá Hoàng Minh Tiến, nguyên Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh Hà Tây (trước đây) xúc động nhớ đến những ngày cuối năm 1969 ở Trung đoàn 31. Ngày cuối tháng Chạp, một khẩu đội cối của trung đoàn đi lấy gạo, thực phẩm cho đơn vị ăn Tết thì bị máy bay địch tập kích, hy sinh gần hết. Trung đoàn trưởng Phạm Bân nghe báo cáo lặng đi, vội vã trở về sở chỉ huy. Lúc này trời đã sẩm tối, ông Tiến và đại đội tha thiết mời thủ trưởng ở lại dùng bữa Tất niên. Chỉ là một ít mì ăn liền nấu với cá hộp điểm ít rau rừng cũng đã là sang. Ăn xong, hai chiến sĩ liên lạc đại đội đưa ông về, nhưng đến đầu dốc, ông cho họ quay trở lại đơn vị vì trời khuya, rét mướt. Vì không mang theo đèn pin, ông bị lạc đường. Sợ lộ bí mật, lại lo làm khổ anh em, ông không gọi hay hú to để cấp dưới đến đón mà một mình vào hang đá gần đó trú ẩn chờ trời sáng. Cũng theo ông Hoàng Minh Tiến, tướng Phạm Bân gần gũi với chiến sĩ đến mức khẩu phần một lon gạo đỏ ăn một ngày không đủ no, nhưng ông kiên quyết không đồng ý để người công vụ san bớt phần bột bắp của mình cho thủ trưởng. Bị đau dạ dày nặng, khó tiêu hóa, ông cứ hằng ngày ăn độn thêm các loại củ rừng như bộ đội.
    |
 |
|
Thiếu tướng Phạm Bân, nguyên Phó tư lệnh Mặt trận 579 (ngoài cùng, bên phải) cùng các tướng lĩnh Quân khu 5, tháng 12-1988. Ảnh tư liệu |
Đại tá, cựu chiến binh Trà Thanh Lợi thời kỳ làm Chánh văn phòng của đoàn chuyên gia Việt Nam tại Khu vực 1 (Campuchia) vẫn nhớ như in cái Tết có bia nhờ tướng Phạm Bân. Đó là lần Bộ CHQS tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng cho xe chở hàng hóa, trong đó có bia hơi (thứ xa xỉ lúc bấy giờ) tặng đoàn. Trước sự ngạc nhiên của mọi người, Phó tư lệnh Phạm Bân mỉm cười giải thích: “Đây là cách người ở nhà nhớ người ở mặt trận đấy. Cũng ngầm báo cáo là dù mình không còn làm chỉ huy trưởng như trước nữa, nhưng công trình kinh tế kết hợp với quốc phòng, trong đó có sản xuất bia hơi để cải thiện đời sống bộ đội đã phát huy hiệu quả”. Ở chiến trường thiếu thốn, mỗi khi có dịp đi họp ở Phnom Penh bằng trực thăng, thủ trưởng Phạm Bân thế nào cũng dùng tiền phụ cấp mua tặng anh em 5-7 thùng bia về liên hoan trong các dịp lễ, tết. Những chai bia đó thường đi vòng. Bởi từ Stung Treng muốn lên thủ đô nước bạn họp phải về TP Hồ Chí Minh, rồi cất cánh từ sân bay Tân Sơn Nhất đến Phnom Penh và ngược lại. Lại có lần, Đoàn Văn công Quân khu 5 sang biểu diễn phục vụ bộ đội đang làm nhiệm vụ quốc tế, tướng Phạm Bân bảo Đại tá Trà Thanh Lợi kiếm cho đoàn chừng chục lít rượu thốt nốt làm quà. Tuy vất vả một chút, nhưng bù lại không phải tốn kém gì mà đoàn văn công lại thêm hào hứng trong những ngày trên đất bạn.
HỒNG VÂN